Nieuw SARS-virus, MERS

Het SARS-virus is een virus dat de ernstige ziekte SARS veroorzaakt. In 2013 is er een nieuwe variant van dit virus, dat ook wel MERS wordt genoemd. In 2003 bezweken ruim 800 mensen onder het SARS-virus. Het lijkt erop dat MERS ook veel doden gaat opleveren. Het virus is inmiddels ook in Europa gesignaleerd. Hoe gevaarlijk is MERS en wat zijn de symptomen?

Wat is SARS?

SARS is een afkorting van Severe Acute Respiratory Syndrome, oftewel ernstig acuut ademhalingssyndroom. Het veroorzaakt longontsteking die soms dodelijk kan zijn. In 2003 overleden er 764 mensen aan SARS, die voor het eerst eind 2002 opdook in China. In totaal kregen meer dan 8.000 mensen SARS. Daarmee komt het overlijdenspercentage op gemiddeld 10 procent uit. Dat is meer dan bij griep, waarbij jaarlijks ongeveer 1.5 procent overlijdt. Bij een gewone longontsteking overlijdt gemiddeld 4.2 procent van de patiënten.

MERS

MERS staat voor Middle East Respiratory Syndrome-virus, oftewel het nieuwe SARS-virus dat in september 2012 voor het eerst is opgedoken. In mei 2013 is al de helft van de patiënten overleden aan deze ernstige longontsteking. Het is in die maand in acht verschillende landen gesignaleerd, waaronder ook binnen Europese landen. Het werd voor het eerst gesignaleerd op in Saoedi-Arabië. Van nature komt het virus voornamelijk bij vleermuizen voor, maar er kan een gastheer tussenzitten waardoor het uiteindelijk op mensen wordt overgebracht.

Symptomen

Niet iedereen die besmet is met MERS krijgt dezelfde symptomen. Sommige patiënten doorlopen de ziekte zoals bij een milde tot zware griep, zonder dat duidelijk is dat het hier om MERS gaat. Andere patiënten worden er zwaar ziek van. Oudere personen en mensen met een verzwakt immuunsysteem lopen over het algemeen meer risico. Het is voor artsen lastig om MERS vast te stellen: vaak wordt dit pas duidelijk nadat de patiënt weer genezen is of overleden is. Het virus heeft een voorkeur om zich in longcellen of niercellen te nestelen. De volgende symptomen duiden op de SARS-variant MERS:

• Hoestaanvallen, vooral een droge hoest
• Koorts
• Spierpijn
• Hoofdpijn
• Keelpijn
• Griepachtige verschijnselen

Later volgt dit met:

• Kortademigheid
• Longontsteking
• Ernstige ademhalingsproblemen
• Nierfalen

De meeste patiënten belanden pas bij een arts wanneer ze een longontsteking krijgen. Een longontsteking gaat vooraf aan een periode van keelpijn, hoesten, verstopte neus en ook vaak eenmalig diarree. Een echte longontsteking is te herkennen aan de volgende symptomen:

• Koorts met zweten
• Hoesten, soms wordt er geel of groen slijm opgehoest (soms zelfs bloed)
• Hoofdpijn
• Kortademig, oppervlakkige ademhaling
• Pijn op de borst
• Vermoeidheid

Niet iedereen vertoont even ernstige ziektebeelden. Dit heeft vooral te maken met het immuunsysteem. Verspreiding van het virus vindt niet alleen via de lucht plaats (hoesten, niezen), maar ook via huidcontact op het aanraken van besmette voorwerpen.

Behandeling

Het is vaak lastig een virus de kop in te drukken. Toch is het in 2003 gelukt om het SARS-virus te onderdrukken. Zo lijkt Interferon, een middel tegen Hepatitis C, te werken bij MERS. Het werkte ook bij het SARS-virus. Verder wordt de patiënt geïsoleerd behandeld om verdere verspreiding te voorkomen. Soms is beademing nodig. Ondanks de goede behandeling is het niet altijd mogelijk het leven van de patiënt te redden.

Waarom is dit virus zo dodelijk?

Een virus heeft geen eigen stofwisseling en leeft van de stofwisseling van zijn gastheer. Het is daarom niet de bedoeling om de gastheer te doden. Zonder gastheer sterft het virus namelijk zelf ook. Wanneer er een nieuwe variant van een bestaan virus ontstaat, is alles nog nieuw voor dit virus. Het valt zijn gastheer aan maar blijkt te sterk te zijn. De gastheer sterft. Het duurt enkele generaties voordat het virus zichzelf weet te verzwakken zodat het de gastheer alleen ziek maakt, en niet doodt. Ieder nieuw virus is daarom gevaarlijk. Er zullen eerst een aantal dodelijke slachtoffers moeten vallen voordat het virus niet meer dan een verkoudheid of griep veroorzaakt. Dit was het geval bij de Mexicaanse griep en de Spaanse griep. Vooral deze laatste eiste veel slachtoffers: ruim 100 miljoen in 1918-1919. Deze eerst dodelijke griepvarianten veroorzaken nu niet meer dan een lichte verkoudheid. Met het MERS-virus zal dit net zo gaan. Het is alleen de vraag hoelang het duurt vooraleer het virus zichzelf afzwakt, of dat de mens al eerder in weet te grijpen door het virus de kop in te drukken.

Het lijkt erop dat MERS een pandemie kan gaan worden. Een pandemie is een epidemie die wereldwijd voorkomt. Het virus kan zich makkelijk verspreiden doordat het nieuw is, en er nog geen weerstand tegen opgebouwd is. Het is daarom belangrijk om besmetting zoveel mogelijk te voorkomen. Goede voorzorgsmaatregelen met betrekking tot de hygiëne staan hierbij voorop.

Stand van zaken MERS

Laatste update: 11 juni 2013

• Totaal aantal patiënten: 55
• Totaal aantal overleden patiënten: 31
• Aantal Nederlandse slachtoffers: 0