COPD: oorzaken, symptomen, diagnose, behandeling, prognose

Veel mensen hebben wel eens gehoord van COPD, maar wat houdt deze ziekte in en waar staan de letters voor? Bij wie komt COPD voor? Wat zijn de oorzaken, welke symptomen kun je verwachten bij COPD en hoe wordt de diagnose gesteld. Wat zijn de behandelingsmogelijkheden en kan er iets gezegd worden over de prognose?

Inhoud artikel

• COPD
• Bij wie komt COPD voor?
• Oorzaken COPD
• Symptomen COPD
• Hoe wordt vastgesteld dat iemand COPD heeft (diagnose)?
• Wat kun je zelf doen als je COPD hebt?
• Behandeling COPD
• De prognose bij COPD

COPD

De letters COPD staan voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Het is een ziekte waarbij de capaciteit van de longen om zuurstof op te nemen langzaam minder wordt. Voorheen werd wel gesproken van chronische bronchitis en van longemfyseem, nu wordt bijna altijd de verzamelnaam COPD gebruikt. Het begint vaak met een rokershoestje. Bij het opstaan eerst even flink hoesten. Je wordt sneller kortademig en langzaamaan treedt de kortademigheid steeds vlugger op. Op een gegeven moment heb je zelfs in rust deze klachten. Lichamelijk inspanning kost steeds meer moeite en je valt af in gewicht en wordt zwakker. Overlijden aan de ziekte is meestal het gevolg van een infectie aan de luchtwegen.

Bij wie komt COPD voor?

• Het komt meer voor bij mensen die ouder zijn dan veertig jaar.
• COPD komt tweemaal zoveel voor bij mannen als bij vrouwen. Dit komt door verschillen in rookgedrag, maar het verschil wordt steeds minder groot.
• In zeldzame gevallen wordt COPD veroorzaakt door een afwijkend gen bij zowel de vader als de moeder van de persoon.
• Roken en vervuiling van de lucht zijn factoren die het risico verhogen.

Oorzaken COPD

De oorzaak is een langdurig onstekingsproces in de longen, hierdoor gaat steeds meer weefsel van de longen verloren. In bijna alle gevallen is roken de boosdoener van de ontsteking, maar er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen. Bij het roken worden longblaasjes en de kleine luchtwegen beschadigd door de sigarettenrook. De sigarettenrook zet ook het reinigingssysteem in de longen stop. Het slijm en het ontstekingsmateriaal kunnen hier gemakkelijk uit de longen worden afgevoerd. Ongeveer tien tot vijftien procent van alle rokers zou te kampen krijgen met COPD. Mensen met astma zijn er extra gevoelig voor. Vervuiling van de lucht, chemische gassen of chemische dampen en andere prikkelende stoffen kunnen COPD erger maken

Symptomen COPD

De symptomen doen er vaak jaren over om zich te 'ontvouwen':

• Chronische hoest met opgeven van slijm.
• Kuchen op de dag.
• Kortademigheid, in het begin vooral als iemand actief is, maar later ook in rust.
• Tijdens een verkoudheid of bij koud weer zullen de klachten verergeren.
• De ademhaling is piepend, pruttelend.
• Soms een tonvormige borstkas.
• Ademhalingsinsufficiëntie kan ontstaan door tekort aan zuurstof worden lippen, tong, tenen en vingers blauw van kleur.
• De enkels kunnen opgezwollen raken.
• Een rode blos kan ontstaan omdat iemand met COPD de moeilijkheden probeert goed te maken door sneller te ademen.

Hoe wordt vastgesteld dat iemand COPD heeft (diagnose)?

Rook je en heb je bepaalde verschijnselen dan kan de arts na lichamelijk onderzoek denken aan COPD. Een longfunctietest kan worden verricht om vast te stellen in hoeverre de longen beschadigd zijn. Er kan een röntgenfoto van de borst of een CT-scan worden gemaakt om naar andere aandoeningen en beschadigingen van de longen te kijken. Verder kan er bloed worden afgenomen om het gehalte aan zuurstof en kooldioxide vast te stellen. Als leden van de familie voor hun vijftigste COPD hebben gekregen dan kan er een bloedtest worden gedaan om een eventueel gebrek aan een bepaald enzym (alfa 1-antitrypsine) te checken. Er kan een ECG of een echocardiogram worden gemaakt om te kijken of het hart problemen heeft met het pompen van bloed naar de longen. Chronische astma kan tot klachten leiden die op de verschijnselen van COPD lijken, dit moet uitgezocht worden door de huisarts. Bij het gebruik van corticosteroïden zal bij chronische astma een verbetering van de verschijnselen optreden bij COPD niet.

Wat kun je zelf doen als je COPD hebt?

• Stoppen met roken zodra zich de eerste verschijnselen van COPD zich aandienen (voor die tijd is nog veel beter natuurlijk). Als je stopt met roken dan zal het ontstekingsproces geleidelijk aan stoppen en zal verdere vernietiging van het longweefsel ook tot stilstand gebracht worden. Verloren longweefsel kan niet meer gered worden, maar je kunt wel levensjaren winnen.
• Zorg ervoor dat je in goede conditie blijft: wandelen, zwemmen, fietsen.
• Oefeningen doen onder begeleiding van een fysiotherapeut.
• Bij een te hoog lichaamsgewicht is het belangrijk om af te vallen.
• Val je teveel in gewicht af, neem dan contact op met de huisarts.
• Als je geen oproep krijgt voor de jaarlijkse griepprik ga dan naar je huisarts.

Behandeling COPD

Als de huisarts COPD vermoedt dan zal er een longfunctieonderzoek worden gedaan. Er wordt dan gekeken hoeveel lucht je kunt inademen en hoeveel lucht je in korte tijd uit kunt ademen. Er wordt gekeken of prestaties beter worden na het inhaleren van bepaalde medicijnen. Bij COPD wordt het uitademen moeilijker door het samenvallen van de kleine luchtwegen en luchtwegverwijdende medicijnen zullen daar een beperkte invloed op hebben. Ontstekingsremmers kunnen worden voorgeschreven, luchtwegverwijdende inhalatiemedicijnen, een slijmoplosser. Het is mogelijk dat de huisarts je doorverwijst naar de longarts.

De prognose bij COPD

Als COPD in een vroeg stadium wordt ontdekt dan kan verdere schade aan de longen worden voorkomen door onmiddellijk te stoppen met roken. Maar veel mensen met COPD hebben het vaak pas laat in de gaten dat ze de ziekte hebben. Als de ziekte al in een vergevorderd stadium is dan zijn de vooruitzichten niet zo goed. Je moet dan denken aan niet kunnen werken, aan huis gekluisterd raken door de kortademigheid. De sterfte bij mensen met COPD wijkt niet veel af van de rest van de bevolking. Vijfenzeventig procent van de mensen met ernstig COPD is drie jaar na het vaststellen van de ziekte nog in leven.