De waarde van sjamanisme voor de Westerse mens

Als je een sjamaan vraagt of iedereen sjamaan kan worden is het antwoord steevast 'nee'. Tegelijkertijd vinden steeds meer mensen hun weg naar sjamanistische praktijken en scholen. In dit artikel een zoektocht naar wat het sjamanisme is, waarom niet iedereen sjamaan kan worden en de waarde van deze eeuwenoude methode van healing en bewustzijnsontwikkeling in het moderne, Westerse leven. Sjamanisme is een eeuwenoude weg van healing en bewustwording. Het maakt gebruik van veranderde staten van bewustzijn, waarmee men toegang krijgt tot de 'geestenwereld'. In meer moderne psychologische termen zou je kunnen zeggen dat een sjamaan toegang heeft tot het collectief onderbewuste; een veld van bewustzijn dat zich uitstrekt voorbij de waarneming van materie en denken.

Het sjamanisme kwam van oorsprong voor in vrijwel alle culturen over de hele wereld. Zowel in Siberië als Zuid-Amerika en zowel in Afrika als India was de sjamaan degene die vanuit zijn contact met de geestenwereld optrad als raadgever en healer voor zijn gemeenschap. Alhoewel de vorm cultureel zeer verschillend kan zijn, blijkt overal ter wereld gebruik te worden gemaakt van dezelfde principes. In de jaren '80 van de vorige eeuw deed Michael Harner hier uitgebreid onderzoek naar en bracht daarmee het sjamanisme naar het Westen. Sindsdien zijn er vele mensen mee aan de slag gegaan, zijn er veel verschillende scholen ontstaan en profileren mensen zich als sjamaan.

Ook in Nederland kreeg het sjamanisme navolging en vooral de laatste jaren lijken de sjamanistische praktijkjes en scholen als paddestoelen uit de grond te rijzen. Tien jaar geleden waren er slechts een handjevol scholen waar je sjamanisme kon leren - drie om precies te zijn - maar dit heeft zich inmiddels vele malen vermenigvuldigd.

Kan iedereen sjamaan worden?

Als je deze vraag aan een sjamaan voorlegt, is het antwoord steevast 'nee'. Om sjamaan te worden is een bepaalde aanleg nodig. Een zekere opening in het bewustzijn waardoor het contact met de 'geestenwereld' kan plaatsvinden. Het is eigenlijk als met ieder ander talent. Zo kan iedereen piano leren spelen, maar er zijn er slechts een paar mensen zo talentvol dat ze het concertpodium bereiken. Van oorsprong waren mensen er bovendien helemaal niet happig op om sjamaan te worden. Niet voor niets wordt een sjamaan ook wel een 'wounded healer' genoemd; vaak is er in de tijd voordat men dit talent ontdekt, een periode van persoonlijke crisis in het leven van een sjamaan. Een tijd waarin de gevoeligheid en kracht die bij dit vak hoort reeds aanwezig zijn, maar nog niet beheerst of aangewend kunnen worden.

Wat is dan de rol van sjamanisme?

Ondanks dat de meeste mensen geen sjamaan worden en het eigenlijk ook niet iets om naar te streven, heeft sjamanisme toch zeker zijn waarde. Als het wordt ontdaan van de culturele uitingsvormen, is het een krachtige en effectieve weg van harmonisatie en bewustzijnsontwikkeling.

De mens ervaart continu op verschillende niveaus tegelijkertijd. Behalve het lichaam (Body) en het denken (Mind) zijn er de onbewuste dimensies van gevoel (Soul) en de wil en richting (Spirit). Deze vier dimensies smelten zich te samen tot het gevoel van 'ik'. In onze Westerse leefwereld hechten we grote waarde aan Body en Mind en wordt nauwelijks gekeken naar de rol van Soul en Spirit. Deze eenzijdige oriëntatie leidt tot grote disharmonie, die kan variëren van ontevredenheid en wispelturigheid, tot stress, burn-out en psychische klachten. Tegelijkertijd erkent de psychologie wel dat het onbewuste een zeer grote invloed heeft op ons gedrag, onze gewoontepatronen en hoe we over onszelf en de wereld denken. Het sjamanisme reikt ons instrumenten aan om de onbewuste velden zodanig te betrekken in ons leven dat er harmonie ontstaat. Mensen die het sjamanisme op deze manier in hun leven integreren, merken dat ze zich completer voelen, meer op hun gemak, met meer vertrouwen in de wereld staan en veel makkelijker kunnen omgaan met veeleisende omstandigheden.