IJlen of koortsdelier

IJlen komt vooral voor wanneer er hoge koorts optreedt, en kan zowel kinderen als volwassene raken. IJlen kan vooral beangstigend zijn voor de mensen in de omgeving van de patiënt. Wat is ijlen en hoe ga je ermee om?

Hoge koorts

Bij infectieziekten treedt vaak als gevolg hiervan koorts op. Wanneer de koorts boven de 40 graden Celsius komt, kan de patiënt gaan ijlen. IJlen is een vorm van delirium en wordt ook wel koortsdelier genoemd.

Symptomen

Bij ijlen is het bewustzijn duidelijk gestoord. Er treedt bij de patiënt verwardheid op en de patiënt heeft vaak geen idee waar hij zich bevindt. Verder kunnen er lichte waandenkbeelden ontstaan. IJlen moet niet verward worden met delirium, dat vaak optreedt bij het gebruik van drugs, alcohol of vergiftiging.

Kinderen zijn vaan wat gevoeliger voor ijlen, en praten dan onsamenhangend. Ze kunnen kleuren of vormen zien die er niet zijn. Ook praat het kind vaak in verwarde taal, maakt zinnen die niet kloppen en roept om zijn of haar ouders terwijl die er al zijn. Het kind is zich niet bewust van de omgeving. Het kan met de armen om zich heen graaien en angstig zijn.

De volwassen patiënt zal vaak niet in de gaten hebben waar hij of zij zich bevindt en kan verward overkomen. De pupillen zijn verwijd en er kan angst ontstaan bij de patiënt.

Behandeling

IJlen gaat weg nadat de koorts gezakt is. De koorts kan men laten zakken door een paracetamol toe te dienen. Echter heeft koorts ook een nuttige functie: door de koorts is het lichaam in staat de infectie te bestrijden. Probeer daarom niet de koorts helemaal weg te nemen maar te laten zakken tot 39 tot 40 graden. Indien het ijlen aan blijft houden nadat de koorts gezakt is, of indien de koorts niet wil zakken, is het raadzaam naar een arts te gaan. Waarschijnlijk is er dan sprake van een flinke infectie of van gewone delirium.

Kinderen worden vaak heel bang door het ijlen. Probeer het kind te troosten en bij hem/haar te blijven. Omdat een ijlend kind zich er vaak niet bewust van is wie of wat er in zijn omgeving is, kan je het kind vasthouden. Zorg ervoor dat het kind het niet te warm krijgt door het luchtig aan te kleden en geen dekens eroverheen te leggen. Hoe warmer het kin het krijgt, hoe meer het zal gaan ijlen.

Bij een volwassene is het belangrijk erop te letten dat hij/ zij zichzelf niet verwond. Verwijder glazen en zware voorwerpen in de omgeving, zodat de patiënt deze niet kan raken wanneer hij met de armen om zich heen slaat. Noem de patiënt regelmatig bij de naam wanneer deze een aanval krijgt. Let op, een woedeaanval kan ook bij ijlen horen. Probeer de koorts te laten zaken. Bij oudere mensen is het raadzaam om een arts te waarschuwen.

De meeste volwassenen en kinderen herinneren zich na herstel niet veel meer van het ijlen. Bij kinderen is het beter om er niet op in te gaan, dit kan angst oproepen. Wanneer het kind toch een herinnering heeft, probeer dan duidelijk uit te leggen dat het allemaal niet echt was. Schrijf het niet toe aan koorts of de infectieziekte: het kind kan dan heel bang worden wanneer het weer eens koorts krijgt. Bij kleine kinderen kan je het beste zeggen dat het hoofd een beetje gek deed omdat het hoofd wou spelen, maar mama heeft gezegd dat het hoofd dat niet meer mag doen, nu is het hoofd weer heel lief. Verzin iets waardoor het minder erg lijkt.