Pervasieve ontwikkelingsstoornissen (Autisme/ASS)

Autisme (ook wel ASS, Autisme Spectrum Stoornis) genoemd, is een verzamelnaam voor verschillende pervasieve ontwikkelingsstoornissen. Er zijn 5 verschillende soorten; klassiek autisme, RETT-syndroom, syndroom van Asperger, desintegratiestoornis van de kinderleeftijd, en de restcategorie; PDD-NOS. In dit artikel worden de kenmerken van de stoornissen besproken.

Pervasieve ontwikkelingsstoornissen

Pervasief betekent diep doordringend.

Klassiek Autisme / Syndroom van Kanner

Het Klassieke Autisme wordt ook wel het syndroom van Kanner genoemd, naar de kinderpsychiater Leo Kanner.

Sociale ontwikkeling

• weinig gebruik van oogcontact, gelaatsexpressie, lichaamshouding en gebaren
• meestal omgang met jongere kinderen of volwassenen
• onvermogen om spontaan vreugde, interesse of successen te delen met anderen
• gebrek aan sociale of emotionele wederkerigheid

Taalontwikkeling

• vertraging in of gebrek aan ontwikkeling van de gesproken taal
• tekortkoming in het voeren van gesprekken
• stereotiep en herhaald taalgebruik, afwijkend taalgebruik

Motorische ontwikkeling

• fladderen
• steeds dezelfde bewegingen maken

Zintuiglijke ontwikkeling

• voorwerpen in de mond stoppen of er aan likken

Denkontwikkeling

• gehechtheid aan een bepaald object
• bepaalde rituelen
• ontbreken van fantasiespel

RETT-syndroom

Ontdekt door Andreas Rett, in de jaren zestig. Dit syndroom komt alleen voor bij meisjes. De oorzaak is een defect in het X-chromosoom. Het is een zeldzaam syndroom en komt voor bij 1 op de 12.000 tot 18.000 mensen. Door het syndroom raakt het kind lichamelijk en geestelijk gehandicapt.

• normale prenatale ontwikkeling
• vanf de 7de tot 24ste maand stagneert de ontwikkeling van de hersenen, sociale vaardigheden en de spelontwikkeling
• er komt een stilstand in de ontwikkeling
• achteruitgang van vaardigheden, spraak, lopen, doelbewust gebruik van de handen, verminderde intelligentie, vertoont autistisch gedrag, keert in zichzelf, wordt vaak onhandelbaar, huilbuien, snel geïrriteerd

Lange fase

Verbetering van gedrag, minder in zichzelf gekeerd, vooruitgang.

Eventueel op latere leeftijd

Een nieuwe achteruitgang op het motorische vlak.

Begeleiding

• logopedie
• ergotherapeut
• kinesitherapie
• veel begeleiding

Syndroom van Asperger

Dit syndroom is ontdekt door de kinderarts Asperger, in 1944 schreef hij er een proefschrift over.

Taalontwikkeling

• geen duidelijke taalachterstand

Motorische ontwikkeling

• fladderen
• steeds dezelfde bewegingen maken

Denkontwikkeling

• gehechtheid aan bepaalde voorwerpen of dingen
• niet flexibel
• vasthouden aan routinehandelingen of rituelen

Sociale ontwikkeling

• weinig oogcontact, gelaatsexpressie, lichaamshouding en gebaren
• onvermogen om relaties aan te gaan met leeftijdsgenootjes
• moeite om spontaan vreugde, interesse of prestaties met anderen te delen
• gebrek aan sociale en emotionele wederkerigheid

Desintegratiestoornis van de kinderleeftijd

Dit heet ook wel het syndroom van Heller.

• de ontwikkeling is de eerste twee jaar (of langer) normaal
• voor het tiende levensjaar begint het verlies van vaardigheden; lopen, praten, sociale vaardigheden, etc.
• lijkt op het RETT-syndroom
• vertoont stereotiep gedrag

PDD-NOS

Dit is de restcategorie. Het kind heeft Autistische kenmerken, maar niet zodanig dat men van Autisme spreekt.

Taalontwikkeling

• moeilijk op hun beurt kunnen wachten
• laat met praten, neemt de taal vaak letterlijk
• moeite met een dubbele boodschap
• moeite met de sociale spelregels van de taal

Motorische ontwikkeling

• geen slechte ontwikkeling, maar anders
• balancering is moeilijk
• samenwerking tussen handen en/of voeten is moelijk

Zintuigelijke ontwikkeling

• weinig gebruik en begrip van non-verbale signalen
• overgevoelig of juist niet gevoelig voor prikkels

Denkontwikkeling

• moeite met verbeeldend denken
• angst voor verandering
• vasthouden aan routines
• eenzijdige belangstelling tonen

Sociale ontwikkeling

• slecht in kunnen leven in een ander
• omgang met volwassenen is vaak makkelijker dan met leeftijdsgenoten
• schatten onvoldoende in hoe ze bij een ander overkomen
• willen niet graag in de belangstelling staan

Co-morbiditeit

De pervasieve ontwikkelingsstoornissen komen vaak samen voor met andere gedrags-, leer- en ontwikkelingsstoornissen. Zoals ODD, ADHD, NLD, etc.

Behandeling

• medicatie
• voorlichting
• opvoedingsondersteuning
• begeleiding op de (speciale) school
• psychotherapie
• sociale vaardigheidstraining
• gedragstherapie

Financiële regelingen

• TOG; tegemoetkoming onderhoudskosten gehandicapten, vrij te besteden
• PGB; persoonsgebonden budget (om zelf hulp en begeleiding in te kopen)

Lees verder

• Straffen, belonen en negeren
• Communicatie met kinderen met gedragsstoornissen
• Structuur bieden, voor kinderen met gedragsproblemen