Relatief ongebruikelijke en onbekende parasieten

Er zijn veel verschillende soorten parasieten in de wereld maar lang niet alle parasieten zijn even bekend. Parasieten die niet altijd direct zichtbaar zijn (zoals vlooien en teken) en die zeer nare gevolgen kunnen hebben. Maak kennis met parasieten zoals de oogworm, de guineaworm, leverbot, aarsmade, hartworm en nog vele andere nare wezentjes die mensen het leven goed zuur kunnen maken. Veel ziekten komen voor in de derde wereld waar schoon water niet vanzelfsprekend is maar water is niet altijd de oorzaak.

• De oogworm
• Guineaworm
• Gnathostoma Spinigerum ofwel Kruipende Uitbarsting of Lopende Zwelling
• Hartworm
• Leverbotziekte
• Lintworm
• Mijnworm
• Aarsmade
• Trichinose
• Filariasis
• Schistosoma

De oogworm

De naam zegt het al, de oogworm heeft een voorkeur om in het oog rond te 'zwemmen'. De parasiet komt voor in midden en west Afrika, Dazen brengen de parasiet over na een beet en deze parasiet kan jarenlang onder de huid rondkruipen. Het grootste risico is in vochtige bossen en moerasgebieden. De worm kan tot 5 cm lang worden en heeft een duidelijke voorkeur voor zacht bindweefsel en de ogen. Waarom deze worm een voorkeur heeft voor de ogen is onduidelijk. Over het algemeen merk je weinig van deze worm tenzij het zich een weg naar buiten eet of het in je oog vertoeft. Mensen met een oogworm in hun oog zien vaak de worm rondzwemmen in hun oog, dit is erg pijnlijk veroorzaakt vaak infecties en ontstekingen. De schatting is dat 12 tot 13 miljoen mensen op de wereld dit wormpje met zich meedragen.

Symptomen

Meestal geen, kan in sommige gevallen infecties veroorzaken, voornamelijk als de oogworm zich een weg naar buiten werkt of in het oog huist. Over het algemeen is deze worm niet schadelijk en is slechts vervelend.

Behandeling

Meestal zijn medicijnen afdoende, in een enkel geval zal de worm uit het lichaam gesneden moeten worden.

Guineaworm

De Guineaworm komt voor in Afrika, van de Sahara tot de evenaar. Deze worm heeft een interessant ontwikkelingsproces en is een hele nare parasiet. Het begint als een larve in de kleine Roeipootkreeftjes die onder plankton vallen. Deze Roeipootkreeftjes doen het goed in stilstaand oppervlaktewater, het soort water waar mensen vaak hun eigen drinkwater vandaan halen. Het Roeipootkreeftje sterft in het menselijk lichaam maar de larve van de Guineaworm overleeft. De larve werkt zich een weg uit de dunne darm door zich overal dwars doorheen te vreten en groeien vervolgens uit tot en maximaal 80 cm grote worm. Na het paringsproces sterven de mannetjes en de vrouwtjes gaan verder op reis, meestal naar ledematen zoals armen en benen. Zodra de worm naar buiten wilt om eieren te leggen zal zich eerst een erg brandende blaar ontwikkelen die uiteindelijk bars. Zodra deze blaar barst ontsnappen er miljoenen larven die weer op zoek gaan naar hun eerste gastheer: Het Roeipootkreeftje. De moederworm is meestal nog steeds zichtbaar in de open wond en hangt er vaak gedeeltelijk uit. In de jaren 80 waren er nog miljoenen besmettingen per jaar door de Guineaworm, in de jaren 90 is er een campagne gestart tegen deze worm en zijn er massaal waterfilters uitgedeeld. In 2009 waren er nog maar 3208 geregistreerde besmettingen.

Symptomen

In het begin wordt er weinig gemerkt van de besmetting, mogelijk zelfs totdat de worm uit het lichaam komt om eitjes te leggen wordt er weinig gevoeld. Echter vanaf het moment dat de worm naar buiten komt, en soms ook al daarvoor, veroorzaakt het een brandende pijn in het gehele lichaamsdeel en kan het ook nare infecties teweeg brengen.

Behandeling

Er is maar één behandeling om de Guineaworm uit het lichaam te krijgen, namelijk: Deze er centimeter voor centimeter uit te trekken. Het begin van de worm wordt beetgepakt en om een stokje gedraaid waar het aan vast blijft zitten. Elke dag kan de worm er een paar centimeter uit getrokken worden. Dit proces kan weken tot maanden duren en als er te hard getrokken wordt kan de worm breken en ben je weer helemaal terug naar af.

Gnathostoma Spinigerum ofwel Kruipende Uitbarsting of Lopende Zwelling

Ook deze parasiet heeft een interessant ontwikkelingsproces, de worm komt voornamelijk voor in Zuidoost-Azië en Japan, de parasiet begint in zoetwater waar het eerst huist in watervlooien die opgegeten worden door vissen, vervolgens gegeten worden door grotere vissen die op ons bord of op het menu van andere dieren belanden (zoals kippen en varkens) die ook door de mens gegeten worden. Zodra de parasieten in het mensenlichaam belanden worden ze enkele centimeters lang en gaan op reis door het lichaam. Ze huizen voornamelijk direct onder de huid en je kunt ze dan ook volledig op hun route volgen. Ze verplaatsen zich ongeveer een centimeter per uur.

Symptomen

De symptomen zijn meer dan duidelijk en erg gevaarlijk, men krijgt koorts, buikpijn, zwellingen en allerlei ontstekingen en infecties, hersenvliesontsteking daarbij niet uitgesloten. Deze worm kan dus dodelijk zijn als de symptomen niet naar behoren bestreden worden en de worm niet verwijderd wordt.

Behandeling

De behandeling kan verlopen met een medicijnenkuur of door de worm operatief te verwijderen.

Hartworm

De Hartworm is mogelijk meer bekend dan een aantal van de andere parasieten die hier beschreven zijn, echter is het zo'n naar soort parasiet dat het wel een plek waard is in dit artikel. De Hartworm komt voor bij zowel honden als katten en is altijd fataal als deze niet behandeld wordt. Het wordt overgebracht door de mug, een mug zuigt het bloed op vane en besmet dier en de larven groeien gedurende twee weken in het lichaam van de mug die intussen gewoon door blijft gaan met steken. Zijn de larven verder ontwikkeld dan verlaten ze de mug weer via een steek om het volgende slachtoffer aan te kunnen tasten, een hond of een kat. Zodra de worm het lichaam is binnen gedrongen begint het te graven, op zoek naar geschikte bloedvaten waar het zich mee kan laten voeren naar het hart. Eenmaal bij het hart zet de hartworm zich vast en hier begint de cyclus opnieuw. De wormen kunnen wel 30 centimeter lang worden en blijven maar vermenigvuldigen tot het hart het op een gegeven moment opgeeft.

Symptomen

In de eerste fase zijn er geen symptomen, in de tweede fase, zodra de worm zich gehecht heeft aan het hart gaat het bergafwaarts, de dieren verliezen hun eetlust, vermageren, worden snel moe, hoesten, zijn sloom, benauwd en zullen uiteindelijk sterven. De diagnose wordt gesteld door middel van bloedonderzoek.

Behandeling

Behandeling tegen Hartworm is niet goed mogelijk. Voor katten werkt het nagenoeg nooit, bij honden worden de dieren vaak erg ziek als gevolg van de hartworm die sterft in hun lichaam. Vaak zijn de dieren al zo erg verzwakt als gevolg van hartworm dat een behandeling hun alleen maar de dood in jaagt.

Leverbotziekte

De leverbotziekte komt voornamelijk voor bij herkauwers, zowel koeien als schapen. Vooral schapen hebben veel last van deze parasiet omdat ze geen afweer opbouwen in tegenstelling tot koeien. Een enkele keer komt deze parasiet voor bij de mens, maar dit is erg zeldzaam. De parasiet nestelt zich in de galgangen van de lever en leggen hier ontzettend veel eieren die met de uitwerpselen mee naar buiten komen. Eenmaal buiten het lichaam nestelt de larve zich tijdelijk in vochtige gebieden waar het, als het 2 tot 4 weken oud is, op zoek gaat naar een tussengastheer: De waterslak. In deze slak zal het zich dan ongeslachtelijk vermenigvuldigen. Na ongeveer 2 maanden verlaten de larven de slak, ze zijn dan 1 mm groot en zwemmen rond tot ze zich bij een waterkant met grasbegroeiing bevinden. Hier hechten ze zich vast aan een plant direct onder het wateroppervlak waar ze zich inkapselen en maandenlang infectueus blijven zodat ze met de eerste de beste herkauwer weer mee kunnen liften zodra deze zich tegoed doet aan het gras met de larven. De jonge larven komen vrij in de darm, vreten zich dwars door de darmwand of buikholte, eten zich een weg naar de lever en vernietigen daar het leverweefsel om vervolgens weer in de galgangen terecht te komen en het proces weer herhalen door zelf eieren te leggen.

Symptomen

Dieren worden sloom en mager, over het algemeen geldt dat hoe jonger het dier, hoe zwaarder het eronder te lijden heeft. De dieren lijden aan bloedarmoede, hebben een eiwittekort, bloedingen in de lever, krijgen vaak een oedeem op de onderkaak en ontwikkelen Lecercirrose wat een onomkeerbaar proces is van leverweefsel dat zich omzet in littekenweefsel als gevolg van een immuniteitsreactie.

Behandeling

Er zijn alleen specifieke anti-Leverbotmiddelen, gewone middelen werken niet, een voorbeeld van zon middel is Albendazole waarvan een dubbele dosis gegeven moet worden die na twee maanden herhaald moeten worden. De laven hebben een cyclus van acht weken, door de behandeling te herhalen zullen jonge larven die in de tussentijd ontwikkeld zijn tot volgroeide parasieten ook gedood worden waardoor het proces zich niet voort kan zetten. Een andere mogelijkheid is het uitroeien van hun tussengastheer: De waterslak of de dieren alleen nog bron/kraanwater te geven en de mogelijkheid uitsluiten dat ze bij slootwater kunnen komen.

Lintworm

Een redelijk bekende parasiet die zowel bij mens als dier voor kunnen komen: De Lintworm. De Lintworm kan wel tot 5 meter lang worden en de kop verankert zich in het slijmvlies van het maag-darmkanaal. Een Lintworm bestaat uit tot duizend segmenten (Geledingen). Elk segment is gevuld met eierstokken die 80.000 tot 100.000 eitjes bevatten. Een lintworm kan dus wel voor 100 miljoen eitjes zorgen in één keer. Gedurende haar levensweg zullen regelmatig segmenten loslaten van het lichaam, deze segmenten zijn vaak nog actief en kruipen eigenhandig de anus uit en komen dan bijvoorbeeld op gras (of in de toiletpot) terecht. Deze segmenten met hun eitjes blijven nog jarenlang actief en kunnen makkelijk weer in andere grazende dieren of in de mens terecht komen na in een grasveld te hebben gespeeld of in het gazon te hebben gewerkt. Larven vinden hun weg altijd naar binnen via de mond, verplaatsen naar de darmen, maag, spierweefsel of organen en vormen daar een cyste wat een blaas is gevuld met vocht. De larve kan is in feite een onrijpe lintwormkop die jarenlang kan overleven in deze cyste voor het met haar echte werk start. Zodra de omstandigheden juist is en de kop volledig ontwikkeld is zal de lintworm zijn weg vervolgen naar het darmkanaal waar de cyclus weer aansluit.

Symptomen

Over het algemeen is er slechts sprake van vage buikklachten, soms worden mensen mager of hebben gebrek aan voedingsstoffen, ook worden lintwormsegmenten gevonden in ontlasting.

Behandeling

Lintwormdodende middelen zijn afdoende.

Mijnworm

De mijnworm kan voorkomen in zowel mens als hond als kat. Er zijn drie soorten mijnworm, de worm die voorkomt bij de mens, bij de hond en bij de kat, de varianten die bij de hond en de kat voorkomen kunnen zich niet voortplanten bij de mens. Deze worm komt veel voor bij mijnbouw waar mensen voortdurend in de grond aan het graven zijn. Komen ze ontlasting tegen van een besmet dier dan is het zeer mogelijk dat de mens ook besmet raakt. Goed je handen wassen helpt hier niet, in tegenstelling tot de meeste andere parasieten is de mijnworm niet afhankelijk van opname door de mond. De mijnworm graaft zich gewoon een weg in de huid, reist vervolgens van de limfeklieren naar de longen die door irritatie opgehoest worden en doorgeslikt worden, op deze manier belandt de Mijnworm in het maag- darmkanaal, hier haken ze zich vast en paren de mijnwormen met elkaar en starten een hele nieuwe cyclus.

Symptomen

De symptomen bestaan meestal uit jeuk en huiduitslag daar waar de larven binnen zijn gedrongen. Vaak vertonen mensen en dieren ook symptomen zoals hoesten en een piepende ademhaling. Een enkele keer is er sprake van vage maag of darmklachten. Er kan sprake zijn van een ernstige infectie, dit komt vaak voor bij zwangere vrouwen in derde wereldlanden, de vrouwen vertonen bloedarmoede, koorts, hartfalen en er kan sprake zijn van vertraagde groei bij de baby. Uiteindelijk als gevolg van de symptomen is het mogelijk dat de baby en soms zelfs de moeder komt te overlijden.

Behandeling

Mijnworm is te behandelen met medicijnen.

Aarsmade

Een fijne naam voor een net zo fijne parasiet. De aarsmade is een worm die voor komt in het onderste deel van de dikke darm en de blinde darm van de mens. De worm is 5 tot 10 mm en behoort tot de rondwormen. In Nederland is de Aarsmade één van de grootste oorzaken van worminfecties. Naar schatting heeft ongeveer 60% van de kinderen en 20% van de volwassenen deze wormen nog steeds, of wel eens gehad. Besmetting gaat van mens tot mens d.m.v. aanraking van besmette zaken, dit proces begint bij de jeuk die de aarsmade veroorzaakt, de eitjes worden gelegd rond de anus, de wormen worden niet ouder als 8 weken dus planten zich ook snel voort. Door de jeuk krabt men aan zijn of haar anus om vervolgens te worden verspreid via speelgoed, toiletpot, eten, vingers, kleding, meubels, deurkrukken en noem maar op. De Aarsmaden komen bij voorkeur gedurende de nacht naar buiten.

Symptomen

Hevige jeuk rond de anus en bij zware infectie kan er bij vrouwen ook jeuk ontstaan bij de schaamlippen of komt de worm zelfs voor in de vagina zelf. Deze Aarsmaden kunnen een hevige infectie veroorzaken zowel bij de anus als de darmen als de vagina en omgelegen gebieden, vaak is er sprake van lichte maag- of darmklachten en door de jeuk wordt men vaak uit hun slaap gehouden met moeheid en geprikkeldheid als gevolg.

Behandeling

De behandeling is erg simpel, ga gewoon even naar de drogist en vraag om het middel Mebendazol of iets soortgelijks, dit is zonder recept mee te krijgen.

Trichinose

Ook de Trichinose valt onder de rondwormen, ze worden op de mens overgedragen door rauw of onvoldoende verhit varkensvlees. In Nederland komt deze worm niet meer voor bij varkens, maar geïmporteerd varkensvlees en dan met name vlees van het wild zwijn zijn een bron van deze parasiet. De vrouwelijke worm kan 3 mm lang worden, de mannelijke 1,5mm. De wormen kunnen in het gehele lichaam huizen en zich ook inkapselen in spierweefsel.

Symptomen

Als men de symptomen overleeft verdwijnen deze na een paar jaar. Na 2 sagen na de besmetting is er meestal sprake van misselijkheid en diarree, als er uitbreiding plaatsvindt zijn ook hoesten, koorts, hoofdpijn, gezwollen oogleden en jeuk van de partij. Als één van deze wormen het centraal zenuwstelsel bereiken zoals de ruggenmerg of de hersenstam kan zich ook verlamming voortdoen, ataxie, ademhalingsverlamming en met uiteindelijk de dood als gevolg.

Behandeling

De aanwezigheid van Trichinose wordt aangetoond door middel van een bloedtest of een spierbiopt, een enkele keer ook via de ontlasting. Symptomen kunnen bestreden worden door middel van asperines en corticosteroïden en het doden van de volwassen wormen wordt gedaan door middel van diverse soorten antihelminthica. Het is van belang dat dit herhaald wordt aangezien dit middel de larven niet aantast.

Filariasis

Filiaris is de naam voor een ziekte die veroorzaakt wordt door een draadworm die overgedragen wordt door muggen die in de tropen leven. De larven worden geproduceerd door wormen in de lymfevaten waarna de larven het lichaam rond blijven circuleren. Als een mug een patiënt steekt raakt de mug ook geïnfecteerd, de larven graven zich een weg naar de borstspier van de mug waar het na een paar weken uitgroeit tot grotere larven en daarna naar de kop en zuigsnuit van de mug migreren. Zodra deze mug een andere persoon steekt zal de larve in het lichaam van een mens geïnfecteerd worden. Deze larven migreren vervolgens naar de lymfevaten om het proces weer opnieuw te starten. De volwassen parasieten kunnen wel 4 tot 6 jaar oud worden en het kan jaren duren voor klachten ontstaan als gevolg van de infectie. Typerend is dat bevolkingsgroepen die veel te maken hebben met deze parasiet een hogere resistentie hebben als bevolkingsgroepen die hier zelden mee te maken krijgen. Naar schatting zijn er op dit moment zo'n 120 miljoen mensen besmet waarvan 40 miljoen ernstig besmet. 1/3e van de besmettingen is in Afrika, 1/3e in Indië en de rest in zuidoost-Azië. Vaak worden mensen buiten gesloten van de gemeenschap als gevolg van de ernstige vervormingen die deze worm voortbrengt.

Symptomen

Indien er sprake is van een lichte besmetting zullen mensen geen symptomen hebben. Wel kan bij biopsie schade gezien worden aan de nieren en in het bloed bevinden zich miljoenen larven. Zodra men grotere aantallen van deze parasiet in zich heeft wordt de vochtafvoer uit weefsel steeds slechter met als gevolg ophopingen van vocht die zich uiten in zwellingen en verdikkingen van huid, opgezwollen scrotum en buitenste schaamlippen en gezwollen armen en benen. Deze symptomen worden ook wel Elefantiasis of Lymfoedeem genoemd. Bij ernstige gevallen ontstaat Obstructie door lymfevaten of littekenweefsel die zich ontwikkeld als gevolg van een immunologische reactie door het lichaam. Daarbij ontsteken de huid en lymfevaten en knopen en is er sprake van hevige koortsperiodes.

Behandeling

Een diagnose wordt gesteld door een bloedafname, er wordt getest op antigenen of antistoffen in het lichaam tegen de worm. Van belang is dat de infecties behandeld moeten worden en dat men probeert de lymfestroom weer op gang te brengen. Medicijnen helpen tegen de worm, deze medicijnen zijn: Albendazol of diethylcarbamazine.

Schistosoma

Deze parasiet begint in zoetwaterlarven die vervolgens via de zoetwaterslak opgroeien tot hun volgende fase. In deze slak vormen ze moedersporocysten, een zak vocht waarin de larven ongeslachtelijk vermeerderen die, na hun ontwikkeling de slak weer verlaten en naar bijvoorbeeld de mens zwemmen waar ze hun huid binnen dringen. In de mens worden ze zogenoemde Schistosomulum, wat weer een nieuw larvenstadium is, na hun ontwikkeling komen ze in het bloedvatenstelsel terecht waar de mannelijke en vrouwelijke parasieten met elkaar paren. Het vrouwtje nestelt zich bij de man in de aan de buikzijde gelegen groeve, deze parasieten zijn vanaf dat moment onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Afhankelijk van de soort waar men mee te maken heeft geeft de parasiet de voorkeur aan de blaas of aan de darmen, hier leggen ze hun eieren die via de 'natuurlijke weg' het menselijk lichaam verlaten en het hele proces weer opnieuw zullen starten. De parasiet wordt gemiddeld drie tot acht jaar oud, maar er zijn ook gevallen bekend van wel 30 jaar oud.

Symptomen

De Schistosoma kan longen, lever, milt, blaas en darmen aantasten, meestal is er geen levensgevaar maar kan er wel spraken zijn van (blijvende) verminderde levenskwaliteit. De symptomen zijn erg verschillend en komen ook niet altijd voor. Er kan sprake zijn van een gevoel van slapte, koorts, rillingen, hoesten, spierpijn, gebrek aan eetlust, gewichtsverlies, buik, hoofd- en gewrichtspijn, diarree en misselijkheid. Deze symptomen gaan vaak na enkele maanden over en worden dan ook Acute symptomen genoemd. Na maanden of jaren kan er sprake zijn van Chronische symptomen, hieronder valt: Ontstekingen van blaas en darmen, diarree en urine met bloed en als de eitjes terecht komen in de ruggenmerg of de hersenen kan er zelfs sprake zijn van verlamming.

Behandeling

Deze parasiet kan behandeld worden met medicatie, maar kan ook voorkomen worden door stilstaand water te mijden in de tropen. Een andere optie is het water voor 5 minuten op minimaal 50 graden te verhitten of het water op te slaan in bijvoorbeeld een fles en dit drie dagen lang niet te gebruiken. Zonder gastheer kunnen de eitjes niet langer als 48 uur overleven.