Risico op HIV verkleinen. Wat moet ik doen?

Bent u bang dat u een risico heeft gelopen op een HIV-infectie. Het 'human immunodeficiency virus' was begin jaren negentig een virus dat zich - zonder dat het tegen was te houden - zich ontwikkelde tot het AIDS-virus en de dood. Met uitzondering van bloedincidenten (zoals bloedtransfusies) en het hergebruik van injectienaalden, wordt HIV met name overgedragen tijdens seksueel contact of seksuele gemeenschap. Tegenwoordig zijn er veel middelen om de kans op HIV-overdracht verwaarloosbaar klein te maken. Toch kan het gebeuren dat ook daarin iets fout gaat. Dan is het goed om op een rij te hebben wat men vanaf dat moment kan doen.

Het risico op HIV in beeld

HIV wordt gerekend onder de SOA's (Seksueel Overdraagbare Aandoeningen). HIV is momenteel alleen te behandelen en niet te genezen. HIV is echter ook een virus dat men niet zo makkelijk oploopt als andere SOA's, zoals chlamydia. HIV is in dat opzicht een conservatief virus. Toch is het belangrijk om HIV te voorkomen, omdat het nog niet te genezen is. Als men HIV opgelopen heeft, is het belangrijk dat men dit zo snel mogelijk weet, zodat men op tijd kan starten met de behandeling. Begint men op tijd, kan men meestal een redelijk normaal leven leiden. Waar men vroeger vele pillen tegelijkertijd moest innemen, hoeft men gemiddeld nu nog maar een pil per dag te slikken.

Hoe voorkom ik HIV?

Condoomgebruik

Bij seksuele gemeenschap vormt het condoom bij vaginale en/of anale gemeenschap het belangrijkste preventiemiddel tegen HIV. Geopperd wordt dat zelfs met een condoom een risico op HIV niet uitgesloten is. Als het condoom echter niet knap of kapot gaat gedurende de gemeenschap is er geen sprake geweest van enig risico. De kans dat een condoom knapt is te controleren door een aantal tips:

• Gebruik alleen condooms met een kwaliteitskeurmerk
• Check altijd de verloopdatum van een condoom en gebruik het niet wanneer deze in het verleden ligt
• Doe het condoom altijd om via de 'afrolmethode', die in de bijsluiter van meeste condooms is meegeleverd. Nagels kunnen het condoom anders beschadigen.
• Gebruik bij anale gemeenschap altijd glijmiddel op waterbasis.
• Als u zonnebrandcrème op heeft, spoel u dan eerst goed af. Zonnebrandcrème kan het condoom aantasten
• Zorg dat u schoon bent. Als u op het strand heeft gelegen kan het condoom in wrijving komen met zandkorrels die het condoom kunnen doen beschadigen
• Sommige olies kunnen het condoom poreus maken en zodanig aantasten dat bij een beetje weerstand direct knapt. Gebruik daarom nooit olies als glijmiddel, zoals olijfolie. Gebruik bij voorkeur alleen glijmiddel op water- of siliconenbasis

Onlangs adviseerde de Wereld Gezondheids Organisatie (WHO) aan mensen die een verhoogd risico lopen op HIV (bv. homoseksuele mannen die veel wisselende contacten hebben en niet altijd veilig vrijen) om 'preventief' HIV-remmers te gaan slikken naast het gebruik van condooms. Dit zou het risico op HIV-overdracht aanzienlijk verkleinen. Dit advies werd met gemengde gevoelens ontvangen. Ondanks dat de kans van HIV-overdracht kan worden verkleind, werden de fysieke nadelen van het slikken van 'remmers' als tegenargumentatie gebruikt. Momenteel is het preventief slikken van HIV-remmers echter nog geen mogelijkheid in Nederland. In de toekomst zou dit wellicht wel het geval kunnen zijn.

Orale gemeenschap

Bij mannen
Onbeschermde orale seks bij mannen wordt tegenwoordig als een zeer klein risico op HIV gezien. Verschillende informatiebronnen op internet spreken elkaar echter flink tegen. Ook bestaat er onder artsen geen consensus over. Het is echter wel zo dat instanties die gespecialiseerd zijn in het inschatten van risico's op HIV het risico zeer laag inschatten, waardoor veel mensen de keuze durven maken orale seks bij mannen onbeschermd te doen. Ondanks dat artikelen gepubliceerd zijn over mensen die HIV opgelopen hebben door alleen orale seks, is dit aantal klein en wordt rekening gehouden met het feit dat sommige mensen in onderzoeken moeilijker toegeven dat zij meer onveilige seksuele handelingen hebben verricht dan alleen onbeschermde orale seks. Mannelijk voorvocht bevat echter een lagere concentratie HIV. HIV-overdracht is daarmee mogelijk, maar andere factoren spelen tevens een rol. Zo is speeksel virusdodend. Het is raadzaam geen onbeschermde orale seks te hebben wanneer er zich in de mond open wonden bevinden, bijvoorbeeld na kaakchirurgie.

Bij vrouwen
Vrouwelijk voorvocht bevat een grotere concentratie HIV, zodat actieve orale seks bij een vrouw wel een reëel risico op HIV kan betekenen. Het gebruik van een zogeheten 'beflapje' kan dan uitkomst bieden.

Toch onbeschermde gemeenschap

Status van uw partner is onbekend

Mogelijk overweegt u toch onbeschermde seks te hebben op basis van een risico-inschatting die u zelf maakt of om het feit dat u uw partner vertrouwt. Het is dan raadzaam u met enige regelmaat op SOA's en HIV te laten testen bij de huisarts. Begint u aan een monogame relatie, dan is het advies om de eerste drie maanden veilige seks te hebben en om na drie maanden gezamenlijk een test te doen. HIV wordt pas drie maanden na infectie zichtbaar in het bloed. Wanneer na drie maanden veilige seks met een persoon geen HIV bij u wordt aangetroffen, kunt u er vanuit gaan dat u niet besmet bent.

Uw partner heeft HIV

Indien u een partner heeft die u vertelt dat hij of zij besmet is met het HIV-virus en u heeft toch de wens onbeschermd met hem/haar gemeenschap te hebben, is het raadzaam om na te gaan wat de zogenaamde 'viral load' van uw partner is. Een persoon met HIV is globaal genomen 'besmettelijker' wanneer de 'viral load' in het bloed van de geïnfecteerde persoon hoger is. Behandeling kan ervoor zorgen dat de 'viral load' zodanig wordt teruggedrongen dat een reguliere HIV-test het HIV-virus in het bloed niet meer kan aantonen. In wetenschappelijke kringen wordt beweerd dat wanneer de 'viral load' ondetectbeerbaar is, iemand met HIV niet meer besmettelijk voor de ander is en/of dat het risico op HIV-overdracht in een dergelijk geval nihil is. Voordat u overgaat tot onveilige gemeenschap, is het zeer aan te bevelen hierover te praten met een gespecialiseerde arts; bij voorkeur de internist bij wie uw partner in behandeling is.