Difterie, verschijnselen en behandeling

De meeste ouders kennen de benaming difterie van de DKTP of DTP-prik die hun kindje krijgt. De mensen die geboren zijn vóór 1950 werden helemaal niet gevaccineerd tegen difterie. Toen as difterie dan ook een van de meest voorkomende doodsoorzaken bij jonge kinderen. Difterie stond toen vooral bekend onder de naam kroep. Symptomen van difterie zijn onder andere een loopneus, hoesten, benauwdheid, zweren op de huid en hartproblemen. In 10 procent van de gevallen loopt deze bacteriële infectieziekte dodelijk. Daarom is behandeling noodzakelijk. Nog belangrijker is de vaccinatie, die voorkomt dat de ziekte optreedt.

Wat is difterie?

Difterie wordt ook wel kroep genoemd. Vooral in de 20e eeuw was dit een bekende benaming. De meeste ouders kennen difterie wel als onderdeel van de vaccinatie bij hun kind. Maar over de ziekte zelf kunnen ze niet veel vertellen. Gelukkig maar, want sinds het jaar 1990 komt difterie bijna niet meer voor in Nederland. Dit wil niet zeggen dat de ziekte volledig uitgeroeid is: in andere landen wordt wel nog difterie gezien en heel af en toe in Nederland en België

Bacterie

De ziekte difterie wordt veroorzaakt door de bacterie Corynebacterium diphtheriae of verwante bacteriën van Corynebacterium. De bacterie komt bij besmette personen voor in de mond, in de keel, op de huid en in de neus. Mensen die niet besmet zijn dragen de bacterie ook niet bij zich. Besmetting vindt plaats door middel van hoesten en niezen, maar ook door middel van lichamelijk contact. Zo kan het aanraken van een wond waarin de bacterie zich bevindt voor besmetting zorgen.

De bacterie maakt gifstoffen aan, waarop het lichaam reageert. Het is dus niet zo dat de bacterie zelf voor ziekte zorgt, maar de geproduceerde gifstoffen. De bacterie kan overal verspreid in het lichaam voorkomen, maar heeft een voorkeur voor de slijmvliezen in de mondholte, de neus en de keelholte.

Symptomen of verschijnselen

De bacterie bevindt zich voornamelijk in de slijmvliezen van de neus en-mondholte en de keelholte. De slijmvliezen veranderen van kleur en worden grijswit. Dit wordt veroorzaakt doordat er weefsel afsterft. Ook keelpijn of moeite met slikken komt voor. Soms is er sprake van een loopneus, waarbij vaak het vocht maar uit één neusgat komt. Wanneer de gifstof zich in de longen bevindt ontstaat er benauwdheid. Wanneer difterie van het strottenhoofd optreedt, dit was vroeger bekend onder de naam kroep, treedt er een ernstige benauwdheid op. Vliezen die ontstaan door difterie kunnen loslaten en de luchtwegen blokkeren. Verslikkingen kunnen ontstaan. Deze kunnen leiden tot verstikking en de dood.

Soms wordt de hartspier getroffen. Er ontstaat dat een ontregeling van de werking van het hart. Dit kan ernstige gevolgen hebben. De armen en benen kunnen zwak gaan aanvoelen, er treden soms verlammingen op. Ook het verhemelte kan verlamd raken, net als de oogspieren. Sommige patiënten gaan scheel kijken. Misselijkheid en braken komt veelvuldig voor. Ook kan difterie een huidinfectie veroorzaken, waarbij een open zweer ontstaat. De symptomen zijn verschillend en hangen af van de plek waar de difteriebacterie zich genesteld heeft.

Bijna 20 procent van alle patiënten krijgt problemen met het hart, omdat de hartspier aangetast wordt. Zonder behandeling sterft ruim 10 procent van de patiënten, waarvan het grootste gedeelte hartproblemen of ademhalingsproblemen heeft gekregen. Ouderen en jonge kinderen hebben het grootste sterftepercentage. Vroeger was dit dan ook de grootste doodsoorzaak onder deze groepen mensen, vooral bij jonge kinderen.

Vaccinatie

In Nederland wordt tegen difterie ingeënt middels het DKTP-vaccin (Difterie, Kinkhoest, Tetanus en Polio). of de DTP-vaccin (afhankelijk of kinkhoest wordt toegevoegd of niet). In België is dit middels het DiTePer Anatoxalvaccin. Alle mensen geboren na 1950 worden gevaccineerd middels het rijksvaccinatieprogramma. Hierbij worden ernstige infectieziekten zoveel mogelijk voorkomen.

In landen die minder ontwikkelt zijn wordt niet voldoende of helemaal niet gevaccineerd. Hier komt de ziekte wel regelmatig voor. Bij reizen naar het buitenland moet hier rekening mee gehouden worden. Sommige kinderen worden niet ingeënt, omdat de ouders hierop tegen zijn. De Rijksvoorlichtingsdienst zal altijd de voordelen van een vaccinatie promoten. De nadelen zijn soms bijwerkingen, die soms onverwacht kunnen optreden. Jaarlijks sterven tussen de 5 en 10 Nederlandse kinderen na vaccinatie met het DKTP-vaccin. Om die reden willen sommige ouders niet vaccineren, maar dit kunnen ook andere redenen zijn zoals geloofsovertuiging.

Behandeling

Zonder behandeling zal ruim 20 procent van de patiënten sterven. De andere 80 procent zal herstellen, maar dit kan maanden tot jaren duren. Ook kan er blijvende schade optreden. Bij acute difterie is het belangrijk om direct een behandeling te starten. Vaak bestaat dit uit het toedienen van antibioticum en een antiserum (antitoxine). Met deze laatste wordt de gifstof van de bacterie onschadelijk gemaakt. Antibiotica moet de bacterie doden. Een patiënt moet altijd geïsoleerd worden van de omgeving om verdere besmetting te voorkomen. Het is belangrijk om na te gaan of de omgeving van de patiënt gevaccineerd is tegen difterie. Wanneer dit niet het geval is dan moeten zij ook een antiserum en antibiotica toegediend krijgen.