Zika koorts: symptomen en behandeling

Zika koorts is een door muggen overdraagbare ziekte die vooral voorkomt in Afrika, Azië en Zuid-Amerika maar zich steeds verder over de wereld verspreidt. Het wordt wat symptomen betreft wel vergeleken met een milde variant van knokkelkoorts. De ziekte leidt zelden tot levensbedreigende problemen maar kan wel gevaarlijk zijn voor zwangere vrouwen of vrouwen die kort na een besmetting zwanger raken. Artsen in Brazilië hebben het virus gelinkt aan de ernstige aangeboren hersenafwijking microcefalie.

Zika koorts

• Wat is Zika koorts?
• Zika koorts in Nederland
• Symptomen Zika koorts
• Behandeling
• Waarschuwing bij zwangerschap: link met microcefalie
• Negatief reisadvies en reizen annuleren

Wat is Zika koorts?

Zika koorts is een ziekte die wordt veroorzaakt door het Zika virus, dat wordt overgedragen door muggen. Het is genoemd naar een regio in Oeganda, waar het voor het eerst werd ontdekt. De ziekte komt vooral voor in Afrika, maar er zijn ook gevallen bekend in Maleisië, Micronesië, Colombia, Suriname, Brazilië en op Paaseiland. Het werd voor het eerst bij apen ontdekt en beschreven in 1947. De eerste echt grote uitbraak was in 2007, toen 185 gevallen van Zika koorts werden gerapporteerd op het eiland Yap, dat deel uitmaakt van Micronesië.

Zika koorts kan op mensen worden overgebracht door een prik van de Aedes aegypti mug, ook wel denguemug of gelekoortsmug genoemd, welke ook gele koorts en het Chikungunya-virus kan overdragen. Van dit type mug is bekend dat hij het hele jaar door kan steken en het virus kan overdragen.

Zika koorts in Nederland

De ziekte is na de grote wereldwijde paniek rondom Zika enkele malen in Nederland geconstateerd, voornamelijk bij mensen die in Suriname geweest zijn. Natuurlijk is het mogelijk dat nog meer Nederlanders als toerist besmet geraakt zijn in bijvoorbeeld Afrika of Zuid-Amerika maar de koorts hebben uitgeziekt en deze daarom nooit hebben laten documenteren. Het werkelijke aantal kan daarom nog hoger liggen. Het Surinaamse Ministerie van Volksgezondheid informeert burgers actief over wat te doen in geval van besmetting.

Symptomen Zika koorts

Zika koorts heeft een aantal herkenbare klinische symptomen. De volgende symptomen zijn kenmerkend voor een infectie met het Zika virus:

• Koorts
• Hoofdpijn
• Oogontstekingen (conjunctivitis)
• Gewrichtspijn en gewrichtsontstekingen, hoofdzakelijk in handen en voeten
• Maculopapulaire uitslag of exantheem die vaak begint in het gezicht en zich verspreidt over de rest van het lichaam

De symptomen van de ziekte houden gewoonlijk twee tot zeven dagen aan. Het wordt ook weleens omschreven als een milde vorm van knokkelkoorts (dengue). Slechts zeer incidenteel worden ernstiger symptomen geconstateerd zoals hematospermie (bloed bij het sperma) of het opvlammen van het syndroom van Guillain-Barré. Zika koorts is aan te tonen middels bloedonderzoek door gebruik van de techniek RT-PCR (reverse transcription polymerase chain reaction).

Behandeling

Voor Zika koorts bestaat geen vaccin. De behandeling bestaat gewoonlijk uit een bestrijding en verlichting van de symptomen met pijnstillers, veel drinken en voldoende bedrust. Vanwege de link met aangeboren afwijkingen bij baby's wordt vrouwen afgeraden zwanger te raken tijdens en kort na een infectie met het Zika virus (zie hieronder).

Waarschuwing bij zwangerschap: link met microcefalie

Microcefalie is een aangeboren afwijking van het centrale zenuwstelsel dat ervoor zorgt dat de schedel te klein is waardoor de hersenen zich niet goed kunnen ontwikkelen. Het kan ontstaan door een chromosoomafwijking, een ontwikkelingsstoornis of een infectie tijdens de zwangerschap. Artsen in Brazilië hebben een verband gelegd tussen deze aandoening en Zika koorts.

In 2014 en 2015 werd in bepaalde regio's van het Zuid-Amerikaanse land een toename in het aantal gevallen van microcefalie geconstateerd. Onderzoek naar de oorzaak van deze toename bracht een groot aantal infecties met het Zika virus aan het licht. Dit bracht de onderzoekers tot de conclusie dat er een link moet zijn tussen de twee. Het probleem heeft ook de aandacht van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) getrokken, dat vrouwen waarschuwt voor de risico's van een zwangerschap op het moment dat er een infectie met het Zika virus bestaat. Zo wordt zwangere vrouwen aangeraden hun hele lichaam te bedekken met kleding, onder een klamboe te slapen en anti-muggen crème met DEET te gebruiken.

De overheden van Brazilië, Colombia, El Salvador, Ecuador en Jamaica raden stellen zelfs aan om hun kinderwens even uit te stellen en voorlopig niet zwanger te worden totdat meer bekend is over het zikavirus en hoe voorkomen kan worden dat baby's als gevolg hiervan met afwijkingen geboren worden.

Negatief reisadvies en reizen annuleren

De Verenigde Staten gaven in 2016 een negatief reisadvies af voor zwangere vrouwen dat gold voor een reeks van Latijns-Amerikaanse landen waar het Zikavirus is opgedoken. Nederland heeft hier niet toe besloten. In die periode waren enkele reisorganisaties coulant richting klanten die zwanger waren of dat probeerden te worden en om die reden hun geboekte reis wilden omboeken. Anderen die niet wilden afreizen waren genoodzaakt zelf voor de kosten op te draaien.

Lees verder

• Muggenbeet, wat te doen?
• Tijgermug in Nederland, wat te doen?