Zwanger en tonijn

Er bestaan nogal wat onduidelijkheden over het eten van tonijn tijdens de zwangerschap. Er wordt vaak alleen gefocust op de bacteriologische veiligheid van voedingsmiddelen tijdens de zwangerschap. Omdat tonijn alleen of heel vers of uit blik wordt verkocht, is de kans op schadelijke bacteriën klein. Hierdoor zijn veel zwangere vrouwen in de veronderstelling dat het eten van tonijn tijdens de zwangerschap geen kwaad kan. Toch heeft de FDA richtlijnen opgesteld voor zwangere vrouwen, borstvoedende moeders en kinderen waarin wordt afgeraden veel tonijn te eten. Dit komt door de grote hoeveelheden kwik in tonijn. Maar ook hier zijn weer onduidelijkheden over. Dit komt met name door de verschillende soorten, en daarbij de verschillende hoeveelheden kwik die tonijn kan bevatten. Daar waar skipjack en witte tonijn nog aanvaardbare hoeveelheden kwik bevatten, kunnen geelvin-, grootoog- en blauwvintonijn beter vermeden worden vanwege de grote hoeveelheden kwik.

Tonijn

De tonijn behoort tot dezelfde familie als de makreel. Een tonijn is een roofvis die hoog in de voedselketen staat en eet onder andere haring, makreel, inktvis, zandspiering en kwallen. De vis komt voor in de Atlantische Oceaan, Grote Oceaan en de Middellandse Zee en trekt in de zomer soms naar de Noordzee. Het vlees van tonijn is, in tegenstelling tot de meeste andere vissoorten, roze. De kleur wordt donkerder en bruin als de vis ouder is. Dit kan tegengegaan worden door de tonijn met koolstofdioxide te behandelen. Deze behandeling is in Europa echter verboden omdat men dan niet meer goed kan beoordelen of de vis nog wel vers is.

Gezondheid

Tonijn heeft positieve en negatieve gezondheidsaspecten.

Omega-3-vetzuren

Tonijn is een vis die zeer weinig omega-3-vetzuren bevat in vergelijking met andere vissen. Hierdoor heeft tonijn niet de gezondheidsvoordelen die vette vissen wel hebben.

Kwik

Daarnaast bevat tonijn hoge concentraties kwik. Kwik is schadelijk voor de gezondheid. Vooral voor zwangere vrouwen, foetussen, zuigelingen en jonge kinderen kan het eten van kwik schadelijke gevolgen hebben. Kleine hoeveelheden kwik in het bloed van een zwangere vrouw kan al het zenuwstelsel van een ongeboren kind schaden.

Koolhydraten en eiwitten

Positieve punten zijn dat tonijn veel eiwitten en weinig koolhydraten en vetten bevat. Hierdoor is tonijn een geliefde vis bij bodybuilders of mensen die een koolhydraatarm dieet volgen. Het levert niet te veel calorieën, maar vult door de eiwitten toch de maag. Daarbij helpen de eiwitten spierafbraak tegen te gaan.

Vitamines en mineralen

Tonijn bevat vitamine B12, vitamine D, kalium, calcium, fosfor, magnesium en zink. Vitamine D is tijdens de zwangerschap van belang omdat het belangrijk is voor de opbouw van het skelet en het gebit van de baby. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine D is tijdens de zwangerschap dan ook verdubbeld. Ook calcium is belangrijk voor de opbouw van het skelet. Een tekort aan calcium tijdens de zwangerschap kan ervoor zorgen dat het calcium uit de botten van de moeder gehaald wordt waardoor er botontkalking kan ontstaan.

Soorten

Er zijn ruim twintig tonijnsoorten, waarvan vijf soorten veel geconsumeerd worden. De meest gevangen tonijnsoort is de skipjack tonijn. Dit is tevens de kleinste tonijn vergeleken met de andere vier soorten. Deze soort wordt veel gebruikt voor ingeblikte tonijn. Na skipjack tonijn is geelvintonijn de meest gevangen tonijn. Deze soort wordt vaak vers verkocht. Voor diepvriestonijn wordt deze soort ook vaak gebruikt, samen met de witte of albacore tonijn. Blauwvintonijn is een exclusievere dure tonijnsoort die veel in Aziatische landen voor sashimi gebruikt wordt. Blauwvintonijn wordt sterk overbevist en is hierdoor sterk bedreigd. Deze reuze tonijnsoort vind je daarom alleen in exclusievere restaurants. Zo werd er in 2013 voor een blauwvintonijn van 222 kilo een bedrag van 1,3 miljoen euro betaald.

Grootte

De verschillende soorten tonijn verschillen ook in gewicht en lengte. Blauwvintonijn is verreweg het grootst. Vroeger werden er blauwvintonijnen van wel 900 kilo gevangen. Anno 2016 zijn de gewichten echter vaak onder de honderd kilo en zijn blauwvintonijnen van 200 kilo een uitzondering. Na blauwvintonijn is de grootoogtonijn de grootste commerciële tonijn, gevolgd door de geelvintonijn, de witte tonijn en als kleinste de skipjack tonijn. Er geldt hoe groter de tonijn, hoe groter de kwikverontreiniging. Voor zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven is het daarom verstandig om de grote tonijnsoorten te mijden.

Bereidingen

Tonijn kan op verschillende manieren bereid worden. De meest bekende soorten zijn het rauw eten in sushi of sashimi, het inblikken of het koken of bakken van verse tonijn.

Sashimi

Sashimi is een gerecht met rauwe vissoorten. Vaak worden hiervoor vissoorten gebruikt zoals zalm, makreel en tonijn. In exclusieve restaurants wordt voor sashimi weleens blauwvintonijn gebruikt. Deze soort heeft een rode kleur en is fijn van structuur. De smaak is vlezig waardoor het lijkt op biefstuk. Door de hoge prijs wordt er voor sashimi meestal een andere soort, zoals geelvintonijn gebruikt. Als de tonijn echt goed vers is, zal deze weinig bacteriën bevatten. Hierdoor is de kans op een Listeriabesmetting door het eten van sashimi tijdens de zwangerschap klein. Het gevaar zit hem in de hoge vervuilingsgraad in grote tonijnsoorten. Doordat de kwikniveaus erg hoog kunnen zijn, wordt het eten van tonijn afgeraden voor zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven.

Tonijn uit blik

In Nederland is tonijn uit blik het meest populair. De ingeblikte versie is vaak goed betaalbaar en lang houdbaar. Veelal worden jonge skipjack tonijnen gebruikt. De populatie van skipjack tonijn is vergeleken met andere tonijnen groot, waardoor tonijn uit blik duurzamer is. Doordat deze jonge soort veel kleiner is dan de gemiddelde tonijn, zijn het kwikgehalte en andere afvalstoffen lager. Toch wordt ook tonijn uit blik afgeraden voor zwangere vrouwen.

Bakken

Verse tonijn wordt vaak gebakken. Het wordt meestal net als een biefstuk bereid, beide kanten worden dichtgeschroeid en de vis blijft van binnen rosé. Net als bij sashimi is niet het eten van rauwe vis het gevaar tijdens de zwangerschap, maar zijn het de hoge kwikconcentraties in tonijn die gevaarlijk kunnen zijn voor het ongeboren kind. Voor gebakken tonijn wordt vaak geelvintonijn gebruikt. Deze soort bevat vrij hoge hoeveelheden kwik en kan daarom beter vermeden worden tijdens de zwangerschap. Als je toch graag gebakken tonijn wil eten, probeer dan een verse skipjack of witte tonijn te krijgen en eet maximaal een tonijnmoot per week.