Peritonitis carcinomatosa, buikvlieskanker

Kanker is een ziekte die bij veel mensen voor vrees en angst zorgt. Logisch ook, want ruim 2 op de 3 mensen krijgt ooit te maken met kanker, en ruim 1 op de 3 mensen sterft aan de gevolgen hiervan. Er zijn veel verschillende vormen van kanker zoals maagkanker, baarmoederkanker en longkanker. Dit zijn de meest bekende vormen. De minder bekende vormen zijn er ook, zoals buikvlieskanker. Dit is kanker die uitgaat van het buikvlies maar ook als uitzaaiing aanwezig kan zijn. Het betreft hier dan een uitzaaiing vanuit leverkanker, baarmoederkanker of een ander orgaan in de buikholte. De symptomen blijven vaak lange tijd afwezig. Behandeling is mogelijk, maar de kans op genezing is klein.

Wat is kanker?

Lichaamscellen delen zich en worden ook weer afgebroken. Dit gebeurt met een bepaalde snelheid, waardoor er een duidelijk evenwicht is. Maar soms gaat er iets mis en is het DNA in een lichaamscel verstoord. Het DNA is informatie voor de cel en geeft aan wanneer de cel moet gaan delen, hoeveel keer en wanneer de deling moet stoppen. Wanneer het DNA verstoord of beschadigd is komt deze informatie niet meer goed aan. Het gevolg: een ongecontroleerde celdeling. De lichaamscellen gaan zich dan te vaak en teveel delen. Er ontstaat een gezwel. Bij kanker spreken we van een kwaadaardig gezwel oftewel een tumor.

Het verschil tussen een goedaardige en een kwaadaardig gezwel zit hem in de gevolgen. Een goedaardig gezwel zal niet doorgroeien in andere weefsel en zal niet uitzaaien. Kwaadaardige gezwellen doen dit wel. Hierdoor worden ook andere organen of weefsels aangetast.

Buikvlieskanker

Kanker kan in een orgaan voorkomen (darm, long), in een vloeistof (bloed, lymfe), in botten of beenmerg of in weefsels (huid, slijmvlies). Buikvlieskanker betreft kanker van het buikvlies. Het buikvlies (peritoneum) is een vlies met epitheelcellen en bevindt zich aan de binnenkant van de buikholte. De organen die in de buikholte liggen worden aan de buitenkant bekleed met het buikvlies. Het buikvlies zorgt ervoor dat de organen in de buikholte van elkaar gescheiden blijven. In de buikholte bevindt zich een vloeistof dat als smeermiddel dient, waardoor de organen goed langs elkaar heen kunnen schuiven. Alles binnen het buikvlies is steriel en er is geen verbinding met de buitenwereld. Bij vrouwen is er wel een verbinding via de vrouwelijke geslachtsorganen, maar slijmproppen sluiten deze verbinding goed af.

Buikvlieskanker of peritonitis carcinomatosa wordt ook wel een uitzaaiing genoemd. Eigenlijk is buikvlieskanker een bijzondere vorm van een buikvliesontsteking. Het komt bijna altijd voor als gevolg van kanker die elders in ontstaan. Vaak betreft dit maagkanker, darmkanker, baarmoederkanker, galblaaskanker, leverkanker etc. Van alle patiënten met dikkedarmkanker krijgt ruim 15 procent ook buikvlieskanker. Bij vrouwen komt het nog vaker voor in combinatie met eierstokkanker. Van alle eierstokkanker-patiënten krijgt 75 procent ook te maken met buikvlieskanker Dit komt omdat de vrouwelijke geslachtsorganen een open verbinding met het buikvlies hebben. Zelden ontstaat buikvlieskanker vanuit het buikvlies zelf. Vaak wordt dit veroorzaakt door asbest. Deze vorm noemen we het primaire type.

Symptomen

Kankercellen elders in het lichaam kunnen zich uitzaaien. Dit komt omdat deze cellen loslaten va de tumor en zich via de lymfebanen of de bloedvaten naar andere organen verspreiden. Bij de organen in de buikholte komt het ook voor dat kankercellen zich via de buikholte verspreiden, en zo op het buikvlies terecht komen.

Als gevolg van buikvlieskanker ontstaat er vaak vochtophoping in de buikholte. Dit noemen we ook wel buikwaterzucht. De buik zal hierdoor gaan opzetten en erg gespannen aanvoelen. Pijn is vaak nog biet ter sprake, maar kan later wel aanwezig zijn. Daarnaast ontstaat er vaak moeite met de stoelgang. Dit komt doordat de tumoren ervoor zorgen dat de dunne darm gaat verkleven met zichzelf of met de buikwand. Hierdoor is de dunne darm minder flexibel en loopt het voedsel stugger os tragere door de darmen heen. De buik gaat hierdoor opzetten en gasvorming blijft uit (geen winden laten). Ook komt het voor dat de patiënt moet braken, waarbij het voedsel vanuit de dunne darm terug de maag inloopt.

Behandeling

Het is belangrijk om te achterhalen waar de oorspronkelijke tumor zich bevindt. Dit zal in ieder geval in een van de organen in de buikholte zijn. Maar soms is buikvlieskanker vanuit het buikvlies zelf ontstaan, iets dat zelden voorkomt. Vaak zijn er uitzaaiingen elders te vinden zoals in de longen, de lever of de darmen.

Wanneer buikvlieskanker primair is, kan een buikvliesspoeling met behulp van chemotherapie en goede behandeling zijn. Ook wanneer buikvlieskanker secundair is (uitgezaaid), kan de volgende behandeling zinvol zijn. De arts zal eerst de zichtbare tumoren van het buikvlies verwijderen. Hoe meer tumoren er achter blijven of niet weg gehaald kunnen worden, hoe minder kans van slagen de behandeling zal hebben. Vervolgens wordt de buikholte gespoeld met chemotherapie die verwarmd is. De hogere temperatuur maakt de kankercellen gevoeliger voor chemotherapie.

Een andere behandeling is chemotherapie via een infuus. Hierbij kan niet alleen de buikholte aangepakt worden, maar ook andere organen en weefsels waarin zich kankercellen bevinden. Chemotherapie bestaat vaak uit meerdere behandelingen die telkens een bepaalde periode in beslag nemen.

De bijwerkingen van chemotherapie zijn vaak zwaar. Minder zin in eten, overgeven, haaruitval, vermoeidheid en andere klachten kunnen tijdens de behandeling ervoor zorgen dat de therapie zwaar valt. Chemotherapie tast namelijk niet alleen kankercellen aan, maar ook de eigen cellen. Gelukkig is het lichaam in staat om deze eigen cellen weer snel te herstellen. Ook kan er radiotherapie worden toegepast.

Vocht in de buikholte (buikwaterzucht) kan voor veel ongemak zorgen. Het opgehoopte vocht wordt door middel van puncties verwijderd. Hierbij wordt een holle naald in de buikholte gebracht, waarna het vocht afgezogen wordt.

Helaas is de kans op genezing van buikvlieskanker erg klein, vooral wanneer het de secundaire vorm betreft. Het gaat hier om uitzaaiingen: deze zijn niet meer te verhelpen. Bij de primaire vorm is levensverlenging vaak goed mogelijk, vooral wanneer het nog kleine tumoren betreft. De kans op overleving wordt hiermee ook vergroot.