Bypass operatie, hoe werkt dat?

In 1967 werd de eerste bypass operatie uitgevoerd. Het is een operatie die veel wordt uitgevoerd en het risico op overlijden is erg klein. De kans op complicaties neemt toe met de leeftijd en bij een ongezonde levensstijl. Niet iedereen met hartproblemen krijgt te maken met deze ingreep. Vaak wordt er eerst geprobeerd om te dotteren: dit is het open houden van de kransslagader door middel van een stent. Een bypass operatie is een operatie waarbij er een omleiding wordt gemaakt met behulp van een eigen ader, slagader of een kunststof bloedvat. Hierdoor wordt het bloed via een omleiding naar het hart toe gebracht. Dit geeft de meeste patiënten weer zicht op een beter leven.

Wat is een bypass operatie?

Een bypass operatie wordt ook wel een omleidingsoperatie genoemd. Deze operatie is bedoeld om een verstopt bloedvat te overbruggen. Dit is nodig om het bloed goed te kunnen laten stromen zodat het hart en andere organen voorzien wordt van voldoende zuurstof.

Oorzaken

De vraag is waarom een bypass operatie nodig is. Want niet iedereen krijgt hiermee te maken. Vaak gaat het hier om een geheel of gedeeltelijk verstopt bloedvat of kransslagader. De kransslagaders voorzien het hart van de nodige zuurstof. Ieder orgaan heeft zuurstof nodig om te kunnen werken. Het hart pompt het bloed rond, zodat alle organen voorzien worden van zuurstofrijk bloed. Je zou dan ook denken dat het hart de zuurstof zelf wel aan het bloed onttrekt, er stroomt immers continue bloed door de hartkamers en hartboezems. Maar niets is minder waar. Het hart krijgt de zuurstof aangeleverd via de kransslagaders.

Wanneer een kransslagader geheel of gedeeltelijk verstopt raakt, kan dit tot een hartaanval (hartinfarct) leiden. Tijdens een hartaanval krijgt de hartspier tijdelijk minder zuurstof. Hierdoor kan een gedeelte van het hart afsterven (infarct). Bij een ernstig infarct kan er een hartstilstand ontstaan: het hart pompt niet meer. Hierdoor sterft nog meer weefsel af. Bij een langere hartstilstand treedt de dood in.

Maar wat is de oorzaak voor een verstopte kransslagader? Door afzetting van vetachtige stoffen raakt de kransslagader verstopt. Cholesterol bijvoorbeeld. Maar ook calcium kan zich in de kransslagader gaan afzetten. Via het bloed komen deze stoffen in de aders terecht en blijven daar achter. Er vormt zich dan een plaque. Hierdoor wordt de kransslagader stijf en raakt vernauwd. Er kan minder bloed doorheen stromen.

Vaak vormt zich plak door toedien van voeding of roken. Dit zorgt voor afzettingen in de aders. Van cholesterol wordt vaak gezegd dat het slecht is. Maar toch maakt het lichaam zelf cholesterol aan. Hoe zit dat dan? We onderscheiden het goede en het slechte cholesterol. LDL is het slechte cholesterol. We vinden dit in voeding met veel verzadigde vetten zoals chocolade, gebak, harde margarine en frituurvet. De lever zet deze verzadigde vetten om in LDL. Overigens vinden we cholesterol ook rechtstreeks in bijvoorbeeld eieren. Echter zijn het juist de onverzadigde vetten die grotendeels voor plaque-vorming zorgen. Het goede cholesterol heet HDL. Onverzadigde vetzuren worden door de lever omgezet in HDL. Magere melk, magere yoghurt en mager vlees bevatten weinig verzadigde vetten en dus meer onverzadigde vetten. Groenten, fruit en granen verlagen het LDL-gehalte in het bloed.

Ook roken, leeftijd en overgewicht spelen een rol bij een verhoogd gehalte aan het slechte cholesterol. Daarnaast speelt erfelijkheid een zekere rol.

Symptomen

Hoe merk je of de kransslagaders verstopt zijn? Vaak ontstaat er een drukkend gevoel op de borst en pijn in de linkerarm. Vaak ontstaan deze klachten eerst bij zware inspanning, later bij lichtere inspanning en zelfs bij rust. Hoe ernstiger de vernauwing in de kransslagader, hoe eerder de symptomen optreden. Ook benauwdheid komt vaak voor. Misselijkheid met braken, zweten, hartkloppingen en maagpijn zijn algemene symptomen. Toch kunnen deze per persoon verschillen. Bij vrouwen zien we vaker pijn in de rug, in de kaak of in de buik. Ook slecht slapen is bij vrouwen vaak een signaal.

De operatie

Bij een ernstige vernauwing krijgt de hartspier niet meer voldoende zuurstof. Hierdoor gaan er hartcellen afsterven. Op dat moment spreken we van een hartinfarct. Dit merk je vaal aan bovenstaande symptomen, maar bij een klein gedeelte patiënten treedt er een zogenaamd stil hartinfarct op. Gedurende enkele uren tot maximaal 24 uur sterven de hartcellen af. Deze worden niet meer vervangen. Er ontstaat een litteken. Het hart gaat steeds slechter pompen en kan zelfs geheel afsterven of ermee stoppen. Het is dus zaak om te behandelen. Dit kan middels dotteren, maar dit is niet altijd mogelijk. Een bypass operatie is dan de volgende mogelijkheid.

Dotteren is het plaatsen van een stent, een buisje dat de kransslagader open houdt. Bij een bypass operatie wordt er een omleiding gemaakt. Maar hoe gaat dit in zijn werk?

Overbrugging van bloedvat

De operatie wordt onder algehele narcose uitgevoerd. Dit betekent dat de patiënt in slaap wordt gebracht. Het borstbeen wordt geopend. Soms kan er ook een kleinere snede worden gemaakt. De operatie-technieken worden steeds meer aangepast en verbetert waardoor de kans op grote littekens afneemt. De grote bloedvaten worden aangesloten op een hart-longmachine. Deze machine neemt de functie van het hart en de longen gedurende de operatie over. Met een speciale vloeistof wordt het hart tijdelijk stil gelegd. Ook kan slechts een gedeelte van het hart worden stil gelegd middels de octopus.

Elders uit het lichaam wordt een gezonde ader of slagader (of meerdere) gehaald die de patiënt kan missen. Bij voorkeur worden er slagaders gebruikt: deze zijn beter bestand tegen een hogere druk op de wanden. Vooral de slagaders uit de borstkas zijn hier goed voor te gebruiken. Wanneer dit niet mogelijk is, kan der gebruik worden gemaakt van een kunststof slagader. Het nadeel hiervan is dat deze niet heel lang meegaan.

Slagaders uit de borstkas of rondom de maag blijven gedeeltelijk zitten. Het gedeelte dat los is gemaakt wordt aan de vernauwde kransslagader vastgemaakt, na de plek waar de vernauwing zich bevindt. Wanneer er gebruikt wordt gemaakt van een ader uit het been dan zal deze in zijn geheel worden losgemaakt en aan de kransslagader en de aorta worden gehecht. Ditzelfde geldt ook voor een kunststof bloedvat. De oorspronkelijke vernauwing wordt niet weggehaald. Het bloed wordt via de nieuw aangelegde (slag)ader omgeleid en komt op deze manier bij het hart aan.

Na de ingreep wordt het bloed weer terug het hart ingepompt. Als reactie hierop zal het hart weer uit zichzelf beginnen met kloppen (pompen). De wond wordt gesloten en de patiënt blijft nog enige dagen, meestal een week op de hartafdeling en de gewone afdeling. Wanneer er een ader uit het been is verwijderd zijn steunkousen aan te raden.