Zorgprogramma ouderen met psychotische stoornissen

Er zijn tegenwoordig programma s voor ouderen met psychotische belevingen. In dit artikel ga ik daar wat verder op in. Cijfers wijzen uit dat steeds meer ouderen te maken krijgen met deze verschijnselen. En daarmee hun kinderen, die door de druk vaak overspannen raken. Parnassia, het grootste medisch centrum van Nederland, werkt met zorgprogramma s. Het werkt! Daarover gaat onderstaand artikel.

Zorgprogramma psychotische stoornissen bij ouderen

Voor wie is het zorgprogramma psychotische stoornissen bij ouderen bedoeld?
Dit programma is bedoeld voor mensen in de zogenaamde derde en vierde levensfase (meestal zo vanaf de leeftijd van 60 jaar) die last hebben van psychotische problematiek.

Wat betekent een psychose voor de patiënt en de omgeving?
Patiënten met een psychose lijden vaak ernstig. Door het horen van stemmen of geluiden en/of door bepaalde achterdochtige gedachten (wanen) ervaren zij de wereld om zich heen vaak als bedreigend of beangstigend.

Het doel van de behandeling is het dragelijk maken van psychotische stoornissen bij ouderen.
In het zorgprogramma worden patiënten behandeld, die recent voor het eerste een psychose hebben doorgemaakt, maar ook patiënten die reeds langere tijd bekend waren met psychose(n). De patiënt die op leeftijd is gekomen, is beter op zijn plaats is in een zorgprogramma, waar specifiek kennis en aandacht is voor derde en vierde levensfaseproblematiek, op sociaal, psychisch en somatisch gebied. De huidige praktijk is dat deze mensen vaak een dergelijke specifieke aanpak missen.

Het doel van de behandeling is het verlichten van de klachten door middel van psychofarmaca, psycho-educatie, psychotherapie en ondersteunende therapievormen. Dit kan zowel individueel, als in een groep plaats vinden. Ook de familie wordt bij de behandeling betrokken. In alle therapieonderdelen is speciale aandacht voor levensfaseproblematiek.

Onderdelen zorgprogramma

De belangrijkste onderdelen van het zorgprogramma voor psychotische stoornissen bij ouderen zijn de volgende:

Nadere Diagnostiek

Deze vindt plaats voordat de behandeling begint, en om het beloop te kunnen volgen. Periodiek wordt de SCL-90 (een klachtenlijst) en de CGI (een beoordeling van het globaal functioneren van de patiënt) ingevuld. Tevens wordt gebruik gemaakt van speciale lijsten voor mensen met psychotische stoornissen zoals de PANNS en CASH. Deze worden op indicatie afgenomen

Psycho-educatie/voorlichting

Deze vindt standaard plaats na de intake en tijdens het adviesgesprek, maar ook gedurende het verdere beloop van de behandeling. Deze interventies worden deels toegepast tijdens de individuele behandelcontacten met arts/psychiater, psycholoog en verpleegkundige (spv), en anderdeels door middel van een groepsaanbod.

Behandeling:

De algemene interventies bestaan uit: farmacotherapie, somatische screening bij medicatiegebruik, psychotherapie, en steunend structurerende interventies. Daaronder vallen ontspanningsoefeningen, wandelen en meer bewegen voor ouderen, seksespecifieke interventies, activiteitenbegeleiding, en non-verbale therapievormen.

Er zijn meer specifieke interventies, waaronder cognitieve gedragstherapie bij het horen van stemmen. Daarnaast is er een zogenaamde G-training bij psychosen.

Familie/mantelzorg betrekken

Ook partners of familieleden van patiënten worden bij de behandeling betrokken. Deels om hen voor te lichten over het ziektebeeld van de patiënt, maar ook om te voorkomen dat de draaglast van de familie overschreden wordt.

Rehabilitatie

Indien de depressie niet volledig bestreden kan worden en er sprake is van (blijvende) beperkingen wordt actief aandacht besteed aan rehabilitatie op het gebied van wonen/adl, werken/dagbesteding, leren, relaties, en financiën.

Crisisbeleid

Voor iedere patiënt is een crisisbeleid geformuleerd. Crisisbeleid / interventies worden met de patiënt en diens omgeving doorgenomen. Een terugvalpreventieplan geeft houvast aan de patiënt en diens omgeving: het maakt duidelijk wat er gedaan kan worden bij een eventuele terugval. Een risicotaxatie van suïcidaliteit behoort tot de standaard interventies in dit zorgprogramma.