Borstamputatie of mamma-amputatie

Een borstamputatie wordt in de meeste gevallen uitgevoerd wanneer er sprake is van borstkanker. Wanneer de tumor niet te groot is, kan een borstsparende operatie worden uitgevoerd. Een borstamputatie bestaat uit het verwijderen van de borstklier, borstspier en de lymfeknopen in de oksel. Wanneer alleen de borstklier wordt weggenomen, dan spreekt men niet over een amputatie maar over een ablatie.

Waarom een borstamputatie?

Een borstamputatie wordt meestal als behandeling van borstkanker uitgevoerd. De borstklier wordt hierbij verwijderd. Soms wordt een borstamputatie ook uitgevoerd wanneer een vrouw zich 'om wil laten bouwen' tot man. Voordat in dit geval een borstamputatie wordt uitgevoerd, moet de betreffende vrouw eerst een tijdje door het leven gaan als man en meerdere gesprekken ondergaan.

Een borstamputatie komt hoe dan ook het meest voor wanneer er sprake is van borstkanker. Ongeveer 1 op de 9 vrouwen krijgt vroeg of laat borstkanker. Niet iedere vrouw met borstkanker hoeft echter een borstamputatie te ondergaan. Een en ander hangt af van de grootte van de tumor.

Borstsparende operatie

Wanneer de tumor niet al te groot is, in ieder geval niet groter dan een diameter van drie centimeter, zullen artsen altijd trachten te proberen de borst te besparen middels een borstsparende operatie. Hierbij wordt alleen de tumor verwijderd, waarbij de borstklier aanwezig blijft. Dit is alleen mogelijk wanneer de tumor niet te groot is. Wanneer na een borstsparende operatie blijkt dat er toch nog tumorweefsel is achtergebleven in de borst of de kans hierop zeer groot is, zal er alsnog een borstamputatie plaats vinden. Risicofactoren zijn meer dan één gezwel en voorlopers van borstkankercellen rondom het gezwel.

Wat wordt er verwijderd?

Bij een borstamputatie wordt de borstklier en de lymfeklieren verwijderd. Wanneer alleen de borst zelf wordt geamputeerd, spreekt men van een ablatie of een ablatio mammae. Bij een grotere tumor zal men echter genoodzaakt zijn om ook de borstspier en de lymfeknopen in de oksel weg te halen.

Tumor vanaf 3 centimeter

Bij tumoren die tussen de drie en vijf centimeter doorsnede zijn, wordt doorgaans gekozen voor een borstamputatie. Bij een tumor meer dan vijf centimeter doorsnede wordt over het algemeen voorafgaande aan de borstamputatie een chemokuur gegeven. In ieder geval komt iedere tumor vanaf 3 centimeter voorafgaande aan de operatie in aanmerking voor een chemokuur, tenzij de vrouw ouder is dan 70 jaar.

Wanneer de gehele borstklier verwijderd wordt, is bestraling vaak niet nodig na de operatie. In een enkel geval, wanneer blijkt dat er te weinig weefsel is weggenomen en de randen van het gezwel eigenlijk tegen het weggenomen weefsel aanzitten, kan besloten worden toch een bestraling na de operatie uit te voeren.

Huidsparende borstklierverwijdering

Tijdens een borstamputatie kan ervoor gekozen worden om een huidsparende borstklierverwijdering uit te voeren. Hierbij wordt er zo min mogelijk huid verwijderd. Wat over blijft na de amputatie is een lap huid, het vetweefsel. Onder deze lap huid kan later een prothese worden aangebracht. Ook geeft het laten zitten van dit vetweefsel een mooier resultaat wanneer men een laag uitgesneden truitje draagt, omdat dan het decolleté zichtbaar is.

Het nadeel van dit overtollig vetweefsel is dat het rimpels, plooien en lelijke littekens geeft. Wanneer na de borstamputatie nog bestraling of een andere behandeling nodig is en er dus nog geen prothese geplaatst kan worden, kan dit storend zijn. Door de huid goed te masseren en te verzorgen, het liefst minimaal tweemaal per dag, kan dit zoveel mogelijk voorkomen worden. Wanneer de prothese op een later tijdstip geplaatst wordt, verdwijnen deze littekens en plooien. Wanneer men later besluit om toch geen prothese te willen laten plaatsen, kan het overtollige vetweefsel alsnog worden verwijderd.

Schildwachtklier (Poortwachterklier)

Vanuit de borstklier staat er een verbinding open naar de lymfeklieren onder de oksel. Deze ontvangen het lymfevocht uit de borst, en kunnen zodoende ook 'besmet'' raken met kankercellen. Van hieruit kunnen de kankercellen zich verder verspreiden naar elders in het lichaam, ook wel uitzaaiingen genoemd. Bij borstkanker wordt er daarom altijd bekeken of er sprake is van uitzaaiingen.

Van alle lymfeklieren in de oksel is er één die als allereerste het lymfevocht vanuit de borst ontvangt: de schildwachtklier oftewel de poortwachterklier. Wanneer deze klier geen uitzaaiing bevat, zullen de andere lymfeklieren in de oksel vrij zijn van kankercellen. Bij een okselbesparende operatie wordt naast de borstamputatie, ook de schildwachtklier verwijderd.

Bij een volledig okselkliertoilet worden alle lymfeklieren in de oksel verwijderd. Dit is nodig wanneer de schildwachtklier uitzaaiingen bevat. Het okselvet wordt tezamen met de lymfeklieren weggenomen. Er wordt daarna een drain aangebracht die het lymfevocht op moet vangen dat gedurende 14 dagen nog de wond in kan stromen. Hierna wordt de drain verwijderd.
Alle operaties gebeuren onder volledige narcose. De arts zal trachten zoveel mogelijk informatie vooraf te verschaffen. Indien iets niet duidelijk is, schroom dan niet om de arts hiernaar te vragen. Ook indien u twijfelt over de behandeling, bespreek dit dan met uw arts. De arts zal er alles aan doen om u zo goed mogelijk te helpen. Toch kan er altijd onrust of twijfel blijven bestaan, zowel voor als na de behandeling. Alleen door dit te bespeeld, kunnen vragen beantwoord worden en eventuele twijfel worden weggenomen.