Incontinentie, een taboe

Wie incontinent is, kan zijn urine of, wat minder voorkomt, zijn ontlasting niet meer gecontroleerd ophouden. Incontinentie is een groot taboe, zelfs in de eigen familie. Als klein kind al leren we dat een volwassene niet meer in de broek plast.

Verzwegen ziekte

De ziekte urine-incontinentie roept bij veel mensen negatieve associaties op. Het wordt bewust of onbewust verbonden met controleverlies, hygiëneproblemen en de afschuw voor uitwerpselen. Mensen die er last van hebben, willen er liever niet over praten en de mensen in hun omgeving zijn blij, dat er niet over gepraat wordt, zodat ze niet hoeven te weten wat er speelt. Incontinentiepatiënten staan niet alleen. Bijna alle ziektes onder de gordel worden niet of weinig openlijk besproken. Ook mensen met aambeien, wratten bij de genitaliën of prostaatziektes lijden vaak in stilte. Vaak is de angst en schaamte zo groot, dat mensen er niet mee naar een arts durven te gaan. Juist incontinentiepatiënten zijn meesters in het verbergen van hun ziekte. Artsen weten te vertellen over echtgenoten, die jarenlang niets wisten van het probleem van hun partner.

Leeftijd

Een patiënt die zich niet laat behandelen, wordt door zijn ziekte beheerst. Al bij het verlaten van het huis denken ze er aan, waar ze in een noodgeval snel een toilet kunnen vinden. Ook moeten ze steeds op hun drinkgewoonte letten. Bij evenementen en afspraken worden ze vaak paniekerig, waardoor ze persé op dat moment de ruimte willen verlaten. Ze nemen het op de koop toe, omdat niemand dan maar van de ziekte af weet. Als ze maar wisten hoeveel anderen er ook last van hebben, zouden ze er heel anders over denken.

Men schat, dat één op de tien mannen en één op de vier vrouwen in hun leven last van incontinentie krijgt. Naarmate men ouder wordt, is het waarschijnlijker dat het voorkomt. Al vanaf 40 jaar lijdt iedere vierde vrouw tenminste af en toe aan onvrijwillig urineverlies of moeilijkheden bij het legen van de blaas.

Hoe functioneert de blaas?

Bijna voortdurend loopt er urine langs de urinewegen in de blaas. De blaas kan als een luchtballon opzwellen. Het moet urine opnemen en gecontroleerd langs de urinewegen uitstoten. In normale gevallen past er ongeveer 500 ml. in de blaas. Aan de wand ervan bevinden zich spieren. Zodra de blaas zich vult, worden de spieren uitgerekt en zenden een signaal naar de hersenen.

Wij mensen interpreteren dat signaal als: ik moet nu naar het toilet. Bij het plassen worden de spieren aangespannen, zodat de blaas samenknijpt. Op datzelfde moment sturen de hersenen een impuls naar het sluitsysteem van de urinebuis, die zich opent en de urine laat gaan. Urineren functioneert synchroon met de blaasspieren, het sluitsysteem van de urinebuis en een impuls van de hersenen.

Stressincontinentie, urineverlies bij hoesten en niezen

Bij stressincontinentie is er schade aan de sluiting van de urinebuis. Met stress wordt hier geen zenuwen bedoeld, maar korte momenten, dat het lichaam onder spanning staat. Urineverlies door stressincontinentie ontstaat bij hard hoesten, niezen, traplopen of het optillen van zware materialen. De aanspanning leidt tot een korte verhoogde druk op de urinebuis, wat weer kan leiden tot ongecontroleerd urineverlies. Naarmate men ouder wordt, neemt de vatbaarheid hiervoor bij mannen en vrouwen toe. Vrouwen kunnen er na de geboorte van een kind behoorlijk last van hebben, als de bespiering van de bekkenbodem verzwakt is. Met 60% is stressincontinentie de meest voorkomende vorm van incontinentie.

Drang

Anders dan bij stressincontinentie kan er bij drangincontinentie ook bij een volledig intacte urinebuis onbedoeld urineverlies voorkomen. De reden hiervan is een overgevoelige blaas. Als men te snel naar het toilet gaat, wanneer de blaas dus nauwelijks gevuld is, wordt die kleiner. Daardoor wordt de capaciteit minder en de hersenen krijgen steeds eerder het signaal dat de blaas vol is. De blaas trekt krampachtig samen en dat zó sterk, dat deze toegeeft aan de drang. Deze vorm van incontinentie gaat bij oudere mensen het meest gepaard met chronische ontstekingen of ziektes aan de blaas en urinebuis, een vergroting van de prostaat en verandering van het zenuwsysteem.

Voorkomen en kans op genezen

Naast de stress- en drangincontinentie zijn er nog andere vormen, die wat minder vaak voorkomen. Gemengde vormen komen daarentegen zeer vaak voor. Het succes van een behandeling hangt af van het feit, of de arts herkent om welke vorm(en) van incontinentie het gaat en hoe hij die moet behandelen.

Er zijn veel methodes waarmee men incontinentie al in een vroeg stadium voorkomen kan. Al bij de eerste tekens moet men een arts bezoeken, omdat dan de kans op genezing groot is. Naast een onderzoek meet de arts de druk op de blaas en de snelheid waarmee de urine doorloopt, om er achter te komen om welke vorm van incontinentie het gaat.

Bij stressincontinentie kan het bijv. genoeg zijn om de bekkenbodemspieren, die het sluitmechanisme steunen, te trainen. Vooral voor vrouwen, voor of na een zwangerschap, zou deze methode preventief zeer goed werken. Omdat men in het dagelijks leven de bekkembodemspieren bijna niet bewust aanspant, moet men daar eerst gevoel voor krijgen. B ij het plassen kan men de urinestraal kort onderbreken en zo merkt men, welke spieren aangespannen worden. Andere hulpmiddelen zijn kleine sondes, die bij vrouwen de sluitspier elektrisch stimuleren. Maar het meest zinvol zijn toch oefeningen in een zelfhulpgroep.

In het geval van sterke of vergevorderde incontinentie kan het zijn dat een operatie nodig is. Dat zal in de meeste gevallen tot een sterke verbetering lijden. In ieder geval zijn de mogelijkheden van behandeling tegen incontinentie al zó ver ontwikkeld, dat een patiënt toch een redelijk normaal leven leiden kan.