Borstkanker: oorzaken, symptomen, behandeling, prognose

Een knobbeltje in de borst kan kwaadaardig zijn, maar in driekwart van de gevallen is het onschuldig. Het kan bijvoorbeeld ook een cyste zijn of een bindweefselgezwelletje. Borstkanker is een kwaadaardige tumor in de borst, de kans op borstkanker neemt toe met de leeftijd. Een enkele keer is de kanker een gevolg van een abnormaal gen. Half mei 2013 maakte de Amerikaanse actrice Angelina Jolie bekend dat ze haar beide borsten preventief heeft laten verwijderen, vanwege haar genetische aanleg om kanker te krijgen.

Inhoud artikel

• Borst
• Borstkanker
• Oorzaken borstkanker
• Symptomen borstkanker
• Complicaties borstkanker
• Diagnose borstkanker
• Behandeling borstkanker
• Prognose borstkanker
• Fabels
• Angelina Jolie verwijdert preventief beide borsten
• Hyperthermie bij borstkanker: vetbolletjes met chemo
• Ademtest mogelijk vervanger voor mammogram in bevolkingsonderzoek (maart 2014)

Borst

Een ander woord voor borst is mamma. Een borst is een welving die wordt vormgegeven door de borstklier. De borsten van een vrouw zijn een van de secundaire geslachtskenmerken van de vrouw. Ze vormen zich in de puberteit door hormonen uit de eierstokken. Bij jongens kan ook borstontwikkeling optreden: gynaecomastie. Het komt bij jongens voor in de puberteit, waarschijnlijk omdat dan tijdelijk vrij veel mannelijk hormoon omgezet wordt in vrouwelijk hormoon. Gynaecomastie gaat meestal over binnen een jaar.

Borstkanker

Borstkanker is een kwaadaardige tumor die ontstaat in de borst. Het is een van de kankersoorten die het meest voorkomt bij vrouwen. Je hebt de kans van een op de acht om in je leven borstkanker te krijgen. Het varieert wel sterk per leeftijd, ben je dertig dan heb je de komende tien jaar de kans van een op de bijna tweehonderd, maar ben je vijftig dan moet je rekening houden met een kans van een op de vijfendertig. De kans op borstkanker neemt dus toe met de leeftijd. Ook mannen kunnen borstkanker krijgen, ongeveer een van de honderdvijftig tot tweehonderd mensen met borstkanker is een man. Het aantal vrouwen waarbij borstkanker wordt geconstateerd neemt toe, maar het aantal sterfgevallen is de afgelopen jaren iets afgenomen. Dit komt waarschijnlijk door positieve ontwikkelingen in de behandeling en er wordt vaker een röntgenfoto van de borst gemaakt voor screening.

Oorzaken borstkanker

Meestal is het niet duidelijk waar de borstkanker door veroorzaakt wordt, wel zijn er elementen die het risico verhogen. Mogelijk, maar het is niet zeker, speelt oestrogeen (vrouwelijk hormoon) een rol bij het ontstaan van borstkanker.

Risicofactoren:

• Voor de eerste keer ongesteld raken voor het elfde jaar.
• Laat in de overgang komen
• Als je hormonen tegen de klachten van de overgang langer dan twee tot drie jaar slikt, dan verhoogt dit de kans. Als gestopt wordt met de hormonen, dan neemt de kans op borstkanker af.
• Als je langere tijd ieder dag meer dan een alcoholisch drankje drinkt dan neemt de kans op borstkanker toe.
• Ben je te zwaar na de overgang dan verhoogt dit de kans op borstkanker. Het vetweefsel verhoogt namelijk het oestrogeengehalte.
• Het uitstellen van het krijgen van kinderen verhoogt de kans op borstkanker. Natuurlijk spelen meerdere factoren een rol en is het niet altijd te beïnvloeden.
• Soms heeft een vrouw met borstkanker een aangeboren gen dat abnormaal is. Borstkanker met een erfelijke oorsprong komt vooral voor bij vrouwen tussen de dertig en de vijftig jaar. Mannen kunnen het ook krijgen.

Symptomen borstkanker

In het begin heeft borstkanker meestal geen verschijnselen. Krijgt iemand wel klachten dan zal dat meestal in één borst zijn.

Symptomen:

• Een knobbel die vlak onder de huid ligt of verder in de borst;
• De knobbel doet meestal geen pijn;
• De tepel kan ingetrokken zijn;
• Er kan wat bloed uit de tepel komen;
• Bij de knobbel kan de huid rimpelig ogen, het doet denken aan de schil van een sinaasappel.

Bij de ziekte van Paget is een een wat droge huid op de tepel die schilfert, mogelijk het enige verschijnsel.

Complicaties borstkanker

Tumoren kunnen nog voordat ze worden ontdekt naar andere organen uitzaaien zoals de longen, de lever. Een tumor die in de melkbuisjes begint kan leiden tot de ziekte van Paget. Een verandering van huid op de tepels die doet denken aan eczeem kan komen door deze zeldzame vorm van kanker. Het verschil met eczeem is dat de ziekte van Paget bijna nooit op beide tepels voorkomt en het geneest niet vanzelf. Vaak doet de tepel pijn en komt er wat bloed vrij. Je ziet er ook vaak een knobbeltje zitten.

Diagnose borstkanker

Het is belangrijk dat je zelf regelmatig je borsten onderzoekt en kijkt of er knobbels of andere afwijkende dingen zijn. Meedoen aan het bevolkingsonderzoek is belangrijk, er wordt gebruik gemaakt van mammografie, dit is een betrouwbare manier om borstkanker op te sporen. Wel is het zo dat kanker in een heel vroeg stadium niet altijd wordt ontdekt en de tumor kan natuurlijk ook ontstaan tussen twee onderzoeken in. Zelfcontrole is dus van belang! Vrouwen tussen de vijftig en de vijfenzeventig jaar krijgen iedere twee jaar een oproep voor een mammografie (kost je niets). Als je met klachten naar de huisarts gaat dan zal deze de borst onderzoeken om te kijken of er sprake is van vergrote lymfklieren in de oksels. Bij een knobbeltje of andere verschijnselen van kanker in de borst zal er een mammogram of een echo worden uitgevoerd. Uit het knobbeltje kan de arts met een naald wat cellen weghalen en laten nakijken. Mocht het om kanker gaan dan zal worden gekeken of er wel of geen uitzaaiingen zijn.

Behandeling borstkanker

De keuze van behandeling zal afhangen van de grootte van de tumor in de borst, of er sprake is van uitzaaiingen (lymfklieren, rest van het lichaam) en of het gezwel vatbaar is voor oestrogeen. Als iemand de diagnose borstkanker krijgt dan kan dat heel veel indruk maken, mogelijk is er hulp nodig om de situatie aan te kunnen.

De mogelijkheden voor behandeling:

• Opereren;
• Bestralen;
• Chemotherapie;
• Therapie met hormonen;
• Immunotherapie;
• Vaak een combinatie.

Prognose borstkanker

Je kunt sterven aan de ziekte maar er overleven ook heel veel vrouwen de ziekte. De kans een vrouw nog leeft na tien jaar is in Nederland zo’n vijfenzeventig procent. Vijfentachtigprocent leeft na vijf jaar nog.

Fabels

Over borstkanker bestaan veel misvattingen en deze kunnen leiden tot veel angst.

• Een vrouw met grote borsten heeft meer kans op borstkanker, dat is niet waar. De grootte van de borsten heeft geen invloed op de kans op het ontwikkelen van borstkanker.
• Dat borstkanker altijd begint met pijn is ook een verzinsel. Pijn komt bijna nooit voor als eerste klacht bij borstkanker. Ga met klachten wel altijd naar de huisarts.
• Van spanning kun je (borst)kanker krijgen: hier is tot nu toe geen verband gebleken.
• Het dragen van een bh met beugels zou de kans vergroten op borstkanker: dit is niet waar.
• Alleen vrouwen kunnen borstkanker krijgen: dit klopt niet, ook mannen kunnen borstkanker krijgen (per jaar ongeveer vijfentachtig mannen).
• Borstkanker is altijd erfelijk: dit is niet waar, erfelijkheid speelt bij minder dan twintig procent van de vrouwen met borstkanker een rol.

Angelina Jolie verwijdert preventief beide borsten

Half mei 2013 maakte de Amerikaanse actrice Angelina Jolie bekend dat ze haar beide borsten preventief heeft laten verwijderen, vanwege haar genetische aanleg om kanker te krijgen. De actrice verloor op jonge leeftijd haar moeder aan kanker. Ze zou vijftig procent kans hebben op eierstokkanker en zelfs zevenentachtig procent kans op borstkanker. Dit schrijft Jolie in de New York Times, waarin ze uitlegt dat ze drager is van het beruchte BRCA1-gen. Dragers van dat gen lopen een ernstig verhoogd risico op borstkanker en eierstokkanker. Haar kans op het ontwikkelen van borstkanker is gedaald tot minder dan vijf procent.

Hyperthermie bij borstkanker: vetbolletjes met chemo

Het gaat om vetbolletjes die chemo bevatten en smelten bij een temperatuur die hoger is dan de lichaamswarmte. De bolletjes zijn microscopisch klein en geven het celremmend medicijn af bij een tumor die lokaal verhit wordt. De chemo komt meteen en in grotere hoeveelheden in het weefsel waar het nodig is. Andere organen en gezond weefsel worden minder of niet beschadigd. Men verwacht ook dat er minder bijverschijnselen optreden. In 2014 starten artsen en onderzoekers in het UMC (Universitair Medisch Centrum) in Utrecht met het toepassen van deze behandeling bij personen met borstkanker.

Ademtest mogelijk vervanger voor mammogram in bevolkingsonderzoek (maart 2014)

Middels een ademtest kan in zes minuten effectief worden vastgesteld of een vrouw borstkanker heeft. Het is een veilige test (geen röntgenstraling) en levert geen pijn op, in tegenstelling tot de huidige methode (mammogram). Dit is gebleken uit een studie die is uitgevoerd door onderzoekers van Maastricht Universitair Medisch Centrum en Maastro Clinic. De resultaten van het onderzoek zijn op 5 maart 2014 gepubliceerd in PLOS ONE, een internationaal wetenschappelijk tijdschrift. De test is gebaseerd op het feit dat er bij vrouwen met borstkanker andere stoffen in de lucht die wordt uitgeademd zitten dan vrouwen die geen borstkanker hebben. Heeft iemand een positieve ademtest dan moeten er aanvullende onderzoeken gedaan om te bevestigen dat er sprake is van borstkanker of uit te sluiten.

Lees verder

• Een kinderboek over borstkanker: Mama's borst is ziek