Dendritisch cel vaccin: tumor aanvallen met eigen cellen

Dendritische cel therapie is een vorm van immuuntherapie die er voor zorgt dat lichaamseigen dendritische cellen kankercellen herkennen, en een imuunreactie tegen deze cellen probeert uit te lokken, en zo de tumor kapot maakt. De dendritische cellen worden uit het bloed van de patiënt gehaald en in het lab gekweekt zodat ze de eigenschappen krijgen die ze hier voor nodig hebben, daarna worden ze terug geïnjecteerd en kan het gevecht beginnen. Op het moment is de therapie voor drie typen kanker geschikt volgens het RadboudUMC.

Wat zijn dendritische cellen?

Dendritische cellen, zijn cellen die voorkomen in iedereen. Ze zijn een belangrijk onderdeel van het immunsysteem. Ze worden antigeen-presenterende cellen genoemd. Kort samengevat: dendritische cellen komen voornamelijk voor in weefsel dat in contact staat met de buitenwereld zoals de huid, longen, en de maag. Hier verkennen ze de omgeving constant, wanneer de cellen in aanraking komen met pathogenen, lichaamsvreemde stoffen, dan nemen ze deze op en migreren ze naar de lymfeklieren. Ze presenteren dan antigenen aan T-cellen of T-lymfocyten, die in grote aantallen in de lymfeklieren zitten, en die vervolgens de pathogenen aan vallen. In het geval van kankerpatiënten is het pathogeen de kankercel.

Vaccinatie

Dendritische cellen vallen normaal gesproken dus dingen aan die niet in het lichaam thuishoren. Normaal gesproken vallen ze dus ook kankercellen aan in gezonde mensen. Het probleem is dat de dendritische cellen de tumorcellen moeten herkennen, dit gebeurt soms niet, dan kan er een tumor ontstaan.

Hiervoor is een oplossing bedacht. Door voorloper cellen van de dendritische cellen, genaamd monocyten, uit het bloed te filteren en deze te kweken en te vermeerderen in het laboratorium kunnen de cellen worden geprogrammeerd om de tumorcellen aan te vallen.
De monocyten worden in een schone kamer opgegroeid zodat ze dendritische cellen worden. Ze worden gestimuleerd zodat ze de tumorcellen kunnen herkennen en de T-cellen kunnen activeren, zodat vervolgens de tumor wordt aangevallen en de cellen worden gedood. De volgroeide dendritische cellen worden vervolgens teruggebracht in het lichaam door een vaccinatie. Het enige verschil tussen een echte vaccinatie en deze vaccinatie is dat er normaal gesproken wordt gevaccineerd om een ziekte te voorkomen, hier wordt het gebruikt als behandeling.

Helaas kunnen sommige tumoren zich onzichtbaar maken voor de behandeling. T-lymfocyten kunnen de cellen dan niet herkennen en aanvallen waardoor de behandeling niet werkt. Dit kan ook tijdens de behandeling gebeuren, iemand die eerst goed reageerde kan na verloop van tijd steeds minder goed reageren.

Bijwerkingen

De dendritische cel vaccinatie kan verschillende bijwerkingen hebben, maar die in vergelijking met andere therapieën tegen kanker mild zijn. U kunt hierbij denken aan bijwerkingen die normaal gesproken bij vaccinaties voorkomen zoals roodheid rond de injectie, koorts, moeheid en rillingen. Een wat heftigere klacht die kan optreden is depigmentatie van de huid (vitiligo). Kankercellen bevatten soms delen die ook in uw eigen huidcellen voorkomen. Hierdoor zullen de dendritische cellen deze cellen ook aan vallen. Hierdoor kan ontkleuring plaatsvinden op de huid op verschillende delen van het lichaam. Gelukkig komt dit laatste niet bij veel mensen voor.

Voor wie is het geschikt?

De hoop is dat dendritische cel vaccinaties ooit geschikt worden gemaakt voor elke soort kanker. Hier is veel onderzoek voor nodig. Dit gebeurt veel in het buitenland maar ook in Utrecht en Nijmegen doen ze verschillende onderzoeken naar de mogelijkheden. Op dit moment zijn er drie kankersoorten die gevoelig zijn voor de therapie, dit zijn:

• Hereditary Non-Polyposis Colorectal Cancer (HNPCC of Lynch syndroom), dit is een vorm van dikkedarmkanker
• Melanoom, dit is een kwaadaardige vorm van huidkanker
• De ziekte van Kahler, een vorm van bloedkanker

Er zijn bepaalde eisen waar patiënten aan moeten voldoen. Zo moeten ze in redelijke conditie zijn, en de voorgaande maand geen chemotherapie hebben gehad. Ook mogen er geen uitzaaiingen in de hersenen zijn. Mocht u aan deze eisen voldoen komt u in aanmerking voor dendritische cel vaccinatie en kunt u contact opnemen met uw behandelend arts.