nieuws uitgelicht

Nieuw coronavirus: wereldwijde zorgwekkende ziekmaker

Er bestaan meerdere coronavirussen, zowel bij mensen als dieren. De menselijke varianten zijn onderverdeeld in milde of ernstige(re) varianten. Onder de ernstige varianten vallen SARS, MERS en het eind 2019 uitgebroken nieuwe coronavirus. Dat laatste virus dook eind 2019 op bij een vismarkt in Wuhan in China. Het aantal besmette personen en aantal doden stijgt per dag. Het nieuwe coronavirus wordt ook wel het Wuhan-virus of SARS-CoV-2 genoemd. Eerst werd de naam 2019-nCoV aan deze ziekte gegeven, maar de uiteindelijke benaming is COVID-19 geworden. Eind januari 2020 kondigt de WHO een internationale noodsituatie af in verband met het nieuwe coronavirus en op 11 maart 2020 werd het virus tot een pandemie uitgeroepen.

• Coronavirussen
• Hoe komt het virus aan zijn naam
• Nieuwe coronavirus
• Alle coronavirussen op een rij
• Milde varianten
• Ernstige varianten
• COVID-19 (Wuhan-virus): ontstaan, verspreiding en behandeling
• Verspreiding
• Symptomen
• Medicijn en vaccin
• Noodziekenhuizen
• 'Ontdekker' van het coronavirus overleden
• De cijfers van WHO: World Health Organization
• Cijfers per week
• Besmette landen
• Real-time kaart
• Coronavirus in Nederland
• Preventie
• Regels dragen van een mondkapje

Coronavirussen

Coronavirussen zijn een grote familie van virussen. Ze veroorzaken, net zoals het rhinovirus, verkoudheden bij mensen, maar kunnen ook ernstigere gevolgen hebben. Er bestaan in totaal 7 menselijke soorten coronavirussen, waarvan sommige mild zijn en andere een ernstig verloop hebben. Dat laatste is het geval met SARS, MERS en het nieuwe coronavirus dat in 2020 massaal om zich heen greep. Coronavirussen zijn zoönotisch, wat betekent dat ze overdraagbaar zijn van dier op mens.

Hoe komt het virus aan zijn naam

Het virus lijkt bij microscopisch onderzoek sterk op een kroon, vandaar ook de naam corona. Corona betekent namelijk kroon in het Latijn.

Nieuwe coronavirus

De oorsprong van het nieuwe coronavirus dat in 2020 uitbrak, ligt bij een vismarkt in Wuhan; op 31 december 2019 raakten de eerste mensen in Wuhan ziek. Er wordt dan ook wel van het Wuhan-virus gesproken. Ook de namen nieuw coronavirus en SARS-CoV-2 komen voor. De officiële naam van het coronavirus is COVID-19 (voordat het virus die naam kreeg, heette het 2019-nCoV). Mensen raken besmet door druppeltjes lichaamsvocht dat door hoesten en niezen wordt overgebracht.

Alle coronavirussen op een rij

Naast de zeven coronavirussen die bij mensen voorkomen, zijn er meer dan 200 coronavirussen die bij dieren voorkomen. Die virussen zijn niet overdraagbaar op de mens. Onder de zeven humane coronavirussen is een onderscheid gemaakt tussen milde en ernstige varianten.

Milde varianten

De milde varianten van het coronavirus zijn:

• HCoV-229E (alfacoronavirus ontdekt in 1960)
• HCoV-NL63 (alfacoronavirus ontdekt in 2004)
• HCoV-OC43 (betacoronavirus ontdekt in 1960)
• HKU1-nCoV (betacoronavirus ontdekt in 2004)

Ernstige varianten

De ernstige vormen van het coronavirus zijn:

• SARS-CoV: SARS (ontdekt in 2003)
• MERS-CoV: MERS (ontdekt in 2012)
• Nieuwe coronavirus: COVID-19 of SARS-CoV-2 (oude benaming 2019-nCoV) (ontdekt in 2019)

SARS
De ziekte SARS is een coronavirus. Deze ziekte brak in 2002 uit in China en kostte aan ongeveer 800 mensen het leven. SARS wordt overgedragen door civet-katten. Tussen het moment van besmetting en het daadwerkelijke ziek worden zit 1 tot maximaal 14 dagen. Mensen die besmet zijn met SARS hebben plotseling hoge koorts en verder hebben ze last van hoofdpijn, spierpijn, keelpijn en hebben ze moeite met ademen. SARS heerste niet alleen in China, maar verspreidde zich naar in totaal 37 landen.

MERS
MERS is net zoals SARS ook een coronavirus. Deze ziekte brak in 2012 uit in Saoedi-Arabië, maar keerde later meerdere malen terug. De ziekte werd overgedragen door kamelen en dromedarissen. Uiteindelijk zijn er wereldwijd 666 mensen aan de gevolgen van MERS overleden.

Nieuwe coronavirus: COVID-19 (2019-nCoV)
De ziekte brak eind 2019 uit in China, maar greep later ook in andere landen toe. De ziekte werd overgedragen door vleermuizen en later ook van mens op mens. Het aantal besmette personen en helaas ook doden, steeg per dag. Eind januari 2020, dus een maand na de eerste gevallen, waren er 9.826 mensen besmet en overleden er 213 personen aan het virus. De ziekte was toen reeds opgedoken in 20 landen. Aan het einde van de maand februari waren er 85.403 mensen besmet en waren er 2.838 mensen aan het virus overleden. De ziekte was toen reeds in 54 landen opgedoken. Aan het begin van de maand maart steeg het aantal landen explosief en die stijging zette door.

COVID-19 (Wuhan-virus): ontstaan, verspreiding en behandeling

Zoals eerder aangeven ontstond het nieuwe virus eind 2019. De besmette personen liepen het virus op bij een vismarkt in Wuhan, in China. Op die markt werden naast vis ook andere dieren verkocht. Het aantal besmette personen nam in rap tempo toe. Ongeveer 3 weken later (rond 20 januari), overleden de eerste mensen aan het virus. Dat waren toen 6 personen. Binnen een aantal dagen liep dat aantal snel op. Op 3 februari viel de eerste dode buiten China. Op 9 februari 2020 waren al meer mensen overleden (812 personen, waarvan de meesten in China) dan aan de ziekte SARS in 2002.

Verspreiding

De verspreiding van het virus ontstaat doordat mensen in contact komen met lichaamsvocht van een geïnfecteerde persoon. Dit komt door hoesten en niezen. Als een persoon besmet is, heeft hij/zij het eerst nog niet door. Ongeveer na een week beginnen de eerste ziekteverschijnselen, maar dan kan het virus dus allang zijn overgedragen. En zonder dat men het doorheeft, raken zo veel andere mensen besmet.

Symptomen

Iemand die het nieuwe coronavirus onder de leden heeft, heeft een aantal kenmerkende symptomen. Maar het kan ook zo zijn dat iemand wel de kenmerkende symptomen heeft, maar toch niet aan de nieuwe variant van het coronavirus leidt. Het virus lijkt namelijk sterk op de "gewone" griep. De symptomen bij het nieuwe coronavirus kunnen bestaan uit:

• ademhalingsproblemen
• hoge koorts
• hoesten
• benauwdheid

Daarnaast kan er longontsteking of nierfalen optreden, met de dood tot gevolg.

Medicijn en vaccin

Normaal gesproken duurt het jaren voordat een vaccin daadwerkelijk op mensen kan worden getest. Er moet eerst zekerheid zijn of het vaccin veilig is voor mensen. Daarom wordt een vaccin eerst op dieren getest en pas als blijkt dat het veilig is, wordt het op mensen getest. Maar in het geval van het nieuwe coronavirus is er een middel – met de naam remdesivir – dat begin februari 2020 op zieke mensen in Wuhan wordt getest. Deze mensen zijn er minder erg aan toe dan andere patiënten. Als het middel aanslaat zal er uiteindelijk daadwerkelijk een vaccin zijn tegen het coronavirus. In de maand maart wordt bekendgemaakt dat er in een aantal laboratoria druk wordt getest met het middel remdesivir.

Noodziekenhuizen

In China werd in een zeer korte tijd met man en macht gebouwd aan noodziekenhuizen, waar zieke coronapatiënten werden verzorgd. Het eerste noodziekenhuis werd op 4 februari, na de bouw van iets meer dan een week, al geopend. In dat ziekenhuis was ruimte voor 1.000 patiënten. Er volgden meerdere noodziekenhuizen, maar in de maand maart werden een aantal ziekenhuizen alweer gesloten, omdat het aantal besmettingen in China fors afnam.

'Ontdekker' van het coronavirus overleden

De arts – Li Wenliang – die in december 2019 waarschuwde voor een virus, is op 6 februari 2020 zelf op 34-jarige leeftijd aan de gevolgen van het coronavirus overleden. Op 30 december 2019 constateerde hij dat er een aantal mensen na het bezoeken van de vismarkt in Wuhan ziek waren geworden en dat ze in quarantaine waren geplaatst. Zijn waarschuwing werd niet in dank afgenomen: hij werd door de politie verhoord. Ze dachten dat hij alleen maar geruchten verspreidde, maar al die tijd bleek hij gelijk te hebben. Na zijn verhoor, ging hij weer gewoon aan het werk. Op 11 januari, een dag nadat hij een patiënte met het coronavirus behandelde, werd hij zelf ziek. Op 12 januari werd hij getest op het coronavirus en bleek hij het te hebben. Hij werd in het ziekenhuis opgenomen en lag op de intensive care aan de beademing. Op 6 februari overleed hij aan de gevolgen van het coronavirus.

De cijfers van WHO: World Health Organization

De WHO heeft vanaf 20 januari dagelijks bijgehouden hoeveel mensen er besmet zijn geraakt, zijn overleden en in welke landen het nieuwe coronavirus is geconstateerd. Tot en met 21 januari heerste het virus in China (provincie Hubei 258 gevallen, provincie Guangdong 14 gevallen, gemeente Beijing 5 gevallen en 1 in de gemeente Shanghai), Thailand (2 gevallen), Japan (1 geval) en Korea (1 geval). Het aantal besmette personen en doden, maar ook uitbraken in andere landen lopen in rap tempo op. Op 31 januari heeft het WHO een internationale noodsituatie, PHEIC-status (Public Health Emergency of International Concern), afgekondigd.

Cijfers per week

Op 11 maart kondigt de WHO aan dat er sprake is van een pandemie, omdat het virus wereldwijd (115 landen) heerst.

Besmette landen

Overzicht van de besmette landen met de datum van melding bij WHO.

Laatste update 19 oktober

Real-time kaart

De Johns Hopkins University uit Amerika houdt een real-timekaart bij met daarin alle wereldwijde besmettingen. Ook zijn er gegevens te vinden van het aantal herstelde en het aantal overleden personen. De kaart wordt gemaakt aan de hand van de cijfers van de WHO en ECDC. Er kan een klein verschil in de kaart van Johns Hopkins University zitten, omdat er al nieuwe cijfers bekend zijn bij de WHO en ECDC, maar nog niet bij de Johns Hopkins University. De kaart is via de link originele kaart op de site van het RIVM te raadplegen.

Coronavirus in Nederland

Op 27 februari werd bekend dat het coronavirus ook in Nederland was opgedoken. Er zijn verschillende protocollen waaraan men zich moet houden. Zo moet iemand die de verschijnselen van coronavirus vertoont, in quarantaine totdat wordt vastgesteld of hij of zij de ziekte wel of niet heeft. Zowel bij het RIVM als en diverse ziekenhuizen zijn testen beschikbaar om mensen bij verdenking van het nieuwe coronavirus te testen. Het RIVM houdt de actuele cijfers per week bij.

Preventie

Niemand wil graag besmet worden met het virus, maar wat kun je doen ter preventie? In ieder geval uit de buurt blijven van iemand die hoest en niest, maar dat geldt eigenlijk ook al bij de gewone griep. Het is van enorm belang dat iedereen 1,5 meter afstand in acht blijft nemen en zich blijft houden aan de basisregels:

• geen handen meer schudden
• vaak je handen wassen
• hoesten en niezen in de elleboog
• drukte vermijden
• thuiswerken, tenzij het echt niet anders kan
• bij klachten thuisblijven én je laten testen
• en het dragen van een mondkapje

Aan de hand van een routekaart die is uitgegeven door de Rijksoverheid, is duidelijk af te lezen welke maatregelen er precies gelden per risiconiveau.

Regels dragen van een mondkapje

Het dragen van een mondkapje is anno 16 oktober 2020 nog niet overal verplicht in Nederland, maar wordt wel dringend geadviseerd. Je moet zelf zorgdragen voor een mondkapje en mensen die het erg benauwd hebben, hoeven het niet te dragen. Maar hoe zit het eigenlijk met het dringend advies?

Dringend advies

• Het mondkapje moet je dragen zodra je loopt of staat in een openbaar gebouw.
• Ga je uit eten, dan mag het mondkapje af zodra je zit. Maar ga je weer lopen, dan moet je weer een mondkapje dragen.
• Bij gebouwen met een overkapping en op stations, in dierentuinen en pretparken moet je een mondkapje dragen.
• Zit je samen in een auto en kom je niet uit hetzelfde gezin? Draag dan ook een mondkapje.

Verplichting van mondkapje
Het dragen van een mondkapje is verplicht:

• in het openbaar vervoer
• op Schiphol
• in een taxi of busje