Hoe werkt dexamethason: dexamethason bij kanker en covid-19

Dexamethason is voor mensen die aan kanker lijden een soort wondermiddel. Mensen die aan kanker lijden (zeker in de laatste fase) hebben vaak niet veel energie meer, lusten bijna geen eten meer en zien het vaak ook geestelijk niet meer zitten. In dat geval kan dexamethason uitkomst bieden. Het geeft een bijna euforisch gevoel, waardoor het leven er toch weer wat beter uitziet. Ook helpt dexamethason bij het tegengaan van infecties in het lichaam en bestrijdt het de ernstige misselijkheid bij chemotherapie. In 2020 werd ontdekt dat dexamethason ook helpt tegen Covid-19, ook wel corona genoemd. Onderzoek wees uit dat mensen met corona die aan de beademing lagen 20 procent meer kans hadden te overleven met het middel.

Wat is dexamethason en wat doet het?

Dexamethason is een bijnierschorshormoon, dat ook wel corticosteroïd worden genoemd. Het natuurlijke bijschorshormoon wordt in het lichaam aangemaakt en zorgt er daar voor dat ontstekingen worden geremd en dat overgevoeligheidsreacties uitblijven. Het zorgt er als het ware voor dat er geen ontstekingsreactie kan ontstaan. Ontstekingsreacties ontstaan bijvoorbeeld normaliter bij bijvoorbeeld chemotherapie. Maar ook covid-19 zorgt ervoor dat het lijf overal ontstekingen veroorzaakt. Het lichaam wil deze lichaamsvreemde stof (chemo en/of het virus) verwijderen en de dexamethason zorgt er voor dat het lichaam rustig blijft en niet overal ontstekingen ontwikkelt. Net als het bijnierschorshormoom zorgt het er verder voor dat energie, mineralen en zouten vrij worden gemaakt en opgeslagen. Dexamethason als medicijn doet dus hetzelfde als het lichaam, zij het dat het dan niet is aangemaakt door het eigen lichaam. Ook geneest het kanker niet, maar het zorgt er wel voor dat een kankerpatiënt (ook in de laatste fase) zich weer wat krachtiger en prettiger voelt. In het geval van covid-19 zorgt het ervoor dat de ontstekingen worden voorkomen of bestreden.

De werking van dexamethason bij kanker is divers

Dexamethason bij kanker heeft verschillende effecten.

• Het zorgt er bij chemotherapie voor dat het lijf het als het ware aankan. Het gif dat chemotherapie toch is, tast anders in feite het hele lichaam aan met ontstekingen. Dit is een reactie om weefsel en organen te beschermen tegen iets dat lichaamsvreemd is.
• Het verbetert de eetlust. Door meer te eten sterkt de patiënt weer wat aan en wordt het energiepeil ook hoger.
• Het vermindert de vermoeidheid (ook terminale patiënten hebben baat bij dit middel. Iemand die al in de laatste fase verkeert en niet meer uit bed komt, gaat dit ook niet doen, maar het algehele energieniveau stijgt er wel door. Dat betekent dat bezoekjes of even tv kijken weer kunnen, terwijl dat voor die tijd niet mogelijk was)
• Het zorgt voor een algeheel gevoel van welbevinden
• Het gaat de zwelling van tumoren tegen. Daardoor wordt de pijn verminderd die veroorzaakt wordt doordat tumoren tegen de zenuwen aandrukken.
• Bij de ziekte van Kahler (beenmergkanker) verlaagt het de verhoogde hoeveelheid calcium (kalk) in het bloed.
• Het heft de misselijkheid op dit veroorzaakt wordt door veel medicatie waaronder morfine. Wel moeten ook andere medicijnen tegen die misselijkheid geslikt blijven worden zoals primparan.

Dosering en gebruik dexamethason bij kanker

Een kankerpatiënt krijgt meestal 2 tot 16 mg dexamethason per dag. Dit wordt dan gecombineerd met andere medicatie (chemotherapie) of pijnstilling zoals morfine. Vaak wordt het middel gedurende 5 dagen voorgeschreven, maar iemand die terminaal is krijgt het middel vaak gedurende de hele periode tot aan het sterven. In de laatste fase kan dexamethason in feite worden ingezet bij alle soorten kanker. In de bijsluiter staat weliswaar dat het vooral goed is bij:

• lymfeklierkanker,
• leukemie,
• een hersentumor,
• borstkanker
• de ziekte van Kahler

Levenskwaliteit omhoog

Maar ook mensen met andere soorten kanker kunnen van het middel profiteren en de levenskwaliteit in de laatste periode van hun leven nog omhoog zien gaan.

Kun je dexamethason zelf kopen?

Dexamethason kun je niet zomaar bij de apotheek kopen. Vanzelfsprekend wordt deze sterke ontstekingsremmer alleen voorgeschreven door een arts.

Bijwerkingen

Helaas heeft dexamethason ook in sommige gevallen bijwerkingen. Dit kunnen zijn:

• Maag- of darmklachten.
• Stemmingswisselingen. Het voordeel van dit middel is dat het energie geeft, maar sommige mensen worden er bijna hyper van. Ook kan het zijn dat de persoon die het toegediend krijgt rusteloos, angstig of agressief wordt. Ook komen neerslachtigheid, futloosheid of vermoeid voor.
• Verschijnselen van diabetes. Bijnierschorshormonen beïnvloeden de aanmaak en afbraak van koolhydraten. Mensen die daar gevoelig voor zijn krijgen dan verschijnselen van suikerziekte zoals veel plassen en veel dorst.
• Wonden die slecht genezen
• Meer kans op infecties met bacteriën, virussen of schimmels. Mensen die al last hebben van een bacterie, virus of schimmel kunnen dit middel beter niet nemen. De verschijnselen van infecties zijn namelijk niet zichtbaar doordat het middel dat tegengaat.
• Glaucoom. Er kan verhoogde oogboldruk ontstaan bij mensen die daar gevoelig voor zijn.
• Uitblijven menstruatie. Bij sommige vrouwen komt dit voor.
• Spierzwakte en vermoeidheid.
• Hartritmestoornissen.

Dexamethason bij Corona

In een groot onderzoek van onderzoekers van de universiteit van Oxford (2020) is gebleken dat vooral ernstig zieke patiënten besmet met het coronavirus (Covid-19) die aan de beademing liggen, veel baat lijken te hebben bij een dosis van 6 mg dexamethason per dag. Dit is een lage dosis. Een derde van de patiënten aan de beademing overleefde na gebruik van het geneesmiddel. Bij mensen die niet aan de beademing liggen, maar wel zuurstof krijgen, lijkt hun kans om te overlijden met 20 procent verminderd door dexamethason.

De ontstekingsremmer werkte volgens de onderzoekers vooral als de ziekte al wat verder gevorderd is. Bij mensen waarbij de ziekte al veel verder is, is hun afweersysteem volledig de weg kwijt en werkt het als een gek. Die afweer moet dan weer tot rust komen en dat doet dexamethason. Het is overigens wel een heel krachtig middel om een ontsteking te onderdrukken. Het eerder inzetten zou ervoor kunnen zorgen dat dit immuunsysteem juist stopt met werken en dat is in die fase dan ook weer gevaarlijk. Het middel moet bij coronapatiënten dan ook op het juiste moment worden ingezet.

Dexamethason werkt niet preventief bij Covid-19

Volgens de onderzoekers is het effect van dexamethason dus het grootst bij covid-19-patiënten die moeten worden beademd. De kans dat zij overlijden zou door de ontstekingsremmer met een derde afnemen. Preventief werkt dexamethason niet. Het kan alleen worden ingezet als iemand al flink ziek is.

Dexamethason bij andere ziekten

Dexamethason wordt overigens niet alleen gebruikt bij kanker en corona. Het wordt ook bij de volgende aandoeningen of ziekten ingezet:

1. Astma,
2. COPD,
3. reuma,
4. multiple sclerose (MS),
5. lupus erythematodes (LE),
6. bepaalde bloedziekten,
7. colitis ulcerosa
8. de ziekte van Crohn,
9. allergische reacties
10. hersenvliesontstekingen (het zorgt ervoor dat de zwelling afneemt. Wordt alleen gebruikt als de hersenvliesontsteking wordt veroorzaakt door een bacterie. In dat geval wordt dubbel ingezet op behandeling: zowel met antibiotica als met dexamethason)
11. Hersenoedeem (zorgt ervoor dat de zwelling afneemt of wordt preventief ingezet om het te voorkomen)
12. Na orgaantransplantatie (voorkomt afstoting)
13. Ziekte van Addison (bijnierziekte waarbij Dexamethason de bijnierschorshormonen vervangt)
14. Ziekte van Cushing (ook een bijnierziekte waarbij Dexamethason de bijnierschorshormonen vervangt)

Verdere medicijnen ter ondersteuning van de kankerpatiënt

Om er voor te zorgen dat de patiënt zich zo optimaal mogelijk voelt zijn er ook nog een aantal andere mogelijkheden om te zorgen voor welbevinden van een kankerpatiënt.

Medicinale cannabis (oftewel marihuana)

• Medicinale cannabis helpt allereerst tegen pijn.
• Daarnaast zorgt het voor het verminderen van misselijkheid.
• Ook zorgt het ervoor dat de persoon in kwestie weer wat meer eetlust krijgt.
• Bij chemotherapie helpt het om de misselijkheid en het braken tegen te gaan.

Dronabinol

Dit is een van de bestanddelen van cannabis. De stof is hier niet verkrijgbaar en moet uit het buitenland worden gehaald. Het kan alleen met een speciale artsenverklaring in de apotheek worden besteld.

Methotrexaat

Methotrexaat zorgt ervoor dat er geen foliumzuur meer wordt aangemaakt in de cellen. Op die manier wordt de groei van kankercellen geremd.

Lenalidomide en thalidomide

• De afweerreactie van het lijf van een kankerpatiënt verandert door het gebruik van lenalidomide en thalidomide. Het groeien van bepaalde gezwellen wordt erdoor geremd.
• Lenalidomide en thalidomide worden soms gebruikt bij de ziekte van Kahler (beenmergkanker).

Bifosfonaten

• Bifosfonaten versterken de botten (bij uitzaaiingen van kanker naar de botten)
• Ze helpen als de patiënt pijn in de botten heeft bij de ziekte van Kahler (beenmergkanker).
• Omdat de botten versterken neemt ook de te hoge hoeveelheid calcium (kalk) in het bloed af.

Persoonlijke blog over borstkanker

In mijn persoonlijke blog over borstkanker beschrijf ik alle stadia van onderzoek en behandeling van mijn eigen borstkanker en geef ik tips en adviezen. De blog is te vinden op: Ik heb borstkanker.