Antilichaamtherapie tegen borstkanker

Steeds meer vrouwen krijgen vroeg of laat met borstkanker te maken. Door de jaren heen zijn er meerdere behandelingen ontwikkeld om de ziekte tegen te gaan en te genezen. Een antilichaambehandeling, ook wel een immunotherapie genoemd, is voor veel vrouwen de juiste behandeling. Onzekerheid vooraf speelt een grote rol. In dit artikel leest u alles wat wilt weten over deze behandeling tegen borstkanker.

Een natuurlijk afweersysteem

Iedereen heeft een natuurlijk afweersysteem in het lichaam. Dit immuunsysteem zorgt ervoor dat vreemde stoffen in het lichaam af worden geweerd en afgebroken worden. Virussen en kankercellen zijn voorbeelden van lichaamsvreemde stoffen die door het afweersysteem opgemerkt worden. Het afweersysteem maakt antilichamen en deze cellen zijn in staat de vreemde stoffen uit het lichaam te weren en te vernietigen. De vreemde stoffen worden herkend aan de eiwitten die zich niet in het lichaam zouden moeten bevinden. Deze eiwitten worden ook wel antigenen of receptoren genoemd. De antilichamen binden zich aan deze cellen, overmannen het en zo worden de cellen uiteindelijk vernietigd.

Wie hebben er baat bij deze behandeling?

Niet iedereen kan behandeld worden met deze antilichaamtherapie. Er bestaan verschillende vreemde eiwitten die betrokken kunnen zijn bij borstkanker en niet alle eiwitten kunnen worden vernietigd door antilichamen. De therapie kan toegepast worden op vrouwen die HER2-positief zijn. HER-2 is de benaming van een eiwit dat borstkanker veroorzaakt. Dit soort eiwitten staan erom bekend dat zij zich snel kunnen verspreiden en agressief kunnen zijn. Enkele jaren geleden waren de overlevingskansen voor vrouwen met dit eiwit het kleinst, maar juist voor deze patiënten is gebleken dat de antilichaamtherapie een zeer positief effect kan hebben. Ongeveer 30 procent van de vrouwen met borstkanker heeft te maken met het eiwit HER2. Door een stukje tumorweefsel te verwijderen uit het lichaam kan door middel van onderzoek vastgesteld worden of de patiënt te maken heeft met HER2. Het weefsel kan worden verwijderd door middel van een operatie of het nemen van een biopt.

Wanneer wordt de behandeling ingezet?

De antilichaamtherapie kan worden toegepast bij patiënten met vroege en vergevorderde borstkanker. Deze twee stadia maken vaak ook het verschil tussen uitzaaiingen in het lichaam of een beperkte zone. De antilichaamtherapie heeft een vernietigende uitwerking op de tumor en wordt vaak toegepast in combinatie met chemotherapie. Dit om de vernietigende werking extra te versterken en kans op de genezing te verhogen. In sommige gevallen kan worden aangetoond dat de tumor hormoongevoelig is en kan er een combinatie met een hormoontherapie worden toegepast. Helaas is chemotherapie niet altijd effectief. Wanneer is gebleken dat chemotherapie helemaal geen invloed heeft gehad op de kankercellen, kan worden overgestapt op een enkele antilichaamtherapie. Ook wanneer een chemotherapie al helemaal is afgerond bij een vroeg stadium borstkanker, kan deze nog worden aangevuld met een enkele antilichaambehandeling. Dan zijn er nog vrouwen die aan chemotherapie zijn begonnen maar het niet meer aan kunnen wegens de ernstige bijwerkingen en vrouwen die absoluut geen chemotherapie willen ondergaan wegens de mogelijke bijwerkingen. Deze vrouwen kunnen behandeld worden met de antilichaamtherapie als alternatief voor de chemotherapie.

Hoe werkt de behandeling?

De behandeling werkt met behulp van Herceptin. De behandeling kan in de meeste gevallen poliklinisch uitgevoerd worden en bij langere behandeling wordt er een dagbehandeling voor de patiënt aangevraagd. Hoe vaak de behandeling binnen een bepaalde periode uitgevoerd zal worden, hangt af van de vorderingen en de mate van ernst van de borstkanker. Voor de ene persoon is eens per drie weken voldoende, terwijl bij de andere patiënt eens per week wordt aangeraden. Herceptin wordt eenvoudig toegediend via een infuus, waardoor de patiënt hier minimale hinder van ondervindt. De eerste behandeling duurt langer dan de opvolgende behandelingen. Dit omdat de eerste dosis gebruikt wordt als zogenoemde oplaaddosis. Deze hogere dosis zorgt voor een tegenreactie van het lichaam en bereid het voor op de volgende eenheden die in de toekomst zullen worden toegediend. Daarnaast wordt er extra lang de tijd genomen, circa anderhalf uur, om de dosis door het infuus naar het lichaam te brengen. In sommige gevallen is het verstandiger alle behandelingen in dezelfde tijd te doen, waardoor de dosis steeds in hetzelfde tempo wordt toegediend. Zoals bij elke behandeling tegen borstkanker kunnen er bijwerkingen en vervelende gevolgen optreden na de behandeling. Na de eerste behandeling wordt u dan ook minimaal drie uur nauwlettend in de gaten gehouden om er zeker van te zijn dat u niet voor vervelende problemen komt te staan. De opvolgende behandelingen verlopen sneller, ook omdat u dan niet meer zo lang in de gaten gehouden hoeft te worden. Deze observatietijd wordt dan verkort naar ongeveer een half uur tot een uur.

Duur van de behandeling

Het is moeilijk te zeggen wanneer u klaar bent met de behandeling. Dit is uiteraard afhankelijk van de mate waarin de cellen zich hebben verspreid in het lichaam en de mate van agressiviteit. Wanneer borstkanker in een vroeg stadium is en er geen uitzaaiingen hebben plaats gevonden, kan de behandeling meestal worden afgerond in een jaar, tenzij de ziekte eerder weer de kop op steekt. Wanneer er wel uitzaaiingen zijn ontdekt, blijft de behandeling aanhouden tot er een verslechtering in de situatie kan worden opgemerkt. In dit geval heeft men te maken met een progressieve soort. Afhankelijk van de algemene gezondheid van de patiënt, de geboekte resultaten tijdens de behandeling en uw reactie op de behandeling zal worden bepaald hoe lang de behandeling zal worden voortgezet.

Mogelijke bijwerkingen

Doordat de antilichamen zich alleen richten op de lichaamsvreemde eiwitten, worden de gezonde cellen in het lichaam niet aangetast. Deze hebben door deze gerichte behandeling nergens last van, in tegenstelling tot veel andere behandelingen. Een ander voordeel hiervan is dat de ervaringen met de behandelingen vaak als goed worden gezien. De patiënten hebben weinig klachten van vervelende gevolgen en dat maakt dat de behandeling voor de meeste mensen met borstkanker goed te verdragen is.

Er zijn verschillende bijwerkingen bekend van de antilichaamtherapie. De meeste bijwerkingen zijn van korte duur en treden ook in de meeste gevallen al op tijdens of vlak na de behandeling. Zeker bij de eerste behandeling wordt u daarom scherp in de gaten gehouden om eventuele bijwerkingen direct op te merken. De meest voorkomende bijwerkingen zijn:

• Rillingen
• Spierpijn
• Hoofdpijn
• Pijn op de borst
• Buikpijn
• Braken en misselijkheid
• Diarree
• Huiduitslag

Overige bijwerkingen, die minder vaak voorkomen, zijn:

• Verlaagde functie van de hartspier
• Neusverkoudheid
• Afwijkingen in het aantal bloedcellen
• Depressie
• Duizeligheid
• Slapeloosheid
• Smaakstoornissen
• Lage bloeddruk
• Hartkloppingen
• Hoesten
• Bloeduitstortingen
• Kortademigheid
• Droge mond
• Aambeien
• Vermoeidheid
• Tintelingen in het lichaam
• Jeuk
• Beven
• Verstoorde spijsvertering
• Zweten
• Droge huid

Resultaten bij vroege borstkanker

De behandeling heeft vaak een positief effect op vrouwen die geen uitzaaiingen hebben en een vroeg stadium van borstkanker hebben. De kans op terugkeer van de ziekte is na de behandeling aanzienlijk verminderd en ook de kans op het (ongemerkt) ontwikkelen van uitzaaiingen wordt kleiner.

Resultaten bij uitgezaaide borstkanker

Bij vrouwen die te maken hebben met een gevorderde of vergevorderde vorm van borstkanker en met uitzaaiingen, wordt in de meeste gevallen een combinatie van therapieën aanbevolen. Door een combinatie van de antilichaamtherapie en chemotherapie is het aantal patiënten waarbij het verder ontwikkelen van de ziekte vertraagd of stopt verdubbeld. In de zeer ernstige gevallen is er toch sprake van een gemiddelde levensverlenging (in goede kwaliteit) van acht maanden. Ook voor de patiënten die een enkele antilichaamtherapie ondergaan na een complete chemotherapie heeft de behandeling goede resultaten geboekt. Bij ongeveer de helft van deze patiënten ontwikkeld de ziekte zich niet of nauwelijks verder en in sommige gevallen is er zelfs een afname van de tumormassa te zien. Sinds 2007 is de behandeling ook geregistreerd in combinatie met de hormoonbehandeling bij patiënten met uitzaaiingen. Ook bij de patiënten die deze combinatie ondergaan of hebben ondergaan is een positief effect het resultaat.
Antilichaamtherapie is geen geneesmiddel tegen borstkanker.