Hart- en vaatziekten bij vrouwen

Wat velen niet weten is dat vrouwen vaker dan mannen slachtoffer zijn van hart- en vaatziekten. Reden te meer om goed naar je hart te luisteren, je hebt immers maar één hart !

Doodsoorzaak nummer één

Elke dag eisen ze in ons land ongeveer 100 mensenlevens. Hoewel hartaandoeningen vaak het etiket ‘typisch mannelijk’ opgekleefd krijgen, sterven er meer vrouwen aan dan mannen. In Vlaanderen is een hartinfarct verantwoordelijk voor 41% van alle sterfte bij vrouwen, tegenover 34% bij de mannen. Hart- en vaatziekten vormen zelfs een grotere bedreiging dan (borst)kanker, en toch staan ze veel minder in de aandacht. Hoe komt dat?

Het klopt dat vrouwen jonger dan 55 zelden een hartinfarct krijgen. Waar mannen vooral tussen 48 en 65 jaar risico lopen, duiken hartproblemen bij vrouwen pas tussen 56 en 72 jaar op. Dat leeftijdsverschil wekt een verkeerde indruk. Gezondheidsklachten worden vaak simpelweg aan de ouderdom toegeschreven. Dat vrouwen gemiddeld tien jaar later dan mannen te maken krijgen met hartproblemen, heeft een heel natuurlijke verklaring. Tot de menopauze zijn vrouwen min of meer behoed voor hartproblemen dankzij hun vrouwelijke hormonen. Het oestrogeen dat de eierstokken aanmaken, beschermt de hartslagaders tegen verkalking en vernauwing en dus tegen vaatziekten. Na de menopauze valt dat gunstige effect weg, met een hoger risico op hartfalen als gevolg. Door deze ‘inhaalbeweging’ zullen uiteindelijk meer vrouwen dan mannen een hartinfarct doormaken.

Oorzaak van een slecht werkend hart

Er mag dan wel een verschil in leeftijd zijn, de grootste oorzaak van hart- en vaatproblemen is voor man en vrouw gelijk: slagaderverkalking. Gezonde slagaders zijn flexibel, sterk en elastisch. Ze hebben een gladde binnenbekleding zodat ons bloed gemakkelijk kan doorstromen. Wanneer vetten en cholesterol zich aan de binnenkant van de vaatwanden vasthechten en zo de slagaders vernauwen en verstijven, krijg je slagaderverkalking of arteriosclerose. De ophopingen en vernauwingen hinderen de bloedcirculatie naar je organen en leiden tot zuurstoftekort in je weefsels. Dit werkt hartritmestoornissen, een beroerte, hartkramp of hartinfarct in de hand. Ook het risico op trombose, de vorming van bloedklontertjes in je aders of slagaders, vergroot. De klonters bemoeilijken de normale bloedtoevoer naar je hart en andere organen of snijden die zelfs volledig af.

Slagaderverkalking krijgt de twijfelachtige eer van grootste doodsoorzaak in Europa. Nochtans kan je met een aangepaste levensstijl heel wat risicofactoren (zie verder) beperken. Bij een klein percentage van de hartaandoeningen is er sprake van een erfelijk falen dat de kans op slagaderverkalking verhoogt, zoals hoge cholesterol. Komen hart- en vaatziekten veel voor in de familie, laat je je best op tijd en regelmatig onderzoeken om ernstige problemen te voorkomen. Het dichtslibben van aders gebeurt immers veelal ongemerkt. Veel mensen lopen rond met beginnende of zelfs ernstige vaatvernauwingen zonder dat ze er iets van voelen. Een hartinfarct is dan vaak het eerste, maar meteen ook serieuze teken dat er iets mis is. De sterfte bij een acuut infarct is met één op drie vrij hoog, ondanks de steeds betere behandelingsmogelijkheden.

Symptomen van een slecht wekend hart

Een drukkend gevoel op je borstkast met uitstralende pijn naar armen en kaken, misselijkheid en hevig transpireren zijn de klassieke symptomen van hartproblemen. Precies daar durft het soms mis te lopen. Bij vrouwen zijn de symptomen vaak vager dan de bekende pijn in de borst. Ze hebben last van niet-typische hartklachten zoals kortademigheid, hevige vermoeidheid, slaapproblemen en buik-of rugpijn. Door die ‘moeilijkere’ symptomen worden hartproblemen vaak niet herkend of fout ingeschat. Vrouwen worden minder snel doorverwezen naar een cardioloog dan mannen en riskeren zo een verkeerde diagnose of behandeling.

Vrouwen lopen niet alleen het risico onterecht gerustgesteld te worden. Het heersende idee dat hart- en vaatziekten vooral mannen treffen, zorgt ervoor dat vrouwen zélf minder snel bezorgd zijn. Ze wijten hun klachten aan oververmoeidheid of overtuigen zichzelf dat het allemaal wel niets zal zijn, en stellen zo een doktersbezoek uit. Toch is een jaarlijkse check-up geen overbodige luxe. Plots opkomende symptomen zoals duizeligheden, pijnklachten tijdens inspanningen tussen je oren of aan je kaak zijn redenen genoeg om je te laten controleren.

Angor pectoris

Angor pectoris of hartkramp kan de voorbode zijn van een hartinfarct. Het is een teken van zuurstofgebrek van je hartspier en zorgt voor een beklemmende pijn in je borststreek, die verder kan uitstralen naar je nek of armen. Stabiele angor, die enkel inspanningsgebonden is, vormt geen gevaar voor een hartinfarct. A1s de angor ook opkomt bij lichte inspanningen of in rust, spreken we van instabiele angor. Deze toestand is wél alarmerend en vraagt om onmiddellijke ziekenhuisopname.

Hartinfarct

A1s de toevoer van zuurstofrijk bloed naar je hart stopt door een verstopte kransslagader, sterft het deel van je hartspier dat geen bloed meer krijgt in enkele uren af. Hoe sneller de ader opnieuw wordt geopend, hoe beperkter de schade. De klachten bij een hartinfarct kunnen heel uiteenlopend zijn, van herige pijn in de borst tot tandpijn of lichte maagklachten. Vooral die laatsten zijn gevaarlijk omdat ze weinig alarmerend zijn. Een infarct kan leiden tot een hartstilstand. Snel ingrijpen is van levensbelang.

Beroerte

Een beroerte (Beroerte: Belangrijke doodsoorzaak in de Westerse wereld) ontstaat meestal doordat een ader of slagader naar de hersenen verstopt raakt. Een deel van je hersenen krijgt geen bloed meer en sterft af. Ook na een hersenbloeding, veroorzaakt door een scheur in de wand van een bloedvat, kan een beroerte volgen.

Oorzaken aderverkalking

Roken: Roken draagt bij tot een vernauwing van de slagaders en verergert op die manier de gebrekkige bloedtoevoer naar het hart. De cijfers liegen er niet om: bij rokers is het risico op een hartinfarct drie keer zo groot als bij niet-rokers.

Overgewicht: Is je BMI (lichaamsgewicht gedeeld door je lichaamslengte in het kwadraat) hoger dan 25, dan ben je vatbaarder voor hart-en vaatziekten. Schommelt je BMI rond de 30, loopje een heel groot risico. Ook je taileomtrek is belangrijk: is die groter dan 80 cm, moetje opletten. hartinfarct drie keer zo groot als bij niet-rokers.

Te hoge cholesterol: Een te hoog gehalte aan zogenaamde ‘slechte cholesterol’ werkt ophopingen in je aders in de hand en draagt bij aan de aftakeling van je vaatwanden. Ook hier kan gezonde, evenwichtige voeding verbetering brengen.

Diabetes: Diabetespatiënten hebben een te hoog suikergehalte in hun bloed. Dat stimuleert de afzetting van abnormale stoffen in de bloedvaten, waardoor die kwetsbaarder en gevoeliger worden. Ook de kransslagader wordt sneller maar helaas vaak onopgemerkt aangetast. Een strikt dieet is dan ook nodig.

Te hoge bloeddruk: Bloeddruk is de druk die wordt uitgeoefend op de wand van een bloedvat. Bij hypertensie of een te hoge bloeddruk staan die vaatwanden onder constante druk, wat ze extra kwetsbaar maakt. Evenwichtige voeding, een gezond gewicht en voldoende beweging kunnen dat voorkomen.

Ongezonde eetgewoonten: Een teveel aan verzadigde vetten, zout, suiker, alcohol en dierlijke eiwitten leiden tot ophopingen in de slagaders en kan je dus maar beter vermijden. Meer vis, vezels, fruit en groenten op het menu dus.

Te weinig lichaamsbeweging: Wie onvoldoende beweegt, riskeert niet alleen extra lichaamsgewicht maar ook een te hoog vetgehalte in het bloed. Dichtgeslibde aders liggen dan gevaarlijk op de loer. Dertig minuten per dag intensief bewegen helpt heel wat.