Hypertensie: hoge bloeddruk

Eén op de vijf mensen heeft last van een hoge bloeddruk. De medische benaming voor een hoge bloeddruk is Hypertensie. Hoe komt het dat mensen last hebben van een hoge bloeddruk en wat valt hier aan te doen? In deze geneeskundige methodiek over hypertensie worden onder andere de oorzaken, het gevolg van een hoge bloeddruk en wat er aan te doen valt besproken.

Inleiding

Hypertensie is de medische benaming voor een hoge bloeddruk.

• Hyper = in zeer sterke mate
• Tensie = druk

Epidemiologie

Van alle volwassenen in Nederland in de leeftijd 20- 60 jaar heeft 1 op de 5 een verhoogde bloeddruk. In een Nederland betekend dit met een bevolking van 16 miljoen dat er meer dan 1 miljoen mensen hypertensie hebben. Bij kinderen komt een hoge bloeddruk nauwelijks voor (uitzonderingen zijn kinderen met bijv. obesitas) en bij ouderen is het normaal om een hogere bloeddruk te hebben. Bij mannen komt een hoge bloeddruk in de leeftijd tot 55 jaar het meest voor, vanaf 55 – 75 is het percentage vrouwen met een hoge bloeddruk hoger (na de menopauze) en bij de leeftijdcategorie 75+ ligt het percentage bij de vrouwen veel hoger dan mij mannen. Volgens de WHO (world health organisation) worden 62% van de beroertes en 49% van de hartaanvallen veroorzaakt door een te hoge bloeddruk.

Etiologie (oorzaken)

In 95% van de gevallen is er geen duidelijk aanwijsbare oorzaak te noemen. Dit wordt essentiele of primaire hypertensie genoemd. Bij 5% van de gevallen is er wel een oorzaak aan te wijzen. Dit wordt secundaire hypertensie genoemd.

De oorzaken van een secundaire hypertensie kunnen zijn:

• nierziekten
• stoornis in het hormoonhuishouding
• vernauwing van de aorta
• anticonceptiepil
• hyperinsulinemie (stofwisselingsstoornis waarbij de insulinespiegel in het bloed chronisch verhoogd is)

Vaak is er dus geen duidelijke oorzaak aan te wijzen voor hypertensie, wel zijn een aantal factoren te noemen die het risico vergroten:

• roken
• overgewicht
• overmatig dropgebruik (zout)
• te veel zout
• weinig lichaamsbeweging
• stress
• overmatig alcoholgebruik
• te hoog cholesterolgehalte
• diabetes
• erfelijkheid
• gebruik van bepaalde medicijnen
• veel verzadigde vetten eten

Pathofysiologie

Het hart in het lichaam trekt afwisselend samen en ontspant zich, hierdoor ontstaat er druk in de bloedvaten. De kracht waarmee het hart het bloed in de bloedvaten pompt heeft invloed op de bloeddruk.

• Systolische druk → bovendruk → het hart trekt zich samen
• Diastolische druk → onderdruk → het hart ontspant zich

Symptomatologie

In de eerste 15 – 20 jaar geeft een hoge bloeddruk weinig tot geen klachten, het is een sluimerende aandoening. Intussen kunnen verschillende organen beschadigd raken zoals:

• ogen
• hart
• nieren
• hersenen

Symptomen die kunnen optreden zijn:

• duizeligheid
• hoofdpijn
• vlekjes voor de ogen zien
• oorsuizingen
• hartkloppingen
• neusbloedingen
• kortademigheid
• krampen
• spierzwakte

Vaak worden de symptomen pas opgemerkt als er sprake is van een extreem hoge bloeddruk.

Onderzoek/ diagnostiek

De bloeddruk kan worden gemeten met een kwikbloeddrukmeter of een veermanometer. Een manchet wordt op de bovenarm aangebracht en wordt vervolgens opgepompt tot de slagaders in de arm volledig afgesloten zijn (er stroomt tijdelijk geen bloed meer door de arm wat na enige tijd als een tintelend gevoel kan worden ervaren, alsof je arm ‘slaapt’)

Wanneer niet aan de armen gemeten kan worden kan er ook een meting gedaan worden aan het been. Met behulp van een stethoscoop kan er worden geluisterd naar de geluiden dat het bloed maakt waneer het door de slagaderen stroomt. Als de arts of verpleegkundige de manchet langzaam leeg laat lopen is dit geluid te horen door de stethoscoop. Dit zijn de zogenaamde Korotkow-tonen.

De arts kan aflezen op de meter bij welke waarde hij de tonen hoorde (systolische getal). Daarna wordt het manchet langzaam leeggemaakt, waneer de tonen niet meer hoorbaar zijn kan het bloed weer vrij stromen door de aderen. De waarde wanneer de tonen niet meer hoorbaar waren (diastolisch getal) worden samen met het systolische getal genoteerd. De meting wordt altijd meerdere malen op verschillende momenten gemeten wanneer de patiënt in rusttoestand is. Dus niet na 10 minuten hard fietsen want dan is de bloeddruk hoger.

De bloeddruk wordt uitgedrukt in millimeters kwik (mmHg)

• Een optimale bloeddruk waarde is: <120/80 mmHg
• Gemiddeld ligt de bloeddruk onder de 140/90 mmHg (Nederlands Huisartsen Genootschap)
• Er is sprake van hypertensie: >140/90 mmHg (tot 60 jaar)
• Er is sprake van hypertensie: >160/90 mmHg (ouder dan 60)
• Voor mensen met diabetes, nierziekten, en mensen die zwanger zijn gelden andere waarden.

Als er is vastgesteld dat er inderdaad sprake is van een hoge bloeddruk zal voor er met een behandeling gestart kan worden aanvullend onderzoek nodig zijn. Het bloed en de urine zal dan onderzocht worden, er zal een ECG (hartfilmpje) gemaakt worden en een röntgenfoto van het hart en de longen. Dit is nodig om vast te stellen of het op een primaire of secundaire vorm van hypotensie gaat en om te kijken of er eventueel al schade is aangericht.

Therapie

Niet medicamenteuze therapie:

De nadelige leef- en eetgewoonten die men heeft, moeten veranderen zoals stoppen met roken, gezond eten, voldoende bewegen, afvallen etc.

Medicamenteuze therapie:

Als er is gekozen voor een therapie met medicamenten zal de patiënt één of meerdere keren per dag zijn medicatie in moeten nemen.

Er zijn 7 groepen aan medicijnen tegen hypertensie:

• Diuretica (plastabletten)
• Bètablokkers
• Calciumantagonisten
• ACE- remmers
• Angiotensine II- antagonisten
• Alfablokkers
• Centraal aangrijpende antihypertensiva

Van deze groepen worden Diuretica en Bètablokkers het meest door de arts voorgeschreven.
Waneer een voorgeschreven medicatie niet voldoende helpt kan de dosis verhoogd worden of er kan nog een andere medicatie aan toegevoegd worden uit een andere groep.

Prognose/ beloop

Een hoge bloeddruk is van zichzelf niet levensbedreigend maar kan wel schade aan hart- en bloedvaten veroorzaken. Hierdoor heeft de patiënt een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, hartfalen, nierfalen, beroerte, hartaanval of oogbeschadigingen. Door gebruikmaken van zowel de medicamenteuze als de niet- medicamenteuze therapie kan dit risico verlaagd worden. De medicatie is levenslang, wanneer er gestopt wordt met het innemen van de medicatie zal de bloeddruk weer stijgen en nemen de risico’s weer toe. Het regelmatig laten controleren van de bloeddruk is noodzakelijk. Op deze wijzen kan bij veranderingen de medicatie aangepast worden.

Complicaties

De voorgeschreven medicatie kan voor verschillende bijwerkingen zorgen. Dit is sterk afhankelijk van het soort medicatie.
Wanneer de bloeddruk al gedurende een lange periode te hoog is kan dit schade aan richten aan veel organen:

• Hart (vernauwing van de kransslagaders waardoor o.a een hartinfarct kan ontstaan)
• Bloedvaten (de bloedvaten kunnen verwijd worden en hebben kans om te scheuren)
• Hersenen (een herseninfarct of een hersenbloeding)
• Benen (een vernauwing in de bloedvaten waardoor pijn kan ontstaan tijdens lopen, etalagebenen genoemd)
• Nieren (beschadiging van nieren waardoor deze zijn functie minder goed kan uitoefenen)