Ziekte van Alzheimer: oorzaak en symptomen

De ziekte van Alzheimer wordt veroorzaakt door een geleidelijke degeneratie (minder worden) van de belangrijke neuronen (zenuwcellen) in dat deel van de hersenen dat het cognitieve (bewuste) functioneren regelt. Het begin van de symptomen gaat heel langzaam. Als ze erger worden, zijn de symptomen meestal onomkeerbaar, beginnend met geringe vergeetachtigheid, die steeds opvallender wordt en uitmondt in een compleet geheugenverlies en verlies van identiteit, intellectuele vermogens en controle over de lichamelijke functies.

Ziekte van Alzheimer

In de laatste stadia is de patiënt door ernstige geestelijk gestoordheid volledig afhankelijk van verzorgers. De meeste patiënten overlijden binnen vijf tot tien jaar na de diagnose, meestal door complicaties zoals urinewegontsteking of longontsteking. De ziekte van Alzheimer treft ongeveer 6 procent van de mensen boven 65 jaar, meer dan 10 procent van de ouderen tussen 75 en 85 en volgens sommige schattingen meer dan 20 procent van de hoogbejaarden, die ouder zijn dan 85.

Symptomen Ziekte van Alzheimer

Er zijn veel symptomen die kunnen wijzen op de ziekte van Alzheimer:

• Toenemende vergeetachtigheid en verlies van korte-termijn geheugen.
• Moeite met het nemen van beslissingen.
• Verminderd beoordelingsvermogen; moeite met rekenen en omgaan met geld.
• Slecht op de hoogte van de actualiteit.
• Angst, teruggetrokkenheid, depressiviteit naarmate men zich de gebreken bewust wordt, wat beangstigend en beschamend werkt.
• Problemen met spreken, onverstaanbaar praten, bekende dingen niet kunnen benoemen, het juiste woord niet kunnen vinden, herhaling van woorden, zinnen of vragen.
• Niet meer kunnen schrijven of lezen.
• Niet meer verbaal kunnen communiceren.
• Verwarring, hallucinaties, paranoia, irrationele beschuldiging van familieleden.
• Opwinding en ruzie maken.
• Bij tijden ongewoon stil en sereen gedrag.
• Rondwandelen en verdwalen.
• Incontinentie.
• Onaangepast sociaal gedrag; onverschilligheid; niet meer kennen van familie en vrienden.
• Zich niet meer zelf kunnen verzorgen zonder hulp.
• Moeite met lopen, met als gevolg vallen en bedlegerigheid.

Oorzaken Ziekte van Alzheimer

Het is bewezen dat sommige mensen een erfelijke component hebben, waardoor ze eerder kans hebben de ziekte van Alzheimer te krijgen, maar de werkelijke oorzaak is niet bekend. Het mechanisme van de ziekte is niettemin duidelijk en wordt gekenmerkt door het afsterven van de neuronen in de hersenshors, waardoor bepaalde hersendelen, waar de integratie van nieuwe informatie en herinnering plaatsvindt, afsterven.

Bij mensen met het Down-syndroom (trisomie 21) kan de ziekte van Alzheimer al op vrij jonge leeftijd optreden.

Ziekte van Alzheimer voorkomen

De ziekte van Alzheimer is niet te voorkomen. Vele ‘wetenschappers’ claimen wel dat je door het goed oefenen van bepaalde opdrachten (bijvoorbeeld via het spel Brain Training voor de Nintendo DS) je cognitieve vaardigheden kunt trainen en/of op peil houden.

Onderzoek en diagnose

Er bestaan geen specifieke tests om Alzheimer aan te tonen; de diagnose wordt voornamelijk gebaseerd op de ziektegeschiedenis (met inbreng van de familie) en klinisch onderzoek, waaronder een onderzoek naar de geestelijke conditie. Het primaire criterium is het progressieve geheugenverlies en het cognitieve functioneren.

Andere aandoeningen die dementie kunnen veroorzaken moeten worden uitgesloten; dit kan met doen met beeldvormend hersenonderzoek en diverse laboratoriumonderzoeken, zoals:

1. MRI (magnetische resonantie beeldvorming) of CT-scans (computertomografie) om te zien of er soms sprake is van hersentumoren, subdurale bloedingen, neurologische afwijkingen of kleine beroerten als gevolg van een bloedvatziekte.
2. Een elektro-encefalogram (EEG), waarmee het patroon van de hersengolven wordt bekeken.
3. Bloedonderzoek om gebrek aan vitaminen, slechte schildklierwerking, syfilis, HIV of vergiftiging met zware metalen uit te sluiten.

Behandeling Ziekte van Alzheimer

• Het enige in Nederland geregistreerde middel tegen dementie, co-dergocrine (Hydergine), geeft mogelijk enige verbetering in een vroeg stadium van de ziekte, maar heeft veel bijwerkingen. Tot op heden is nog geen enkel middel overtuigend positief effect aangetoond.
• Slaapstoornissen, depressie, agressie, en andere psychische verschijnselen kunnen met geëigende middelen worden behandeld.
• Veel van de verantwoordelijkheid voor voeden, kleden, medicatie en andere zorg komt terecht bij de naaste familie (mantelzorg). Goede begeleiding en dagopvang, wijkverpleging en pleeghulp kunnen de lasten voor de omgeving wat verlichten.

Alzheimer-stichting

Voor nader informatie kunt u zich wenden tot de Alzheimer-stichting: Postbus 183, 3980 CD in Bunnik.

Wanneer moet ik naar de huisarts?

Als u af en toe vergeetachtig bent en uw autosleutels kwijt bent, is dat vrij normaal en hoeft u zich geen zorgen te maken. Maar ga wel naar uw huisarts als u of een van de gezinsleden steeds vaker dingen vergeet, vooral als dat samen gaat met duidelijke veranderingen in de persoonlijkheid.