Anthrax (Miltvuur): symptomen en behandeling

Anthrax (of miltvuur) is een accute ziekte in mensen en dieren veroorzaakt door de bacterie Bacillus anthracis. Vroegtijdige diagnose en behandeling van de ziekte zijn noodzakelijk. Een onbehandelde anthrax infectie kan dodelijk zijn, afhankelijk van hoe de bacterie het lichaam is binnengedrongen. Dit artikel beschrijft de drie types anthrax die onderscheiden worden: inhalatie, ingestie en huid anthrax, de symptomen en behandeling.

Anthrax

De naam Anthrax komt van het Griekse anthrakitis , het Griekse woord voor kool, omdat een huidinfectie leidt tot de ontwikkeling van zweren op de huid met een zwart centrum van afstervend weefsel genaamd een eschar. Miltvuur is al ongeveer 2000 jaar bekend als een ziekte van grazende dieren zoals schapen, geiten, paarden en koeien en kan gevonden worden op alle continenten behalve Antarctica. Het organisme Bacillus anthracis dat de ziekte veroorzaakt werd ontdekt door de Duitser Koch in 1877 en is een spoor-vormende gram positieve Bacillus. Deze bacterie is dus in staat om sporen te vormen die gedurende zeer lange tijd (tientallen jaren tot eeuwen) kunnen overleven in de grond. De dikke capsule beschermt de bacterie die in latente, slapende vorm overleeft tot het wordt geinhaleerd (ingeademd) of geingesteerd (gegeten) door grazende dieren. Het kan tevens het lichaam binnentreden via een snee in de huid. Hierna ontdoet de bacterie zich van haar capsule en begint zich te vermenigvuldigen. De bacterie verspreidt zich via de bloedcirculatie naar het lymfesysteem waar het zich nog verder vermenigvuldigt en scheidt twee toxines uit: dodelijk toxine en oedema toxine. Afhankelijk van de manier van infectie vertoont de ziekten de volgende symptomen:

Huid infectie via bv. een snee in de huid begint als een klein bultje dat jeukt zoals een insectenbeet. Binnen 1 tot 2 dagen wordt er een vocht gevulde blaas gevormd van zo’n 1 tot 3 cm doorsnede. De blaas breekt open (het vocht bevat levende anthrax bacterien) en wordt een pijnloze zweer met een zwart centrum van afstervend weefsel (genaamd een eschar). Meerdere blaren kunnen zich vormen. Andere symptomen zijn gezwollen lymfeklieren in de omgeving van de blaar of zweer, oedema (zwelling), koorts, hoofdpijn en een algemeen gevoel van malaise. Zonder behandeling heeft deze vorm van anthrax de dood tot gevolg in 20 % van geinfecteerde mensen. Het is niet besmettelijk van mens tot mens, behalve door aanraking van blaarvocht met open huid.

Ingestieve anthrax oftewel een maag/darm infectie: Deze infectie kan opgelopen worden door het consumeren van vlees dat besmet is door de bacterie en kan serieuzere gevolgen hebben dan een huidinfectie. Het kan goed behandeld worden door snelle toediening van antibiotica. Een dier dat bezweken is aan anthrax is een gevaarlijke bron van sporen die tevens overgedragen kunnen worden door dierproducten zoals huid, wol en bont. Zonder behandeling leidt besmetting tot de volgende symptomen: blaren aan de basis van de tong of de amandelen, zere keel, verminderde eetlust, braken en koorts. Deze symptomen worden gevolgd door buikpijn, braken van bloed en bloederige ontlasting. Binnen 2 tot 4 dagen vult de buikholte zich met vocht. Shock en de dood volgen gewoonlijk binnen 2 tot 5 dagen. Deze vorm van de ziekte heeft een geschat sterftecijfer van 25 tot 60 % en is niet overdraagbaar van mens op mens als eenvoudige beschermingsmaatregelen in acht genomen worden (mondkapje, handschoenen, etc.).

Inhalatie anthrax: dit is de meest dodelijke vorm van blootstelling. De incubatie periode kan 60 dagen of meer bedragen, maar gewoonlijk is dit 2 tot 3 dagen, afhankelijk van het aantal geinhaleerde (ingeademde) sporen. Vroege symptomen zijn een zere keel, milde koorts en spierpijn. Symptomen lijken tijdelijk minder te worden tot de abrupte ontwikkeling van ernstige ademhalingsproblemen, overmatig zweten, shock en meningitis (een regelmatige ontwikkeling). De dood treedt in binnen 24 tot 36 uur na het ontstaan van deze symptomen. Als de ziekte eenmaal is ontwikkeld is ze moeilijk te behandelen en is overleving onwaarschijnlijk, het sterftecijfer nadert 100% zelfs met aggressieve behandeling. Ook deze vorm van de ziekte, inhalerings anthrax, is niet besmettelijk van mens tot mens. De sporen moeten via inademing vanuit de omgeving het lichaam binnendringen. Door in een laboratorium sporen te kweken kunnen aerosolen geproduceerd worden die als een gas verspreidt kunnen worden.

Behandeling

Een vroege diagnose en behandeling van anthrax infectie is essentieel en bestaat uit een hoge intraveneuze of orale dosering van antibiotica zoals fluoroquinolonen, waaronder ciprofloxacin, of andere antibiotica zoals doxycycline, erythromycin, vancomycin en penicilline. Er zijn varianten bekend die ongevoelig zijn voor behandeling met penicilline. Tevens kan de ziekte voorkomen worden door inenting met een vaccine, zoals gebruikt op al het US militaire personeel gelegerd in Irak, typisch 3 onderhuidse injecties de eerste 2 weken, gevolgd door een onderhuidse injectie na 6, 12 en 18 maanden.

Anthrax als biologisch wapen

Anthrax werd voor het eerst gebruikt als biologisch wapen in 1915, toen Duitse agenten in de Verenigde Staten paarden, ezels en vee injecteerden die bedoeld waren voor export naar Europa. Daarna volgden andere landen met experimenten, zoals Engeland, Japan en de Verenigde Staten. In 1972 werd de ontwikkeling en opslag van biologische wapens verboden door de International Biological Weapons Convention. In 1979 ontsnapte een wolk anthrax aerosolen vanuit een Russische militaire onderzoeksfacaliteit, resulterend in 96 dodelijke slachtoffers. In Japan heeft de terroristen groep Aum Shinrikyo, tevens verantoordelijk voor de sarin gasaanval in de metro van Tokyo in 1995, minstens 8 keer aerosolen van anthrax verspreid, maar dit heeft om onbekende redenen niet tot ziektes geleid. Kort na de aanval op 11 September 2001 in de Verenigde Staten werd een serie brieven gepost naar verschillende media bedrijven en politici die de Ames variant (ontwikkeld door het Amerikaanse leger) van anthrax bevatten. Dit leidde tot de dood van 5 mensen en de infectie van 17 anderen. Momenteel zijn er 17 landen die ervan verdacht worden een biologisch wapenprogramma te onderhouden.