Voeding in relatie tot kanker

In Nederland is ca. 30% van de sterfte het gevolg van kanker, na hart- en vaatziekten is kanker de tweede doodsoorzaak (bron CBS).

Wat is kanker?

Kanker is een ziekte waarbij excessieve celgroei optreedt. Deze nieuwcorming kan tot uiting komen in een gezwel (tumor), maar ook in een diffuus proces (zoals bij leukemie). Een goedaardig gezwel (benigne) is meestal een lokaal gezwel dat niet snel groeit en geen uitzaaiingen vertoont. Kwaadaardige gezwellen groeien soms snel en kunnen binnendringen in een naburig weefsel en in het lymfeklieren, of via het bloed of via lymfebanen verafgelegen organen aantasten. Echter, ook goedaardige gezwellen kunnen op den duur kwaadaardig worden. Bij mannen komt van de verschillende vormen van kanker longkanker het meeste voor, gevolgd door kanker van de prostaat, de dikke darm, de blaas en de maag. Bij vrouwen is de volgorde: borstkanker, kanker van de dikke darm, de baarmoeder, de longen en de eierstokken. Bepaalde vormen van kanker komen in het bijzonder voor op oudere leeftijden (zoals prostaatkanker bij mannen). De behandeling van kanker verbetert gestaag en daarmee stijgt het aantal patiënten dat een behandeling ondergaat.

Voedingsadviezen ter preventie van kanker

Op grond van diverse onderzoeken kunnen de volgende voedingsadviezen voor het beperken van kankerrisico geven worden:

• De voeding moet evenwichtig samengesteld worden en hoeveelheden vitamines, minerale, sporenelementen en voedingsvezels bevatten.
• Er moet voldoende groenten, fruit en graanproducten gegeten worden.
• Niet dagelijks alcohol drinken en als alcohol gebruikt wordt, houd het dan bij maximaal 1 - 2 glazen. Roken en overmatig alcoholgebruik (3 of meer glazen zijn de belangrijkste oorzaken van kanker in mond- en keelholte).
• De consumptie van sterk aangebrande delen van voedingsmiddelen.
• Olie of vet voor frituren niet lang boven 200 graden verhitten. Als olie of vet langdurig boven de 200 graden verhit wordt, kunnen kankerverwekkende stoffen ontstaan.

Voedingsadviezen voor kankerpatiënt

In de reguliere geneeskunde bestaan op dit moment geen voedingsaanbevelingen die de groei van een kwaadaardig tumor kunnen remmen. Wel is een goede voeding van belang voor het slagen van de kankertherapie, omdat de kans op complicaties en de ernst van de bijwerkingen verkleind wordt en er een betere afweer bestaat tegen infecties en het herstel na de therapie sneller verloopt (wondgenezing), en het herstellen van de huid naar radiotherapie. Bovendien voelt een goed gevoede patiënt zich beter en heeft minder last van moeheid en lusteloosheid. Voeding is een belangrijke ondersteunende therapie.

De voedingsadviezen van kanker zijn sterk afhankelijk van de soort kanker, het stadium van de ziekten de voedingstoestand, de therapie en eventuele complicaties, zoals bijvoorbeeld een infectie.

De verschillende behandelingen bij kanker stellen dikwijls extra eisen aan de voeding. Na een operatie zijn extra voedingsstoffen nodig voor wondgenezing. Bij radiotherapie worden ook gezonde celen beschadigd wat aanleiding kan geven tot bepaalde klachten. Ook bij chemotherapie worden gezonde cellen aangetast. Gebrek aan eetlust en misselijkheid zijn bij de behandelingen veelvoorkomende klachten.

In het algemeen wordt een eiwit-, mineralen- en vitamine dieet aanbevolen. Een eiwit verrijking heeft alleen zin als de energiebehoefte wordt gedekt omdat bij onvoldoende energie-inneming het eiwit als energie bron wordt gebruikt. Bij een verminderde eetlust is de verleiding groot om maaltijden over te slaan. Frequente kleine maaltijden bevorderen de eetlust en kunnen de voeding energierijk maken.

Ook is het erg belangrijk om de vocht voorzieningen in de gaten te houden (minimaal 1.5 liter per dag). Een tekort aan vocht verergert de misselijkheid. Geschikte dranken zijn melk, yoghurt, karnemelk, vruchtensap, groentesap en bouillon. Soms is het nodig het tijdstip van eten te verleggen naar 's avonds of 's nachts, wanneer men minder misselijk is.

Kankerpatiënten ervaren vaak dat het eten anders gaat smaken. Indien de warme maaltijd tegenstaat, kan de voorkeur worden gegeven aan een koude maaltijd. Het opdringen van eten en het praten erover kan averechts werken.

Bij een droge mond kunt u het volgende doen:

• Bij elke hap voedsel iets te drinken
• Smeuïg broodbeleg te gebruiken
• Pap, vla of yoghurt te gebruiken i.p.v. brood
• Tussendoor iets te drinken bij de hand te hebben

Bij een pijnlijke keel kunt u dit proberen:

• Zout en scherpe specerijen te vermijden
• Zacht fruit te gebruiken; aardbeien, perziken, bananen, peren of appels te eten i.p.v. van citrusvruchten
• Gerechten zoals soep, saus, vruchten en yoghurt te verzachten met slagroom
• Warme gerechten iets te laten afkoelen en dranken op kamertemperatuur te nuttigen

Gewone melk, zoete pap en vla geven slijmvorming in de mond- en keelholte, zure melk en zure melkproducten geven dit niet. Als u toch last heb van teveel slijm in de mond- en keelholte kunt u uw mond regelmatige spoelen met, water, koolzuurhoudende dranken, thee of donker bier.

Wat te doen bij darmkrampen

Bij darmkrampen en diarree is het van belang voldoende vocht en zouten binnen te krijgen om uitdrogen te voorkomen (minstens 2,5 liter per dag). U kunt bij de apotheek of drogisterij ORS krijgen die alle belangrijke zouten en minerale bevatten om niet uit te drogen.