Yogahoudingen – jnana mudra (symbool van wijsheid)

Jnana mudra is een zeer belangrijke handhouding die gebruikt wordt voor meditaties en ademoefeningen (pranayama). Mudra's – handhoudingen of gebaren – zijn universeel en van alle culturen. Dit ultieme symbool van wijsheid is terug te vinden in vedische teksten van duizenden jaren oud. Jnana mudra maakt padmasana (lotushouding) compleet en is belangrijk in tal van ademoefeningen, zoals ujjayi pranayama. De duim symboliseert de universele ziel en de wijsvinger de individuele ziel. De twee vingers vormen een gesloten geheel (cirkel of lus) en verzinnebeelden aldus de eenheid tussen Brahman en Jiva. In de dagelijkse yogapraktijk leidt deze mudra de pranische energie naar binnen en zorgt aldus voor een kalme geest.

Inhoud

• De oorsprong van mudra's (handhoudingen)
• Symboliek van jnana mudra
• Techniek
• Jnana mudra – symbool van de waarheid
• Gezondheidsvoordelen van jnana mudra
• Kalme geest

De oorsprong van mudra's (handhoudingen)

Mudra's zijn van alle eeuwen en doen tot op de dag van vandaag in alle culturen dienst, ook in het Westen. Denk maar aan de handdruk, maar ook aan het V-teken met de wijs- en middelvinger. En niet te vergeten de opgestoken duim als symbool van goedkeuring en aansporing. De oude Egyptenaren, maar ook de Grieken, Romeinen en Perzen, bedienden zich eveneens van handhoudingen.

Spiritueel
De meeste mudra's zijn universeel. Vele hebben een religieus karakter, gelet op de talrijke handhoudingen die bijvoorbeeld een priester gebruikt in de orthodox-katholieke missen die elke zondag in de Nederlandse kerken worden opgedragen. Het zijn stuk voor stuk mudra's uit veelal de beginperiode van het christendom. In India worden deze houdingen mudra's (Sanskriet) genoemd. Ze verbinden de yogahoudingen en ademoefeningen (pranayama) met de kosmische energie. Om die reden zijn ze zeer belangrijk in de dagelijkse yogapraktijk. Mudra's verhogen de levenskwaliteit, verruimen het bewustzijn en maken de mens spiritueler.

Symboliek van jnana mudra

Jnana mudra (gyan of gnan mudra) is het vedische symbool van wijsheid en wordt ook wel het wijsheidsgebaar of de mudra van de ingewijde genoemd. Jnana mudra wordt gebruikt in combinatie met meditatieve zithoudingen, zoals padmasana (lotushouding) en siddhasana (voltooide houding), tijdens meditatie en bij het uitvoeren van ademoefeningen (pranayama). In deze mudra symboliseert de duim het Zelf, de universele ziel, ofwel de expressie van Brahman (God) in de mens. De wijsvinger is het symbool van het individu, het ego of het 'ik'. De lus die duim en wijsvinger maken, staat voor de versmelting, samenkomst of eenheid van het individu met het goddelijke. Feitelijk is dat ook de betekenis van 'yoga' (vereniging, verbinding).

Vereniging met het goddelijke
Op de keeper beschouwd, representeert jnana mudra – door de lus of cirkel die de duim en wijsvinger maken – de oneindigheid, waarbij de wijsvinger zich afscheidt van de andere vingers (eerzucht, zinnelijk genot en alle andere menselijke ego-eigenschappen, ook wel guna's genoemd). De wijsvinger verzinnebeeldt het ego, dat de guna's overstijgt om zich aldus op symbolische wijze te verenigen met het Zelf, het goddelijke.

Techniek

Gebruik jnana mudra eventueel als u gaat mediteren en tijdens de ademoefeningen, waaronder ujjayi pranayama.

1. Ga in padmasana (lotushouding), siddhasana (voltooide houding) of in een andere meditatiehouding.
2. Leg de pols van de linker- en rechterhand op de knie, de handpalmen naar boven gericht.
3. Buig de wijsvinger en leg de duim over het eerste kootje van de wijsvinger, waarbij de nagelrand van de wijsvinger zich tussen de twee duimkootjes bevindt. Een variant is dat de toppen van duim en wijsvinger elkaar raken en een cirkel vormen.
4. Houd de drie andere vingers gestrekt, de handpalm naar boven gericht. De duim wijst naar voren. De vingers eveneens, maar schuin naar beneden.
5. Tijdens het mediteren zullen de handen zich ontspannen. De vingers zijn dan niet volledig gestrekt meer. De mudra als zodanig verandert echter niet en blijft intact..

Jnana mudra – symbool van de waarheid

Deze mudra verzinnebeeldt alle chakra's, alle kleuren en wordt ook wel de mudra van de waarheid genoemd. De mantra van jnana mudra is:
AAD SUCH
JUGAAD SUCH
HAI BHEE SUCH
NANAK HOSEE
BHEE SUCH
Vrij vertaald luidt deze mudra: 'De waarheid zoals die in vervlogen tijden gold, de waarheid van toen en nu, de eeuwige waarheid'.

Gezondheidsvoordelen van jnana mudra

Jnana mudra representeert in de yogafilosofie niet alleen de symbolische verbinding tussen God (Brahman) en het individu (Jiva), ook de pranische energiestromen worden er op een positieve manier door gewijzigd. De lus die de duim en wijsvinger maken, zorgt ervoor dat de prana 'verinnerlijkt' wordt.

Kalme geest

Jnana mudra waarborgt onder andere een stabiele meditatiehouding en completeert of vervolmaakt de asana. Resumerend zijn de volgende voordelen van jnana mudra van belang:

• Een rustige, verstilde geest, wat essentieel is tijdens de meditatie.
• Pranische verinnerlijking tijdens de ademoefeningen (pranayama).
• Standvastigheid tijdens lange meditatiesessies.
• Wie jnana mudra aanneemt voor het naar bed gaan, zal sneller de slaap vatten.

Lees verder

• Yoga (asana's) voor beginners en gevorderden
• Ademoefeningen (pranayama) voor beginners en gevorderden
• Is yoga een wetenschap?
• Yogahoudingen – padmasana (lotushouding)
• Yogahoudingen – yoni mudra