DKTP; de "verdwenen" ziekten

Wanneer je een kind hebt dat gevaccineerd moet worden, zul je ontdekken dat het met twee maanden al de eerste twee prikken krijgt. Een van die twee is de welbekende DKTP- vaccinatie. Deze letters staan voor vier ziekten die inmiddels in Nederland practisch niet meer voorkomen. Toch is vaccinatie belangrijk om dit ook zo te houden, want bij een uitbraak kunnen zeer veel mensen slachtoffer worden! De letters in de DKTP- injectie staan voor de ziekten:

• Difterie
• Kinkhoest
• Tetanus
• Polio

Met name Kinkhoest en Polio klinken ons nog wel enigszins bekend in de oren, Difterie en Tetanus kennen de meeste mensen inmiddels niet meer. Toch hebben ook deze twee ziekten in de loop van de geschiedenis veel slachtoffers gemaakt en miljoenen doden op hun geweten. Inmiddels is door vaccinatie het risico op deze vier ziekten geweken en bijna nul geworden. Evengoed is vaccinatie belangrijk om te voorkomen dat ze weer de kop op steken!

Difterie

Difterie is een zeer gevaarlijke ziekte die veroorzaakt wordt door een bacterie. Je kunt besmet raken wanneer iemand die de ziekte onder de leden heeft in jouw richting niest of hoest, door pus van een wond of door het eten van besmet eten. Het is een ziekte die zich voornamelijk manifesteert in de bovenste luchtwegen, maar ook het hart en het zenuwstelsel kunnen worden aangetast. De bacterie zorgt namelijk voor een gifstof in het lichaam waardoor weefsel worden aangetast en dit kan verregaande gevolgen hebben. Het kan even duren voordat de ziekte zich openbaart nadat je besmet bent; zo’n 2 tot 5 dagen, maar in de tussenliggende tijd is het dus wel mogelijk dat je andere mensen besmet. De klachten bestaan meestal uit keel- en neusklachten; pijn met slikken of een infectie aan de neus. Ook hangerigheid en koorts horen erbij en soms hebben mensen een dikke hals, waardoor ze het benauwd krijgen.

Schade

Vooral voor jonge kinderen en oude mensen is het erg gevaarlijk om difterie te krijgen en hoewel het wel behandelbaar is met bijvoorbeeld antibiotica, schade die inmiddels is aangericht valt niet meer te herstellen. En die schade kan aanzienlijk zijn; niet alleen bestaat er verstikkingsgevaar wanneer de bovenste luchtwegen en vaak ook de hals sterk opzetten, ook kan de hartspier aangetast worden en het zenuwstelsel kan beschadigingen. Vaak heeft het ook gevolgen voor de ogen, mensen kunnen scheel gaan kijken of het gezichtsvermogen kan sterk achteruit gaan. Ook is het mogelijk dat na verloop van tijd, wanneer de ziekte alweer geweken is, er verslapping van de spieren optreedt. Dit alles kan wel degelijk dodelijk zijn.

Met name in de twee Wereldoorlogen waren er grote uitbraken van difterie. Er zijn enkele tienduizenden patienten geteld en dat heeft geleid tot het instellen van uitgebreide vaccinatie in de jaren 50. Volledige vaccinatie betekent 6 prikken binnen de eerste negen jaar van het mensenleven en dit beschermt vervolgens 10 jaar tegen difterie. Alleen wanneer je op later leeftijd een reis naar het buitenland wilt gaan maken, is het verstandig alsnog een injectie te halen bij de GGD.

Kinkhoest

Ook Kinkhoest wordt veroorzaakt door een bacterie en wordt voornamelijk verspreid via hoesten en niezen. De kans dat iemand met Kinkhoest zijn (ongevaccineerde) gezinsleden besmet is 90 %. Het is een zeer besmettelijk ziekte, met name tijdens de incubatietijd waarin je nog niet weet dat je het onder de leden hebt. De incubatietijd is 7 tot 10 dagen, maar zelfs zo’n 3 tot 4 weken nadat het hoesten is begonnen, ben je nog besmettelijk voor anderen. Kinkhoest levert als voornaamste klacht het hoesten op, zoals de naam ook al weergeeft. Het hoesten is vaak zeer ernstig en zorgt voor langdurige, zware hoestbuien met taai slijm en gierende uithalen. Ook komt er vaak koorts bij en een gevoel van algehele ellendigheid. Soms lopen mensen met Kinkhoest blauw aan door het zuurstofgebrek of moeten zij overgeven door het zware hoesten. Vooral kinderen zijn bevattelijk voor deze ziekte die, voordat er vaccinatie op gang kwam, jaarlijks ongeveer 200 mensen het leven kostte.

Schade

Vooral voor jonge baby’s kan Kinkhoest dodelijk zijn vanwege het optreden van ‘ademstops’ tijdens zware hoestbuien. Het hevige hoesten kan tevens leiden tot zuurstoftekort (vandaar dat mensen vaak blauw aanlopen) en daardoor blijvende hersenbeschadigingen of bloedingen in de hersenen. Ook schade aan de longen is niet ondenkbaar, aangezien er erg veel van de longen wordt gevergd tijdens deze ziekte. Nadat men met vaccineren is begonnen, was Kinkhoest een tijdlang bijna verdwenen in Nederland. In de jaren negentig dook de ziekte echter weer op en werden er weer meerdere gevallen gemeld. Dit had te maken met het feit dat de bacterie was veranderd en daardoor weer de kans kreeg zijn werk te doen. Toch was de schade bij die kinderen die na vaccinatie alsnog Kinkhoest kregen, aanzienlijk kleiner en was het ziektebeeld minder erg.

Tetanus

Tetanus komt tegenwoordig bijna niet meer voor, maar is toch nog niet volledig verdwenen. De reden daarvan is dat je het onder andere op kunt lopen door de beet van een dier. Dieren hebben de ziekte vaak wel onder de leden en kunnen je daarmee besmetten. De veroorzaker van Tetanus is een bacterie die zich bevindt in met name straatvuil. Wanneer je zelf met dit vuil in aanraking komt en je hebt een wondje, kun je het ook op die manier oplopen. Meestal echter zijn dieren de boosdoeners, omdat die op straat veelvuldig met straatvuil in aanraking komen en je daardoor makkelijk kunnen besmetten. Mensen kunnen elkaar gelukkig niet besmetten. De incubatietijd van Tetanus is 2 tot 21 dagen. De voornaamste klacht die bij Tetanus optreedt is kramp in alle skeletspieren. De ziekte wordt daarom ook wel ‘wondkramp’ of ‘kaakklem’ genoemd, mede omdat vooral de kaken erg kunnen verkrampen. Deze krampen kunnen in kracht toenemen en beïnvloed worden door omstandigheden van buitenaf, bijvoorbeeld door kou.

Schade

Door de zware krampen in het hele lichaam, kan iemand met Tetanus zelfs zodanig verkrampen dat hij helemaal kromtrekt, als een hoepel. Hierdoor kunnen natuurlijk gemakkelijk botbreuken ontstaan en een verhoogde hartslag en bloeddruk. Soms worden mensen onder langdurige narcose gebracht en is dit de enige manier waarop zij kunnen overleven. Dit zorgt echter weer voor andere bijwerkingen, zoals trombose of longontsteking, waardoor iemand alsnog kan overlijden. Zonder behandeling overlijd je altijd, met een goede behandeling ligt de sterfte in Nederland op 20 %. Vaccinatie beschermt natuurlijk wel, maar niet levenslang. Bij elke besmetting (bijvoorbeeld een hondenbeet), moet daarom gevaccineerd worden, behalve wanneer dit pas geleden nog gebeurd is.

Polio

Poliobesmetting wordt veroorzaakt door het Poliovirus, waar drie varianten op zijn. De meeste besmettingen vinden plaats via niezen, hoesten of druppeltjes in de lucht die ontstaan bij bijvoorbeeld schreeuwen. Veel mensen raken besmet door anderen zonder dat die anderen dat weten, aangezien besmetting het snelst gaat wanneer de ziekte nog niet geopenbaard is. Polio is zeer verraderlijk omdat 70 % van de mensen het niet eens merkt dat ze besmet zijn. De incubatietijd is ongeveer 7 tot 14 dagen en in die tijd kun je aardig wat mensen ongemerkt besmetten. Bij een kwart van de mensen die besmet zijn duiken griepachtige verschijnselen op of maag- en darmklachten. Een kleine groep mensen krijgt last van hersenvliesontsteking of nekstijfheid, gepaard met koorts, braken of pijn in de rug en ledematen. Bij 1 op de 100 tot 200 patiënten ontstaan plotselinge verlammingsverschijnselen.

Schade

Er kunnen tijdelijke slik- en ademhalingsmoeilijkheden ontstaan door aantasting van hersenzenuwen. Meestal herstel je daar weer volledig van. Bij mensen van 25 jaar en ouder kunnen ademhalingsverlammingen optreden die vanzelfsprekend erg gevaarlijk kunnen zijn en waardoor ook bewusteloosheid niet is uitgesloten. Vaak krijgen mensen die als kind Polio gehad hebben en erdoor verlamd zijn geraakt na zo’n 15 tot 40 jaar opnieuw klachten als spierzwakte, pijn en vermoeidheid. Helaas is Polio niet te behandelen met medicijnen. Alleen bedrust en fysiotherapie kunnen de klachten verlichten. Voordat de vaccinatie een feit werd in de jaren 50 werden er jaarlijks enkele honderden Poliogevallen gemeld, met uitschieters tot enkele duizenden in de oorlogsjaren. Tegenwoordig komt het haast niet meer voor, behalve binnen groeperingen die om religieuze redenen niet willen vaccineren.