Epilepsie: wat houdt een aanval in en wat zijn de symptomen?

Epilepsie is een aandoening in de hersenen, waarbij er aanvallen ontstaan door een tijdelijke verstoring van de elektrische geleiding. Het is niet bij iedereen duidelijk waarom er een aanval ontstaat. In sommige gevallen is er een duidelijke oorzaak, doordat er een beschadiging is in de hersenen. Er zijn verschillende soorten epilepsie, waarbij iemand het bewustzijn even kan verliezen, of verminderd bewust is van zijn omgeving. Door het gebruik van medicijnen kunnen aanvallen worden onderdrukt, in sommige gevallen zelfs helemaal verdwijnen.

Wat het is

Je hebt epilepsie wanneer je minstens twee keer een epileptische aanval hebt gehad. Er is hierbij sprake van een elektrische kortsluiting in de hersenen, die plotseling komt optreden en meestal voor korte duur aanhoudt. De hersencellen geven elkaar elektrische signalen door. Dit verloopt vrij nauwkeurig. Als deze overdracht van prikkels wordt verstoord, is er een functiestoornis en de overdracht van prikkels is overmatig. Het wordt ook wel een toeval, convulsie of insult genoemd. Een soortgelijke aanval kan voorkomen bij kinderen met een koortsstuip of wanneer iemand teveel alcohol heeft gedronken en te weinig heeft geslapen. Ook al is er een aanleiding voor deze aanvallen, het is geen epilepsie.

Oorzaken

Het is niet altijd duidelijk waarom iemand een aanval krijgt. Wanneer er sprake is van een beschadiging in de hersenen, is dat te zien op een scan. Er kan beschadiging ontstaan als gevolg van een aandoening, zoals een hersentumor, zware hersenschudding, hersenvliesontsteking of een beroerte. Hierdoor dan er littekenweefsel in de hersenen ontstaan, waardoor epileptische aanvallen kunnen ontstaan. Vaak is er geen beschadiging en kan er geen oorzaak worden vastgesteld. Bij veel mensen is epilepsie een gevolg van een erfelijke aanleg. Dat wil zeggen dat zij een grotere kans hebben om epilepsie te krijgen, zonder dat er andere ziekteverschijnselen zijn.

Soorten epilepsie

Een neuroloog kan nagaan of je inderdaad last hebt van epilepsie. Bij een kind kan de diagnose worden gesteld door een kinderneuroloog of kinderarts. Ook kan een arts onderzoeken om welke soort epilepsie het gaat. Er zijn twee hoofdgroepen waaronder een aanval kan worden ingedeeld:

• Partiële aanvallen
• Gegeneraliseerde aanvallen

Partiële aanvallen

Zoals de naam al zegt, is een deel van de hersenen bij de aanval betrokken. Het bewustzijn kan verstoord raken, waardoor de omgeving wel door heeft dat er iets aan de hand is, maar ze weten niet precies wat er aan de hand is. De persoon zelf maakt een aanval bewust mee. Partiële aanvallen zijn te verdelen in eenvoudige partiële aanvallen en complexe partiële aanvallen.

Eenvoudige partiële aanvallen

Het bewustzijn blijft helder waardoor iemand de aanval bewust meemaakt. Een aanval kan zo licht zijn dat anderen het vaak niet merken. Iemand kan een beetje trekken met een arm of been.

Complexe partiële aanval

Hierbij kan iemand even afwezig raken, waarbij er met een starende blik vooruit wordt gekeken en iemand reageert niet als hij wordt aangesproken. Iemand kan gaan friemelen, plukken aan zijn kleding of kauwbewegingen maken met smakken.

Secundair gegeneraliseerde aanval

Hierbij is er sprake van een partiële aanval die overgaat in een gegeneraliseerde aanval. Uiteindelijk raken alle delen van de hersenen hierbij betrokken. Een gegeneraliseerde aanval als gevolg van een partiële aanval wordt ook wel een tonisch-clonische aanval genoemd. Iemand is zich hier niet van bewust en het lichaam begint te verkrampen en te schokken. Na afloop kan iemand zich niets meer herinneren wat er tijdens de aanval is gebeurd.

Gegeneraliseerde aanvallen

Bij een gegeneraliseerde aanval zijn de hele hersenen betrokken vanaf het moment dat de aanval begint. Bijna altijd is het bewustzijn verstoord en kan iemand zich niets van de aanval herinneren na afloop. Gegeneraliseerde aanvallen zijn onder te verdelen als volgt:

Absence

Iemand is even kort afwezig. Soms maar zo kort dat een ander de aanval niet eens opmerkt. Als het wel wordt opgemerkt, lijkt het net alsof iemand aan het dagdromen is.

Myoclonische aanvallen

Bij deze vorm van epilepsie gaat iemand plotseling hevig schokken. Het kan het hele lichaam betreffen, maar meestal alleen de armen of benen. Deze aanval duurt kort.

Tonisch-clonische aanvallen

Dit wordt ook wel een grote aanval genoemd. Bij epilepsie wordt er vaak gedacht aan kenmerken die bij deze vorm horen. Tijdens deze aanval verkrampen mensen en gaan ze schokken. Tijdens een aanval is iemand buiten bewustzijn.

Atone of atonische aanvallen

Bij dit soort aanvallen verkrampen spieren niet, maar worden ze juist slap. Het duurt maar kort, maar iemand kan komen te vallen, waardoor het vervelende gevolgen kan hebben. Als een aanval niet stopt, ontstaat er een status eplipticus. De aanval duurt langer dan vijf minuten of de aanvallen volgen elkaar heel snel op, zonder dat iemand tussendoor nog wakker wordt.

Behandeling

Er zijn medicijnen die aanvallen kunnen onderdrukken. Bij ongeveer 70 procent van alle mensen met epilepsie lukt dit. Er zijn ook mensen die altijd aanvallen blijven houden. Wanneer de epilepsie niet onderdruk kan worden met medicijnen en het is te hevig, kan er nog gekozen worden voor een hersenoperatie, een nervus vagus (een hersenzenuw) stimulatie of ketogeen dieet (vet verrijkt en koolhydraatarm dieet). Deze behandelingen zijn alleen zinvol in bepaalde, bijzondere gevallen.

Lees verder

• De anatomie van de hersenen
• Epilepsie door hersenbeschadiging: symptomen en oorzaken