Nieuw medicijn forxiga/dapagliflozine en diabetes type 2

Forxiga (dapagliflozine) is een nieuw middel tegen diabetes mellitus type 2. Het is het enige medicijn in zijn klasse en belooft een goede aanwinst te zijn voor diabetici die andere diabetes-medicijnen niet kunnen gebruiken of alsnog moeite hebben hun glucosespiegel voldoende te regelen.

Wat is dapagliflozine?

Dapagliflozine is een medicijn dat wordt gebruikt bij de behandeling van volwassenen met diabetes mellitus type 2. Het is sinds november 2012 in Europa verkrijgbaar en sinds november 2013 in Nederland verkrijgbaar is onder de merknaam Forxiga (1). Forxiga is ontwikkeld door de farmaceutische bedrijven Bristol-Myers Squibb en AstraZeneca en is sinds eind 2013 geheel in handen van AstraZeneca.

Forxiga is op voorschrift verkrijgbaar in de vorm van een klein tablet met een dosis van 5 of 10 mg dapagliflozine per tablet. De dosering is eenmaal daags op een willekeurig moment van de dag met of zonder voedsel. De pil moet in zijn geheel worden doorgeslikt.

Hoe werkt dapagliflozine?

De werking van Forxiga (dapagliflozine) is insuline-onafhankelijk en werkt geheel anders dan eerder gebruikte medicijnen tegen diabetes type 2. Forxiga verlaagt het glucosegehalte in het bloed doordat het de nieren stimuleert om glucose te filteren uit het bloed en uit te scheiden via urine. Op deze manier kan Forxiga patiënten met diabetes type 2 helpen om de bloedsuikerspiegel te regelen. Een te hoge bloedsuiker is een symptoom bij diabetes en kan op termijn schadelijk zijn voor de gezondheid. Voor patiënten die moeite hebben hun bloedglucose te reguleren met de medicijnen die al eerder beschikbaar waren kan dit medicijn uitkomst bieden.

Forxiga verlaagt ook de HbA1c bloedwaarde. Deze bloedwaarde is een maat voor het gemiddelde bloedglucosegehalte van de afgelopen weken vóór de bepaling. Het verlagen van de HbA1c-waarde is een extra indicatie voor het vermogen van Forxiga om het bloedsuikergehalte te verlagen.

Daarnaast kan Forxiga wat gewichtsverlies tot gevolg hebben (3). Een gezond gewicht is extra belangrijk bij diabetici omdat het ze helpt om de glucosespiegel beter onder controle te houden. Een te hoge of te lage glucose spiegel kan nadelige gevolgen hebben voor de gezondheid. Andere medicijnen die veel gebruikt worden bij de behandeling van diabetes type 2 bevorderen juist gewichtstoename. Voorbeelden hiervan zijn sulfonylureumderivaten (tolbutamide, gliclazide, glimepiride, glibenclamide) en thiazolidinedione (actos/pioglitazone). Gewichtsafname is daarom een voordelige bijwerking van het gebruik van Forxiga en zou therapietrouw in de hand kunnen werken.

Goedkeuringen en veiligheid

Forxiga is goedgekeurd in de Europese Unie en in landen waaronder Australië, Brazilië, Mexico en Nieuw-Zeeland maar niet in de Verenigde Staten (4). In de VS is de toelating tot de markt tegengehouden door een adviescommissie van de FDA uit bezorgdheid over een mogelijk verband tussen het gebruik van dapagliflozine en een verhoogd risico op leverschade, borst- , prostaat- en blaaskanker (2). Aanwijzingen voor een dergelijk verband werden echter in slechts één van meerdere studies gevonden en in deze studie kon het verband ook niet statistisch onderbouwd worden. Dat wil zeggen; het zou ook toeval kunnen zijn geweest.

Het gaat om een onderzoek waarbij de helft van de patiënten Forxiga had gebruikt en de andere helft niet. De patiënten werden over langere tijd gevolgd en van het deel van de patiënten dat kanker kreeg, waren er bij de Forxiga-gebruikers meer gevallen van borst-, prostaat- en blaaskanker. Het totaal aantal kankergevallen verschilde echter niet tussen de Forxiga-groep en de andere helft van de patiënten die geen Forxiga kregen. Om meer duidelijkheid te scheppen wordt nu meer onderzoek gedaan waarna het medicijn mogelijk later alsnog toegelaten wordt tot de Amerikaanse markt.

In de Europese Unie wordt Forxiga alleen vergoed in een combinatietherapie met metformine bij patiënten die sulfonylureumderivaten (tolbutamide, glipizide, glyburide, glimepiride, glibenclamide) niet verdragen of een tegenindicatie hebben voor de combinatietherapie sulfonylureumderivaat en metformine (6). Forxiga is echter ook in combinatie met alleen insuline te gebruiken.

Bijwerkingen

Forxiga wordt over het algemeen vrij goed getolereerd door mensen. Hieronder staan de belangrijkste bijwerkingen opgesomd. Raadpleeg de bijsluiter (7) voordat u het medicijn gebruikt.

Zeer vaak (bij meer dan 10 % van de gebruikers):

• Te laag bloedsuiker (hypoglykemie, ook wel “hypo”) bij combinatie met insuline of een sulfonylureum.

Vaak (bij minder dan 10 % van de gebruikers):

• urineweginfectie
• gistinfectie (spruw) van penis of vagina
• rugpijn
• meer moeten plassen
• veranderingen in de hoeveelheid cholesterol of vet in het bloed
• veranderingen in de hoeveelheid rode bloedcellen in het bloed

Soms (bij minder dan 1 % van de gebruikers):

• Uitdroging (te veel vocht verloren)
• Bloed in de urine of ongebruikelijk vaginaal bloedverlies, afscheiding, jeuk of geur
• dorst
• obstipatie
• overmatig zweten

Verder zijn er diabetespatiënten die Forxiga niet zouden moeten gebruiken. De nierfunctie moet bijvoorbeeld goed zijn voor het medicijn om te werken. De leverfunctie is belangrijk voor de afbraak van het medicijn en wanneer de lever niet goed werkt kan daarom worden begonnen met een lagere dosering. Mensen met hartproblemen of een hogere hematocrietwaarde kunnen dit medicijn ook beter niet gebruiken. Forxiga kan namelijk de hematocriet waarde doen stijgen wat het bloed dikker (viskeuzer) maakt en de kans op hart- en vaatziekten groter (8).

Details met betrekking tot de werking van dapagliflozine

Dapagliflozine werkt door inhibitie van natrium-glucose-cotransporter-2 (SGLT2). SGLT2 zorgt in nefronen in de nieren voor reabsorptie van glucose uit het plasmafiltraat geproduceerd door glomeruli (voorurine) terug het bloed in. Verhindering van het SGLT2-eiwit door dapagliflozine maakt dat de glucose niet gereabsorbeerd wordt, maar uitgescheiden via urine. SGLT2 zorgt voor 90% van de reabsorptie van glucose en de glucose die gebruikers via de urine uitscheiden bij een dosis van 10 mg per dag is bepaald op 70 g per dag; het equivalent van 250 kcal (9).