De Community Reinforcement Approach-methode

In het 'Handboek voor de behandeling van een alcoholverslaving' wordt de Community Reinforcement Approach (CRA) beschreven. Dit is een methode die is ontwikkeld in de Verenigde Staten. Het is een gedragstherapeutische methode voor de behandeling van met name alcoholverslaving. De methode heeft als doel om de omgeving van de cliënt bij de behandeling te betrekken. Het gaat vooral om korte haalbare doelen te stellen. In de omgeving wordt actief aan factoren gewerkt die een alcoholverslaving kunnen behandelen. Het handboek is geschikt iedereen die met een alcoholverslaving te maken heeft.

Wat is de Community Reinforcement Approach-methode

De methode gaat uit van het principe dat mensen afhankelijk van middelen blijven doordat zij worden omgeven door factoren die verslaving bekrachtigen. Verder wordt erop gewezen dat er nauwelijks positieve alternatieven in betreffende omgeving aanwezig zijn. CRA heeft als doel om samen met de cliënt te werken aan een nieuwe levensstijl die meer voldoening geeft dan een levensstijl met middelengebruik. De methode is nog zo heel lang bekend in Nederland maar er is inmiddels wel voldoende bewijs dat de CRA een effectieve behandeling is voor mensen met verslaving.

CRA – assessment voor de cliënt

Het assessment bestaat uit drie onderdelen: het identificeren en versterken van de motivatie voor verandering, het verzamelen van achtergrondinformatie en informatie over het middelengebruik, en het uitvoeren van de CRA-functieanalyse. CRA veronderstelt dat de verslaafde gemotiveerd is om hun gebruik te veranderen als zij hiervoor beloond worden. Om dit proces te bevorderen wordt er tijdens het traject aandacht besteed aan het identificeren van bekrachtigers. Vooral de bekrachtigers die een positieve invloed hebben op abstinentie. Andere motivatietechnieken zijn; eerste sessie vindt plaats direct na een verslaafd-gerelateerd incident, positieve verwachtingen scheppen over het behandelresultaat, het betrekken van een Belangrijke Ander. Deze persoon heeft veel baat bij verandering van de verslaving. De CRA-relatietherapie geeft een uitgebreide omschrijving hoe de Belangrijke Ander de client op een motiverende wijze kan ondersteunen.

Sobriety Sampling

Sobriety Sampling is een aanpak die CRA onderscheidt van de meeste andere behandelingen voor een verslaving. De methode gaat er van uit dat de cliënt langer in behandeling blijft als die niet wordt overladen met regels en verwachtingen. De meeste programma´s stellen volledige abstinentie tot doel. Cliënten die er niet van overtuigd zijn dat ze een alcoholprobleem hebben kunnen daar moeite mee hebben. Sobriety Sampling gaat samen met de cliënt op zoek naar haalbare doelen. De methode heeft onder andere nog een aantal andere voordelen:

• het geeft de mogelijkheid om een goede verstandhouding met de cliënt te krijgen
• het geeft de mogelijkheid om samen met de cliënt doelen te stellen
• het geeft ruimte voor de introductie voor disulfiram

Gebruik van disulfiram binnen de CRA-methode

Disulfiram is een medicament dat in de CRA kan worden toegepast om het gebruik van alcohol tegen te gaan. Als de cliënt tijdens de medicatie alcohol drinkt wordt hij ernstig ziek waardoor er geen positieve effecten van alcohol worden ervaren. Voorwaarde is wel dat de cliënt gemotiveerd moet zijn. Het gebruik van Disulfiram is een ondersteuning tijdens de behandeling. Het gebruik van Disulfiram is effectief als de inname ‘gemonitord’ wordt door de Belangrijke Ander. Voordat de cliënt begint met Disulfiram moet er een huisarts betrokken worden die bekend is met de medicatie.

CRA- behandelplan voor elke cliënt uniek

Een behandelplan is voor elke cliënt maatwerk. De methode is slechts een raamwerk maar voor elke cliënt is er aanpassing nodig om het zo goed mogelijk aan te laten sluiten bij de motivatie van de cliënt. Voordat het behandelplan opgesteld kan worden moeten eerst de assessment en de Sobriety Sampling procedure afgerond zijn. De CRA bevat een aantal procedures en formulieren die uiteindelijk het behandelplan zullen vormen. Er wordt onder andere een tevredenheidslijst door de cliënt ingevuld met vragen over veertien leefgebieden. De tweede stap is het formuleren van de behandeldoelen. Hieruit kan duidelijk worden dat de cliënt bijvoorbeeld vaardigheden aan moet leren om zijn probleem aan te pakken waardoor het alcoholprobleem is ontstaan.

Training van gedragsvaardigheden

Net als bij de meeste behandelprogramma’s is ook binnen de CRA het trainen van vaardigheden van groot belang. Vooral het trainen van communicatieve vaardigheden krijgt veel aandacht. Alcoholafhankelijke mensen hebben moeite om op een positieve en constructieve manier te communiceren. Effectieve communicatie bestaat uit:

• Tonen van begrip
• Delen van verantwoordelijkheid
• Aanbieden van hulp

De trainingen zijn erop gericht om de cliënt vaardigheden aan te leren waardoor ze zelf probleemoplossend kunnen werken in plaats van hun probleem te ‘verdrinken’. De cliënt stelt samen met de hulpverlener een Probleemoplossend Stappenplan samen.
Ook leert de cliënt om constructief drank te weigeren. Dit gaat meestal met behulp van rollenspellen en het betrekken van sociale contacten. Het betrekken van sociale contacten heeft voor en nadelen. Mensen die afhankelijk zijn van alcohol vallen meestal terug onder grote sociale druk. Aan de andere kant moet de cliënt dus gemotiveerd zijn om een selectieve groep mensen op de hoogte te stellen van zijn behandelplan. Tenslotte worden risicovolle situaties in kaart gebracht, assertief drank leren weigeren en het leren herstructureren van negatieve gedachten.

Additionele CRA-technieken

De CRA-methode gaat ook aan het werk met het zoeken naar een zinvolle dagbesteding. Hierbij komen zaken aan de orde als loopbaanbegeleiding, opstellen CV, sollicitatieformulier invullen, training telefoonvaardigheden, oefenen van sollicitatiegesprek, etc. Het boek beschrijft handvatten hoe dit aangepakt kan worden.

Sociale activiteiten en vrijetijdsbesteding

Binnen de CRA-therapie is het motiveren voor sociale activiteiten een belangrijk onderdeel. De Social Club is bijvoorbeeld een effectieve methode om cliënten nieuwe vaardigheden te trainen. De Club bestaat uit cliënten die in behandeling zitten. Bijeenkomsten vinden plaats in bijvoorbeeld een kerk, restaurant, sportzaal, school, ziekenhuis of zelfhulpgroep. De Club heeft als doel om gezamenlijk activiteiten te ondernemen die het alcoholgebruik tegengaan.

CRA-relatietherapie

In het boek wordt de nadruk gelegd op het belang van relatietherapie als centraal onderdeel tijdens de behandeling. Relaties zijn in de meeste gevallen door het alcoholgebruik beschadigd of de relatie is de oorzaak van het alcoholgebruik. De relatietherapie wordt bij voorkeur gelijk gestart. Binnen de CRA zijn er formulieren beschikbaar die de relatieproblemen in kaart kunnen brengen.

CRA-terugvalpreventie

Direct al bij aanvang van de CRA-therapie gaat de cliënt aan de slag met het voorkomen van terugval. Dit is en continue proces. Er is een speciaal functieanalyseformulier beschikbaar om de terugval goed te analyseren en de oorzaak te achterhalen. De hulpverlener motiveert en begeleid de cliënt naar een oplossend proces.

Het CRA-perspectief

Voordat de CRA-methode toegepast kan worden moet een hulpverlener goed getraind zijn. Vooral over de cognitieve gedragstherapie. Net als bij andere behandelingen kent de CRA ook valkuilen. Doordat de CRA een verzameling is van therapieën en interventies kan de hulpverlener het doel van de behandeling verliezen; het abstinent worden van alcohol.
De CRA is breed toepasbaar.

Behandelen van andere verslavingen met de CRA-methode

Recent onderzoek heeft uitgewezen dat de methode ook geschikt is voor het behandelen van andere verslavingen zoals, cocaïne, gokken, amfetamine, cannabis etc.