Zwangerschapssymptomen, lichamelijke veranderingen en testen

Zwangerschap zorgt voor grote veranderingen, zowel lichamelijk en mentaal, als ook in de omgeving. De veranderingen in de omgeving gaan natuurlijk niet weg na de bevalling, want er is een gezinslid bij gekomen dus is alles anders. De lichamelijke en mentale veranderingen gaan grotendeels wel weg na de bevalling. Wat zijn nou de belangrijkste lichamelijke symptomen tijdens de zwangerschap? De zwangerschap, die negen maanden duurt, wordt verdeeld in drie trimesters van elk drie maanden. Het eerste trimester loopt van week 0 t/m 12. Het tweede trimester loopt van week 13 t/m 24 en het derde trimester loopt van week 25 tot aan de bevalling. In elk trimester staan andere veranderingen en symptomen centraal. Goed om te weten is dat deze symptomen per persoon kunnen verschillen en lang niet allemaal voor hoeven te komen.

Het eerste trimester van de zwangerschap

De zwangerschap begint officieel op de eerste dag van de laatste menstruatie, dit wordt gerekend als week 0. Het moment van bevruchting van de eicel bevindt zich in week 2. Dit is soms verwarrend, want de leeftijd van de baby wordt gerekend vanaf de bevruchting, dus vanaf week 2 van de zwangerschap. Samengevat is het kind dus 2 weken jonger dan de duur van de zwangerschap.

Veranderingen in het eerste deel van de zwangerschap

Als je in verwachting bent, vinden in het eerste trimester de meeste veranderingen van het lichaam plaats. Dit komt door de veranderingen in de hormoonspiegel, wat invloed heeft op vrijwel elk orgaansysteem. Het meest duidelijke teken van de zwangerschap is het stoppen van de menstruatie. Dit is belangrijk, omdat de bevruchte eicel nu ingenesteld zit in de baarmoederwand en dus moet de baarmoederwand niet afgestoten worden d.m.v. de menstruatie. Naast het stoppen van de menstruatie zijn andere mogelijke veranderingen:

• Moeheid
• Gevoelige, gezwollen borsten doordat deze op de melkproductie worden voorbereid
• Maagklachten, met of zonder overgeven (ochtendmisselijkheid)
• Voorkeur voor of afkeer van bepaalde etenswaren
• Stemmingswisselingen
• Obstipatie
• Vaker moeten plassen
• Hoofdpijn
• Brandend gevoel op de borstkas
• Gewicht verliezen of aankomen

Vrijwel al deze symptomen verdwijnen na het eerste trimester.

Het tweede trimester van de zwangerschap

Het tweede trimester wordt meestal minder zwaar ervaren dan het eerste trimester. De meest vervelende symptomen, zoals misselijkheid en moeheid trekken meestal weg, maar nieuwe veranderingen komen nu opzetten. Omdat de baby nu significant groter begint te worden, gaat de buik uitzetten om hier plek voor te maken. Voor het einde van het trimester gaan veel baby's ook bewegen.

Veranderingen die bij dit trimester kunnen horen

• Pijn, bijvoorbeeld in de rug, buik of benen.
• Striae (strepen door uitrekking van de huid) op de buik, borsten, dijen of billen.
• Donker worden van de huid rondom de tepels.
• Een lijn op de huid die loopt vanaf de navel naar beneden.
• Donkere vlekken op de gezichtshuid, deze zijn meestal symmetrisch. Dit wordt het zwangerschapsmasker genoemd en ontstaat doordat de placenta het huidpigment stimuleert.
• Doof of tintelend gevoel in de handen.
• Jeuk op de buik, handpalmen en voetzolen.
• Zwelling van enkels, vingers of gezicht, doordat de groeiende baarmoeder de bloedstroom naar o.a. de benen vermindert.

Het derde trimester van de zwangerschap

Sommige van de veranderingen uit het tweede trimester zetten zich voort in het derde trimester. De belangrijkste veranderingen in de laatste weken van de zwangerschap zijn het moeite met ademhalen en het vaker naar het toilet moeten gaan. Dit heeft de logische verklaring dat de baby nu zo groot is dat hij op de organen, waaronder ook de longen en de blaas drukt.

Andere symptomen van het derde trimester

• Kortademigheid
• Brandend gevoel op de borst
• Zwelling van enkels, vingers of gezicht
• Aambeien
• Gevoelige borsten die wat waterige melkachtige afscheiding kunnen lekken (colostrum)
• Navel gaat uitsteken
• Moeite met slapen
• De baby die omlaag zakt en lager in de baarmoeder gaat liggen (voorbereidend op de bevalling)
• Spiersamentrekkingen van de buik die kunnen wijzen op een echte of een valse bevalling

Ben ik zwanger?

Vaak geven de symptomen die beschreven staan een hint over de mogelijkheid van zwangerschap. Meest bekend zijn natuurlijk het uitblijven van de menstruatie en bijvoorbeeld ochtendmisselijkheid. Een meer nauwkeurige methode voor het bepalen van het wel of niet zwanger zijn, is d.m.v. de zwangerschapstest. Deze werkt, net als alle bovenstaande symptomen, op basis van hormonale veranderingen.

Werking van de zwangerschapstest

De zwangerschap bestaat uit een staafje of pennetje waar urine op gedaan moet worden. Dit kan zowel gedaan worden door het staafje in de urinestraal te houden tijdens het plassen, of door de urine eerst op te vangen in een potje en daarna het staafje van de test erin te houden. De zwangerschapstest meet vervolgens het gehalte zwangerschapshormoon, hCG (human chorionic gonadotropin), in de urine.

hCG wordt door het lichaam aangemaakt tijdens de zwangerschap en het is het hormoon dat door alle zwangerschapstesten gemeten wordt. HCG kan vanaf 12-14 dagen na conceptie in de urine worden aangetoond en vanaf 11 dagen na conceptie in het bloed. Er bestaan tegenwoordig (2017) ook al vroege zwangerschapstesten, waarmee lage levels hCG al eerder aangetoond kunnen worden, maar dan wordt aangeraden om na die 12-14 dagen alsnog een zwangerschapstest te doen ter bevestiging. De zwangerschapstest moet meestal gedaan worden op of na de eerste dag van de uitblijvende menstruatie, wat gelijk staat aan het moment van ongeveer 2 weken (dus die 12-14 dagen) na conceptie. Het gehalte hCG verdubbeld elke 72 uur en bereikt het hoogtepunt bij 8-11 weken zwangerschap.