Geneeskundig methodiek: Acute lymfatische leukemie

Bij acute lymfatische leukemie is er sprake van een snelle ongecontroleerde deling / mutatie van de blasten. Blasten zijn jonge cellen in het beenmerg die nog niet ver zijn uitgerijpt. De blast is dan bezig met het uitrijpen tot lymfocyt maar blijft in deze ontwikkelingsfase hangen. Door de hoeveelheid van deze blasten zal het aantal van de normale bloedcellen in het bloed verminderen en tenslotte geheel verwijderen.

Epidemiologie

Acute lymfatische leukemie is de meest voorkomende vormen van kanker bij kinderen, er worden ongeveer 120 kinderen per jaar gediagnosticeerd met deze vorm van kanker. 95% van de kinderen die aan leukemie lijden hebben last van de acute vorm en 80 % hiervan heeft acute lymfatische leukemie. Hoewel dit de meest voorkomende vorm van kanker is bij kinderen komt de ziekte ook voor bij volwassenen, volwassen lijden meestal aan andere vormen van leukemie zoals chronische leukemie. De mutatie en ongecontroleerde deling is meestal een gevolg van een opgelopen beschadiging in de blast tijdens een bepaalde levensfase.

Etiologie

De oorzaak van acute lymfatische leukemie is niet bekend. Er wordt wel veel gespeculeerd, zo zou het roken van de moeder tijdens de zwangerschap invloed hebben en mensen die wonen op een giftige grond zouden ook een risico groep zijn maar wetenschappelijk onderzoek heeft dit niet aangetoond. Er zijn aanwijzingen dat een erfelijke aanleg mogelijk van invloed is op het ontstaan van leukemie. Dit geldt niet voor alle vormen van leukemie, welke vormen dit zijn is niet duidelijk. Waarom blasten niet uitrijpen maar blijven hangen in een ontwikkelingsstadium is niet bekend. In sommige gevallen zijn er in de chromosomen afwijkingen te vinden, dit kan resulteren in een kwaadaardige cel. Maar vooralsnog blijft de ontwikkeling van leukemie nog een raadsel.

Symptomatologie

Bleek gelaat, kleine rode stippen op het lichaam (puntbloedingen), hoofdpijn, spontane bloedingen, veelvuldig terug komen infecties, koorts, verlies van eetlust, ontstaan van spontane blauwe plekken (bloeduitstortingen), vergrote milt en vergrote lever.

Bij ALL worden er veel leukemiecellen aangemaakt in het beenmerg daardoor is er weinig ruimte voor de aanmaak van gezonde bloedcellen. Dit leidt tot bloedarmoede. Door deze bloedarmoede is men vermoeid, bleek maar bijvoorbeeld ook kortademig. Door een tekort aan bloedplaatjes hebben wondjes de neiging om langer en sneller te bloeden. Men heeft snel bloeduitstortingen en er kunnen ook puntvormige bloedingen in de huid of mond ontstaan. De witte bloedcellen functioneren niet voldoende daardoor ontstaat er een groter risico op infecties, bijvoorbeeld in de luchtwegen, keel of urinewegen.
Er kan ook sprake zijn van botpijn, dit komt door de druk die de grote hoeveelheid leukemiecellen uitoefent op het bot.

Onderzoek / diagnostiek

Bloedonderzoek:
Er wordt bloed geprikt, dit bloed onderzocht. Er wordt gekeken of er abnormale cellen aanwezig zijn, of het aantal bloedcellen van een bepaald type te hoog of laag is en er wordt onderzocht of de verhouding tussen de verschillende typen witte bloedcellen normaal is of abnormaal. Ook kan er door middel van bloedonderzoek meer informatie worden verkregen over de werking van bepaalde organen.

Beenmergpunctie:
Er wordt merg uit het bot opgezogen, meestal uit het bekkenbot, links of rechts van de wervelkolom alleen bij uitzondering wordt er merg uit het borstbeen gehaald dit merg wordt onderzocht op de aanwezigheid van leukemiecellen. Tijdens het opzuigen kan een venijnige pijn veroorzaken en dit veroorzaakt ook een eigenaardig trekkerig gevoel. Het opgezogen merg wordt onderzocht op kenmerken en samenstelling van het DNA (erfelijk materiaal) dit wordt ook wel een chromosomen onderzoek genoemd. Het merg kan ook worden gekweekt om de groeicapaciteit van de cellen te beoordelen.

Lumbaalpunctie:
Dit wordt ook wel ruggenprik genoemd hierbij wordt wat liquor (vocht dat om de hersenen en het ruggenmerg zit) uit het lichaam van de patiënt gehaald. De druk van dit liquor kan wat zeggen over bepaalde ziektes

De andere onderzoekswijzen zijn:

Beenmerg biopsie:
Er wordt een pijpje bot met daarin beenmerg verwijdert, dit wordt vervolgens onder de microscoop onderzocht door de patholoog dit heet een histologisch onderzoek. Door dit onderzoek kan er worden vastgesteld om welke vorm van leukemie het gaat.

Aanvullend onderzoek:

Echografie:
Zo kan er met behulp van weerkaatsing van geluidsgolven worden vastgesteld of er iets in de buik is aangetast, of de organen nog goed werken en of er lymfeklierzwellingen in de buik aanwezig zijn. Een echografie doet geen pijn en is ook niet belastend voor de patiënt.

Röntgen onderzoek:
Hierdoor kunnen onder andere vergrote lymfeklieren worden opgespoord.

Therapie

De behandeling bestaat meestal uit chemotherapie, welk medicijn hiervoor gebruikt wordt en hoe lang en zwaar de behandeling is hangt af van het type leukemie en het stadia waarin de patiënt verkeerd. De chemotherapie duurt meestal 2 jaar. Bas krijgt chemotherapie volgens het SNWLK protocol ALLnhr (acute lymfatische leukemie niet hoog risico)
De meeste medicatie wordt toegediend via een infuus, maar dit kan ook worden toegediend in de vorm van tabletten, capsules of drankjes. Een combinatie hiervan is ook heel goed mogelijk. Soms is er ook een beenmergtransplantatie nodig.
Naast de behandeling met chemotherapie kan er ook fysiotherapie worden gegeven, dit kan namelijk hulp bieden bij ontwikkelingsproblemen aangezien Bas nog volop aan het ontwikkelen is. Het kan ook hulp bieden bij pijnbestrijding of bij het omgaan met de pijn. Bij jonge kinderen is gebleken dat de behandeling van ALL zeer succesvol is en met een hoge genezingskans.

Prognose / beloop

De overlevingskans bij kinderen met acute lymfatische leukemie is zeer groot. Men is pas echt genezen verklaard als er vijf jaar na volledige remissie (terugdringen van de ziekte) geen sporen van kanker in het lichaam aangetroffen worden, dit wordt de vijfjaarsoverleving genoemd. Natuurlijk wil dit niet zeggen dat de kanker nooit meer terug komt.

Genezing van acute lymfatische leukemie wil niet zeggen dat alle klachten weg zijn, meestal zijn de patiënten snel vermoeid en deze vermoeidheid kan ook nog lang aanhouden. Verder zal de angst voor terugkomst van de kanker altijd een rol blijven spelen in het leven van de patiënt zelf en zijn naasten.