IJlen komt voor bij hoge koorts

IJlen wordt ook wel (koorts)delier of delirium genoemd, en het is iets dat vooral gezien wordt bij hoge koorts. IJlen kan best wel eng zijn, vooral voor jonge kinderen. Kinderen gaan ook sneller ijlen dan volwassen. Het belangrijkste kenmerk is het optreden van wanen en niet meer op de woorden kunnen komen. Koortsverlagende medicijnen kunnen hierbij zinvol zijn.

Wat is ijlen?

Koortsdelier, delirium oftewel ijlen is de benaming voor waanbeelden en het 'van de wereld' zijn bij hoge koorts. De normale lichaamstemperatuur van de mens ligt rond de 37 graden Celsius. Tussen de 37.5 en 38 graden wordt er van verhoging gesproken. Boven de 38 graden spreekt men van koorts. Koorts kan oplopen tot 41.7 graden. Vanaf 42 graden koorts sterft de patiënt uiteindelijk doordat eiwitten in de hersenen verloren gaan. Koorts ontstaat vaak door een infectie maar wordt soms ook veroorzaakt door een onderliggende ziekte of grote stress. Koorts is nooit een ziekte op zich maar een gevolg van iets anders.

Bij hoge koorts kan ijlen optreden. Dit wordt gekenmerkt door een bewustzijnsverandering waarbij de patiënt suf en afwezig is en weinig interesse toont in de omgeving. Vaak komt de patiënt heel moeilijk uit de woorden of begrijpt zinnen niet. Er treden problemen met het geheugen op. De patiënt weet niet meer waar hij zich bevindt of welke mensen hij ziet. Ook komt het vaak voor dat er achteraf niks meer herinnerd wordt van het ijlen. Soms worden er aparte dingen 'gezien', de waanbeelden. Dit kunnen mensen, dieren of voorwerpen zijn die men ziet en er in werkelijkheid niet zijn. Kinderen zien vooral kriebelbeestjes, spoken en schaduwen. De patiënt vertoont een algemene onrust.

Hoe ontstaat dit?

IJlen is een reactie op hoge koorts en komt vooral bij kinderen vaker voor dan bij volwassenen. Dit wordt veroorzaakt door de verandering die er in het lichaam plaatsvindt tijdens koorts. Hoge koorts veroorzaakt vooral in de hersenen veranderingen die vaak tijdelijk zijn. Kinderen hebben sneller hoge koorts waardoor ijlen vooral bij kinderen wordt gezien. Toch kunnen ook volwassenen er last van hebben. Vaak komt het bij volwassenen voor tijdens een ernstige ziekte of na een operatie.

IJlen bij kinderen

Kinderen ijlen sneller dan volwassenen. Dit heeft te maken met het feit dat kinderen eerder en sneller koorts krijgen die soms ook zeer plotseling op kan komen zetten. Voor kinderen is ijlen heel beangstigend. Vooral de waanbeelden zorgen voor grote angst. Kinderen zien dingen die er niet zijn. Beestjes, spoken, enge voorwerpen of schaduwen kunnen heel beangstigend overkomen. Het is daarom belangrijk om kinderen in deze periode goed bij te staan. Ondersteun het kind door het te laten voelen dat jij als ouder/ verzorger aanwezig bent. Praat tegen het kind en houdt het vast. Het kind begrijpt niet wat hem of haar overkomt. Blijf vertellen dat het allemaal niet echt is wat het eventueel ziet. Help het kind door een koortsverlagend middel zoals paracetamol of aspirine toe te dienen. Bij twijfel kan de arts om advies gevraagd worden. Gelukkig herinneren de meeste kinderen zich naderhand niks meer van het ijlen. Wees toch alert hierop: soms herinneren kinderen zich het nog wel maar durven er niet over te praten. Vraag daarom voorzichtig of het kind nog weet wat er aan de had was en of het nog 'andere of vreemde' dingen heeft gezien. Bedenk dat kleine kinderen niet begrijpen wat ze hebben gezien. Voor kinderen is datgene wat ze zien ook echt, er bestaat geen grens tussen werkelijkheid en fictie. Oudere kinderen kunnen vaak wel relativeren wat er aan de hand was.

Is koortsdelier gevaarlijk?

Delier of ijlen is niet gevaarlijk voor kind of volwassene. Omdat kinderen er wel vaak bang van worden is het belangrijk het kind te ondersteunen en koortsverlagende middelen toe te dienen. IJlen is iets dat vaak komt kijken bij hoge koorts en kan als normaal beschouwd worden, hoe vervelend het ook is. Hoge koorts kan wel gevaarlijk zijn. Boven de 42 graden houdt het lichaam ermee op: alle functies vallen uit. Het gevolg is sterfte. Het is daarom heel belangrijk om bij hoge koorts de lichaamstemperatuur regelmatig op te meten met een goed werkende thermometer. Wanneer de patiënt suf wordt, niet meer wil eten, nauwelijks meer beweegt en soms puntbloedingen aan de huid vertoont dan is het noodzakelijk een arts te waarschuwen. Jonge kinderen met hoge koorts moeten altijd gezien worden door een arts.