Hoe bied ik hulp aan een gameverslaafde in mijn omgeving?

Videospelletjes zijn niet meer weg te denken uit ons leven. Waar de meeste mensen op een gezonde manier kunnen omgaan met gamen, is er een beperkte groep wiens speelgedrag problematisch is. Urenlang brengen deze mensen door achter de computer of spelconsole, waardoor ze hun omgeving, sociale contacten en verplichtingen volledig verwaarlozen. Als iemand gameverslaafde is, is dat zeker geen makkelijke situatie voor hem of haar, maar ook niet voor de omgeving van de verslaafde. Tieners die uren achter hun computers zitten en weigeren met de rest van de familie mee te eten, een echtgenoot die tot ver na middernacht videospelletjes speelt, een vriend die zijn baan verliest omdat hij de playstation maar niet aan de kant kan leggen, … Steeds vaker komen mensen dergelijke schrijnende situaties van gameverslaving tegen. Als ouder, partner of vriend(in) wens je dan uiteraard dat jouw kind, partner, vriend of vriendin zijn verslaving kan overwinnen. Voor hen is het belangrijk om op een gepaste manier om te gaan met de verslaafde, opdat deze van zijn verslaving kan genezen.

Wat is een gameverslaving?

Gameverslaafden zullen veel tijd achter hun computer of spelconsole doorbrengen. De tijd die de verslaafde spendeert varieert van verslaafde tot verslaafde en hangt af van de persoonlijkheid van de verslaafde zelf en de mogelijkheden die men heeft om te gamen. Hoewel een gameverslaafde steevast lang zal gamen is niet iedereen die lang gamet een gameverslaafde. Er bestaan mensen die een hele week gamen tijdens hun vakantie en vervolgens de rest van de maand geen videospel aanraken. Deze mensen vinden het fijn om lang te gamen, maar kunnen normaal functioneren wanneer ze niet gamen.

Het verslavingsaspect ligt hem dus voornamelijk in het belang dat gamen heeft in het leven van de verslaafde. Volgens de wereldgezondheidsorganisatie kan men spreken van een gameverslaving als de gameverslaafde geen of slechts een beperkte controle heeft over zijn eigen gamegedrag en zoveel zal gamen dat andere belangrijke dagdagelijkse activiteiten in het gedrang komen. Dit terwijl de gamer hiervan duidelijke negatieve consequenties ondervindt. Bij een gameverslaving is gamen dus niet meer een ontspanning voor de gamer, maar een noodzakelijkheid geworden. De gamer zal elk (vrij) moment benutten om te gamen en zal andere verplichtingen verwaarlozen. Bovendien zal hij heel de tijd gameactiviteiten plannen en constant met gamen in zijn hoofd zitten. De school- en werkprestaties van de verslaafde zullen doorgaans achteruit gaan en de sociale contacten 'in de echte wereld' zullen lijden onder de verslaving. Verslaafden zullen ook kwaad, depressief of geïrriteerd worden wanneer ze hun verslaving niet kunnen voeden. Dit kan veel problemen opleveren voor de omgeving. Het constant stilzitten van de persoon zal vaak ook leiden tot lichamelijke klachten zoals overgewicht of rugklachten. Soms zal de verslaving zo erg zijn dat de verslaafde minder (gezond) eet of slaapt. In zo een geval kunnen er ernstige medische problemen ontstaan zoals bijvoorbeeld uitputting of hallucinaties.

Het gros van de psychiaters ziet in een gameverslaving een compulsieve stoornis. Dit wil zeggen dat er een vorm van geestelijke dwangmatigheid aanwezig is bij de verslaafde; de verslaafde heeft het gamen 'nodig'. Bovendien treedt er bij een gameverslaving gewenning op: gamers zullen steeds langer gamen om hun 'kick' te krijgen (vergelijkbaar met alcoholici die meer en meer moeten drinken).
Achter een gameverslaving kan overigens ook een complexere problematiek zitten met diverse oorzaken en gevolgen (ADHD, depressie, aspergersyndroom, …). Het is daarom noodzakelijk dat de gameverslaafde onderzocht wordt door een medische professional om de problematiek in kaart te brengen en een gepast traject uit te stippelen naargelang de problematiek en leeftijd van de verslaafde.

Hulp bieden aan een gameverslaafde

Overtuig de verslaafde om hulp te zoeken

Om de verslaafde te helpen, kan je proberen om deze naar de hulpverlening te begeleiden. Zo kan je de verslaafde steunen door samen met hem/haar naar de hulpverlening te stappen. Bel bijvoorbeeld in samenspraak met de verslaafde naar een hulpverlener of ga met hem/haar mee naar een eerste consultatie. Dit kan een huisarts of een psycholoog zijn. Tijdens de eerste afspraak kan er dan een verder begeleidingstraject uitgestippeld worden.

Weigert de verslaafde hulp te zoeken, ga dan praten met jouw huisarts over welke maatregelen je kan treffen. Bij een minderjarige gameverslaafde is het soms mogelijk dat je als ouder besluit om jouw dochter of zoon te laten opnemen. Bij een meerderjarige kan dit meestal niet (tenzij deze een werkelijk gevaar voor zichzelf of hun omgeving vormen). Wil je de verslaafde overtuigen om vrijwillig hulp te zoeken? Dan kan het soms nuttig zijn om met de verslaafde te praten over hoe jij de impact van de verslaving ervaart. Leg uit hoe jij vanuit jouw perspectief alles ziet en voelt. Roepen, tieren en brullen tegen de gameverslaafde dat hij hulp moet zoeken zal vaak geen effect hebben. De gameverslaafde moet zelf inzien dat hij hulp nodig heeft. Voor sommige verslaafden kan het helpen om voor te stellen om eerst eens te bellen of te mailen met een hulpverlener in de plaats van direct een fysiek bezoek te plannen. Dit kan voor de verslaafde een laagdrempelige eerste stap zijn. In Nederland bestaat hiervoor de gamen infolijn (bel 0900-1995 of bereikbaar via chat en mail). In Vlaanderen kan je contact opnemen met de druglijn (bel 078-15-10-20 of bereikbaar via chat, skype en mail). Als familielid of vriend(in) kan je overigens ook naar deze nummers bellen om meer informatie op te vragen.

Bij dringende hulp (zoals complete uitputting van de verslaafde, bedreigingen geuit door de verslaafde, zelfmoordneiging of -poging, …) dien je steeds de hulpdiensten (nummer: 112) te bellen.

Stop met de gameverslaving te faciliteren

Praktisch
Indien de gameverslaafde minderjarig is, kan je eenvoudigweg de (spel)computer van het kind afnemen. Ook de internettoegang beperken kan wel eens helpen. Vaste afspraken maken over hoe lang en waar er gebruik gemaakt kan worden van de computer/smartphone/… zijn belangrijk. Vooral het gebruik van games op de smartphone zijn gevaarlijk omdat men een smartphone makkelijk overal kan meenemen. Daarom kan het interessant zijn om de smartphone af te nemen vanaf een bepaald uur of bij thuiskomst van de minderjarige. Deze maatregelen staan echter niet los van de medische zorg en begeleiding die een minderjarige gameverslaafde nodig heeft om de kern van het probleem -de verslaving- aan te pakken.

Wanneer de gameverslaafde meerderjarig is, is het lastiger om internetverbindingen af te sluiten of (spel)computers in beslag te nemen. Toch kan je ook hier maatregelen treffen. Neem geen huishoudelijk werk uit handen van de verslaafde. Dit dwingt de verslaafde om met andere zaken bezig te zijn en kan hem/haar helpen om zijn verantwoordelijkheden in te zien. Ga ook niet samen gamen met de verslaafde, maar nodig hem uit om eens te gaan sporten, een concert bij te wonen, … Zo zal de gameverslaafde bewuster worden van het feit dat er naast de gamewereld ook een andere leuke offline wereld bestaat. Dit bewustzijn kan de gameverslaafde helpen in zijn genezingsproces

Financieel
Een gameverslaving wordt doorgaans niet gelinkt aan zware financiële problemen, zoals we bijvoorbeeld wel associëren met een drug- of gokverslaving. Toch kan een gameverslaving wel leiden tot financiële moeilijkheden. Gameverslaafden kunnen veel geld uitgeven aan microtransacties in videospelletjes en diverse abonnementen. Bovendien kan het zijn dat een gameverslaafde zijn werk verliest of de school moet verlaten, hetgeen in de toekomst voor financiële problemen kan veroorzaken. Het is daarom belangrijk om de gameverslaving niet financieel te ondersteunen via giften of leningen. Koop ook geen zaken meer die rechtstreeks iets met game-activiteiten te maken hebben. Duid daarentegen op de verantwoordelijkheid van de verslaafde (als deze meerderjarig is) om zijn eigen financiën op orde te brengen door te gaan werken. Wil je een gameverslaafde toch financieel helpen? Bied dan bijvoorbeeld aan om sessies bij de verslavingszorg/psycholoog te betalen.

Zorg goed voor jezelf

Niet alleen de gameverslaafde, maar ook een naaste kan lijden onder de verslaving van een ander. Ruzies, afwijzing, (verbaal) geweld, (financiële) problemen, … kunnen een extreem grote impact op jou hebben.

Stel daarom duidelijke grenzen aan de verslaafde en laat deze er niet over gaan. Vaak kunnen verslaafden nogal tekeer gaan tegen hun omgeving en dreigen met geweld of zelfmoord, iemand slaan, iemand chanteren, … als ze niet kunnen of mogen gamen. Niemand, maar dan ook niemand heeft het recht jou te beledigen, te bedreigen of fysiek pijn te doen. Of dit nu met een gameverslaving of iets anders te maken heeft. Iemand die anderen geweld aan doet heeft altijd een psychisch probleem (of dit nu gerelateerd is aan een gameverslaving of iets anders) en moet geholpen worden. Besef dat jij dan ook geen enkele schuld draagt voor zo een gedrag, hoe hard de verslaafde ook brult of schreeuwt dat jij de oorzaak bent van zijn lijden. Enkel de verslaafde is hiervoor verantwoordelijk. Bij extreem geweld moet je de hulpdiensten steeds opbellen.

Als je het slachtoffer bent van het verbaal, mentaal of fysiek geweld van een verslaafde kan je zeer hard (en langdurig) lijden. Probeer daarom te praten met vrienden, familie, huisarts of psychologen over de impact die de gameverslaafde op jouw leven heeft of heeft gehad. Jij hebt evengoed recht om je verdrietig of slecht te voelen over de afwijzingen en problemen die de gameverslaving van jouw geliefde met zich meebrengt of heeft gebracht. Enkel wanneer je goed voor jezelf zorgt, zal je sterk genoeg zijn om jouw gameverslaafde geliefde te ondersteunen of – indien er zich geen oplossing aandient – eventueel afstand te nemen van de verslaafde.

Wees je er tenslotte ook van bewust dat jij nooit de verantwoordelijkheid voor de verslaving draagt. Zelfs al heb je de verslaafde ooit iets cadeau gedaan (zoals een videospel), dat vandaag zijn verslaving voedt, nooit draag jij de verantwoordelijkheid voor een verslaving. Jij kon niet weten dat dit ooit tot een verslaving zou leiden en hebt het ook niet met die intentie gegeven. Uiteindelijk is de keuze om niets aan de verslaving te doen altijd deze van de verslaafde zelf en draagt hij of zij de eindverantwoordelijkheid voor zijn situatie.