Mentalisme en mentalisten

Mentalisme is een vorm van vermaak waarbij een artiest doet alsof hij buitengewone mentale krachten bezit. Onderdelen van mentalisme kunnen onder andere zijn: hypnose, readings, psychokinese, toekomst voorspellen en gedachtelezen. Mentalisme is hierdoor een breed begrip in de wereld van de magie. Het mentalisme van de 21e gaat waarschijnlijk terug op de vele seances die razend populair waren aan het eind van de 19e eeuw.

Inhoud

• Van hypnose tot paranormale begaafd
• Mentalisme op het podium
• De mentalist doet alsof hij paranormaal begaafd is.
• De dunne lijn tussen magie en paranormaal
• Joseph Dunninger
• Mentalisme leren

Van hypnose tot paranormale begaafd

Het mentalisme dat nu op de tv en in het theater te zien is heeft waarschijnlijk veel te danken aan de populariteit van de hypnoseshows die al sinds de middeleeuwen de dorpspleinen opvrolijkten. Maar zelfs daarvoor waren er al magiërs die het publiek versteld deden staan met hun mentale trucs. Mentalisme is een vorm van magie, de mentalist gebruikt alleen mentale trucs, dit in tegenstelling tot een ‘gewone’ magiër. De mentalist creëert de illusie dat hij over buitengewone paranormale gaven beschikt. De mentalisten die beweerden daadwerkelijk over uitzonderlijke gaven te beschikken kregen te maken met een vrij hevig scepticisme, zelfs uit eigen kring.

Mentalisme op het podium

Shows van mentalisten zijn allemaal verschillend. De één zal zich meer toeleggen op voorspellende trucs terwijl, een ander een vork ombuigt of een stoel laat zweven. Sommige mentalisten leggen zich toe op psychokinese. Een ander woord hiervoor, wat de lading misschien beter ‘dekt’ is ‘mind over matter’. Met de kracht van gedachten alleen materie beïnvloeden. Dit omvat alle disciplines tot het ombuigen van eetgerei tot het laten zweven (levitatie) of verzetten van voorwerpen of voorwerpen laten gloeien van de hitte. Soms worden klopgeesten hiermee ook verklaard.

Readings zijn ook populair. Er wordt meestal onderscheid gemaakt tussen ‘hot’readings en ‘cold’readings en soms wordt een tussenvorm genoemd. Bij een ‘cold reading’ kan een mentalist iets vertellen over een persoon aan de hand van uiterlijke kenmerken. Bijvoorbeeld of iemand vermoeid is, verdrietig is of zich niet op zijn gemak voelt. Deze mentalisten zijn goed in staat om houdingen, taal, uiterlijk en emoties van mensen te ‘lezen’. Bij een ‘hot reading’ heeft de mentalist voorkennis, hij heeft al informatie gekregen over iemand voor de show. Meestal zal een mentalist een combinatie gebruiken.

Buitenzintuiglijke waarnemingen, een term waaronder veel verborgen gaat. Telepathie en helderziendheid zijn de bekendste maar ook readings worden vaak als voorbeelden genoemd. Telepathie is het vermogen om de gevoelens en gedachte van iemand anders te ontdekken. Een andere term die wel gebruikt wordt voor een buitenzintuiglijke waarneming is ESP. Het zijn waarnemingen die gedaan worden zonder dat de zintuigen worden gebruikt. Een soort ‘zesde zintuig’ zou hiervoor gebruikt wordt.

De mentalist doet alsof hij paranormaal begaafd is.

De illusie van paranormale begaafdheid is altijd aanwezig al zijn er verschillende mentalisten die aangeven dit niet te zijn. Helaas zijn er mentalisten die juist benadrukken wel over speciale (paranormale) gaven te beschikken. Tot nu toe heeft geen enkele mentalist dit kunnen bewijzen.

De dunne lijn tussen magie en paranormaal

Vooral de mentalisten die beweren over paranormale krachten te beschikken krijgen kritiek. De hevigste kritiek komt uit de kringen van de mentalisten zelf. De grootste scepticus is misschien wel James Randi, zelf een oud-goochelaar. Hij werd beroemd met zijn ‘One Million Dollar Paranormal Challenge’. Het is een uitdaging aan iedereen die beweert over paranormale en bovennatuurlijke gaven te beschikken. Tot nu toe heeft niemand het geld op kunnen eisen.

Er zijn meerdere genootschappen die een beloning klaar hebben liggen voor iedereen die kan bewijzen over speciale, paranormale gaven te beschikken. Een ander scepticus is Derren Brown, zelf een beroemd illusionist en mentalist. Ook hij daagt mentalisten die beweren paranormaal begaafd te zijn uit om dit wetenschappelijk te laten testen. Het Amerikaanse duo Penn en Teller hebben een complete show gemaakt van het aan de kaak stellen van vermeende bovennatuurlijke gaven.

Joseph Dunninger

Hét grote voorbeeld voor alle moderne mentalisten wordt hij wel genoemd. Joseph Dunninger werd in 1892 geboren in New York en was vanaf heel jonge leeftijd al gefascineerd door de wereld van de magie. Dunninger was de eerste mentalist die op de radio te horen was en toen hij gevraagd werd voor een tv-optreden was hij onmiddellijk enthousiast. Zijn grootste talent lag in het gedachtelezen. Er waren al shows waarin illusionisten pretendeerden de gedachten van het publiek te lezen maar deze hadden altijd assistenten in de zaal. Dunninger trad alleen op en had geen hulp in het publiek. Hij bood zelfs $10.000 aan iedereen die kon bewijzen dat hij wel geassisteerd werd, dit geld werd nooit opgehaald. Dunninger heeft altijd beweerd geen bovennatuurlijke gaven te hebben hij noemde zijn optreden ‘telesthesia’. Hij was een fel tegenstander van de verschillende mediums van zijn tijd die beweerden met geesten te kunnen spreken.

Mentalisme leren

Mentalisme is een vorm van magie, van toverkunst en daarom zijn de verschillende trucs te leren. Boeken en het internet staan er vol mee en een beetje doorzetter kan aan de slag. Niet in alle gevallen zal succes onmiddellijk om de hoek liggen. Een beetje mentalist heeft een flinke mensenkennis nodig, oog voor detail en moet zich thuis voelen in de wereld van de show en het theater.

Lees verder

• Mentalisme is de kracht van illusie