Mediteren in de westerse maatschappij

Als ik er mensen naar vraag is de eerste reactie dat het eigenlijk niet samen gaat. Het druist in tegen hoe wij onze maatschappij ingericht hebben en vinden hoe je moet functioneren in een dergelijke maatschappij. Maar ja, verschillende oosterse culturen doen het op verschillende vlakken ook meer dan prima, dus de westerse “waarheid” is niet de alwetende waarheid. Wat beter dan twee culturen te combineren.

Oorsprong

Meditatie is afkomstig van het Latijnse woord medidatio en is een afgeleide van meditari, wat het overdenken het nadenken betekent. Meditatie zien we vanuit de oorsprong vooral in het hindoeïsme en boeddhisme. Het wordt hier gezien als belangrijke methode om hetgeen men beschrijft – in de meditatie – ook bereikt. Meditatie kan inzicht geven en je helpen in het zetten van een volgende stap. Er wordt in de oosterse cultuur van oudsher erg veel waarde gehecht aan meditatie en is een soort vanzelfsprekendheid in het bestaan.

Christelijk geloof

Maar als je goed naar het christelijke geloof kijkt, kent ook deze religie een vorm van mediteren. Anders dan de oosterse religies, maar het tot jezelf komen, zaken overdenken behoort ook tot de onderdelen van het christelijke geloof. Meerdere raakvlakken dus en dat maakt dat het plots een stuk dichterbij komt.

Op naar het westen

Met de globalisering is ook het mediteren over komen waaien vanuit het oosten. Met name tijdens de hippiejaren (jaren 60 vorige eeuw) was men op zoek naar verruiming van de geest. Bezoeken die gebracht werden aan oosterse landen leverde verschillende zaken op die inmiddels, vele jaren later, min of meer ingeburgerd zijn. Meditatie is er een van, maar is niet zonder horten en stoten gegaan.

Voelen, ervaren

Vanaf de jaren 60 vorige eeuw is mediteren langzaam maar zeker in verschillende toepassingen tot ons doorgedrongen. Waren de jaren 80 nog met name gericht de crisis door te komen en richting een financieel succesvolle samenleving te komen … in de jaren 90 werden de sauna’s en kleine beautyspa’s steeds populairder en was er meer ruimte voor het individu en de persoonlijke ontwikkeling. Vanaf dat moment is de sauna en aanverwante bedrijven ook big business geworden en schieten tot op de dag van vandaag de grote, maar meer nog de kleine, sauna’s en beautyspa’s als paddenstoelen uit de grond. Al dan niet gecombineerd met de westerse cultuur waar botox behandelingen, massages en aanverwante producten iemand binnen een dag een nieuwe “ik” geven. Althans dat wil men de mens doen geloven. Spreekt voor zich dat het allemaal net iets genuanceerder ligt.

Écht mediteren

Deze titel doet vermoeden dat al het andere niet echt mediteren is en dat is natuurlijk niet zo. Maar echt mediteren gaat verder dan een rustmoment in een sauna of spa, maar er ligt wel een basis. Mediteren begint namelijk met het opzoeken van de innerlijke rust.
Deepak Chopra omschrijft het in zijn boek ‘Leven zonder grenzen’ als volgt: "Wanneer ik ga mediteren laat mijn innerlijke ervaring zich het beste beschrijven door wat ik niet doe: ik richt mijn geest niet en ik beschouw niet een of andere gedachte. Ik ben niet in een spirituele of ingekeerde stemming. Ik ben niet bezig mijn in- en uitademingen te tellen, te regelen of onder controle te houden. Ik span mij niet in om bepaalde gedachten te laten komen of gaan. Er is niet een gevoel dat ik probeer op te roepen of juist te vermijden. Ik besteed geen bijzondere aandacht aan mijn lichaam en probeer niet enig deel ervan te ontspannen. Wanneer ik merk dat ik in slaap val verzet ik mij daar niet tegen.
Maar wat doe ik dan wel? Het beste antwoord op die vraag is dat ik alleen maar bezig ben met niet doen. Ik ben bezig om de normale activiteit van mijn geest tot zwijgen te brengen, maar dan zonder dwang. "Niet doen" zou de indruk kunnen wekken van "niets doen”. Maar er is een subtiel verschil. De denkende, voelende geest is voortdurend in beweging. Als hij de gedachte heeft: "rem af, wees stil", is ook dat beweging en zal de geest niet tot stilstand komen. Geen enkele gedachte kan de geest tot stilstand brengen. "

Praktisch toepassen

De praktische vertaling van hetgeen Deepak Chopra als geen ander kan vertellen, is de volledige ontspanning opzoeken. Ontspanning van lichaam én geest. Hoge gedachten, dat zijn de dagelijkse dingen die door je hoofd waaieren, even verbannen en volledig ontspanning. Door deze volledige ontspanning haal je de spierspanning uit het lichaam. Door je te concentreren op het “niets” raak je alle gedachten kwijt, laat je even de stress van het leven los en bouw je door deze volledige ontspanning nieuw energie op.
Begin bij het begin en dat is – uiteraard - een rustige omgeving.

Zen
Eerst de basisbeginselen lezen en daarna zelf aan de slag gaan en het leren, is de beste methode om ervaren en geoefend te gaan mediteren als onderdeel van het dagelijks leven. Zen-meditatie is een veelgebruikte en relatief eenvoudige manier van mediteren. Zen-meditatie (zen wil concentratie zeggen) wisselt zitten en lopen, wat met respectievelijk zazen en kinhin noemt, af. Afhankelijk van de persoon kunnen er verschillende technieken toegepast worden, maar het begint altijd met een goede ademhalingstechniek aanleren. Goed leren ademen lijkt zo vanzelfsprekend, maar we doen het met grote regelmaat tot op volwassen leeftijd gewoon vaak fout. Haal diep adem en zuig je longen – via de neus – vol. Even een seconde of wat vast houden en in alle rust uitademen. Doe dit iets langzamer dan je eerder de zuurstof ingeademd hebt. Wacht voor de volgende ademhaling weer even een seconde of wat en herhaal. Het is belangrijk dit een tweede natuur te laten zijn. Tijdens de ademhaling is het goed je lichaam te voelen. Voel de zuurstof door je aderen vervoert worden naar je organen.

Bij het zazen zitten we met de benen gekruist op een dik kussen. Het bekken is naar voren gekanteld en daardoor zijn de knieën goed tegen de grond gedrukt. Schouders goed ontspannen houden. Vanuit deze houding strekken we de wervelkolom. Dit geeft het plaatje van de knieën die de aarde raken en het hoofd de hemel.
Leg de handen (links op rechts) in de schoot met de handpalmen naar boven. De handen liggen in een ovaalvorm en de zijkanten raken de onderbuik. Zo vinden we de stabiliteit en gaan op in het geheel. Even niets doen, even niets denken. Concentreer je op je houding, je ademhaling en het een worden met de omgeving.

Tot slot

Het lijkt eenvoudig, maar zie het maar even vol te houden. Dat is nog niet zo eenvoudig en als het lichamelijk al lukt, dan is het nog maar de vraag hoe lang je het geestelijk ook vol kunt houden aan niets te denken. Echter, zoals met zoveel … oefening baart ook hier kunst. Geef het de tijd.