Whiplash of zweepslag

Een whiplash of zweepslag ontstaat vaak bij een aanrijding, de zogenaamde kop-staartbotsing. Het hoofd maakt eerst een achterwaartse beweging en daarna een voorwaartse beweging. Dit gaat met grote kracht gepaard. Symptomen zijn onder andere pijn in de nek en tintelingen in de vingers. Een whiplash kan zoveel klachten met zich meebrengen dat werken of leren moeilijk wordt. Behandeling bestaat uit oefeningen maar bijvoorbeeld ook uit medicatie.

Ontstaan van een whiplash

Een whiplash is Engels voor zweepslag. De meest gebruikte benaming, ook in Nederland, is whiplash. Een whiplash is geen ziekte maar een beweging die een verwonding veroorzaakt, met als gevolgen verschillende klachten. De meest voorkomende oorzaak is een aanrijding waarbij er achterop de auto wordt gereden. Het hoofd wordt hierbij eerst met grote kracht naar achteren geslingerd en daarna naar voren. Wanneer je de aanrijding aan ziet komen zet je jezelf automatisch schrap door de spieren aan te spannen. In deze gevallen komt een whiplash minder vaak voor. Het probleem is dat een achterop-aanrijding vaak onverwacht komt zonder dat je dit ziet aankomen. Een andere oorzaak is sport of geweld, waarbij er een grote klap of duw tegen de rug wordt gegeven en het hoofd achterover klapt.

De patiënt

Over het algemeen krijgen kinderen minder vaak met een whiplash te maken dan volwassenen. Kinderen zitten ook vaker beschermd in een autostoeltje of kinderzitje, waarbij het hoofd ondersteuning heeft door middel van een rugleuning. Volwassenen hebben vaker de neksteun te klaag staan waardoor het hoofd achterover kan klappen. Ook beoefenen jonge kinderen minder vaak de gevaarlijke sporten uit en krijgen minder vaak te maken met geweld. Opvallend is dat vrouwen vaker een whiplash krijgen dan mannen. De nekspieren bij vrouwen zijn vaak iets minder goed ontwikkelt. Ook bij ouderen of mensen met een inactief leven verslappen de nekspieren eerder.

Bloeding in het ruggenmerg

Een whiplash veroorzaakt een verwonding in het ruggenmerg. Dit wordt veroorzaakt door het met grote kracht heen en weer slingeren van het hoofd. Er ontstaan bloedingen in het ruggenmerg. Bovendien kan er een bloeding in de hersenen ontstaan. Daarnaast kan ook ander weefsel beschadigd raken zoals verrekking van spieren, pezen etc. De meeste klachten die daarna ontstaan zijn het gevolg van beschadiging in het ruggenmerg.

Symptomen

Het is logisch dat na een slingerbeweging van het hoofd de nekspieren pijnlijk zijn. Deze spierpijn kan enkele dagen tot twee weken aanhouden voordat het over is. Afhankelijk van de beschadiging kan er langere tijd pijn blijven bestaan. Naast nekpijn klagen veel patiënten over hoofdpijn. Ook rugpijn en pijn in de kaken komt voor. De pijn kan ook uitstralen naar de schouders en de armen. Soms is er een tintelend of branderig gevoel in de vingers aanwezig. Naast lichamelijke klachten treden er ook problemen met onder andere de concentratie op. Vermoeidheid, vergeetachtigheid en emotioneel labiel wordt ook veel gezien. Er kunnen stemmingswisselingen optreden. Soms komen er hartritmestoornissen voor, maar of deze samenhangen met een whiplash is niet altijd even duidelijk.

Behandeling en oefeningen

Massage van de nek kan spierpijn verlichten. Laat de nek liever niet kraken: dit kan vaak de klachten verergeren. In sommige gevallen ontstaat een whiplash juist door het verkeerd kraken van de nek. Vaak wordt er een nekkraag geadviseerd. Deze heeft alleen zin wanneer de kraag direct na het ongeval gedragen wordt. De kraag werkt als ondersteuning, niet als genezing. Een nekkraag draagt de nek waardoor de spieren zelf niet gebruikt worden. Bij het te vaak dragen van een nekkraag verslappen de nekspieren zodanig dat het hele genezingsproces langer zal duren. Soms is het beter om direct na het ongeval foto's te laten maken van de nek, om ander letsel uit te sluiten. Ook in gevallen waarbij er hevige pijn aanwezig blijft is dit aan te raden. En meer ernstige gevallen is medicatie nodig zoals pijnstillers of spierverslappers.

Oefeningen zijn erop gericht de spieren soepel te maken en te ontspannen. Doe oefeningen nooit langer dan nodig (3 tot 5 maal achter elkaar) en let goed op de pijngrens. Oefeningen kunnen bestaan uit:

• Rollen met de schouders
• Rechtop zitten en het hoofd naar links en rechts draaien
• Naar boven en beneden kijken met het hoofd
• Het hoofd laten rollen (deze oefening alleen doen indoen dit mogelijk is)

De fysiotherapeut kan helpen met gerichte oefeningen en kan ook massage geven. Vaak helpt dit. Of het vergoed wordt hangt af van de eigen zorgverzekeraar. Informeer hiernaar voordat je een behandeling start. Vaak is het lastig om de klachten die ontstaan zijn toe te schrijven aan een whiplash. Soms ontstaan de klachten pas na enkele maanden tot enkele jaren na het ongeval. Er wordt dan niet direct een link gelegd met het ongeval en behandeling is dan nog moeilijker.

Lees verder

• Wie is aansprakelijk bij een verkeersongeval