De voordelen en nadelen van het anticonceptiestaafje

Het anticonceptiestaafje, ook wel bekend als implantatiestaafje of onder de merknaam Implanon NXT, is een hormonaal anticonceptiemiddel voor vrouwen. Het geeft geleidelijk een lage dosis etonogestrel af en biedt tot 3 jaar bescherming tegen zwangerschap. Benieuwd of het anticonceptiestaafje iets voor jou is? Dan is het belangrijk om je te verdiepen in de werking, het gebruik en de voor- en nadelen.

Wat is het anticonceptiestaafje?

Het anticonceptiestaafje is een voorbehoedsmiddel, het voorkomt zwangerschap doordat het staafje hormonen afgeeft. Het staafje is een klein niet biologisch afbreekbaar implantaat van 4 centimeter lang en 2 millimeter dik. De huisarts plaatst het staafje vlak onder de huid aan de binnenkant van de bovenarm met een steriele wegwerpapplicator.

Hoe werkt het anticonceptiestaafje?

Etonogestrel

Het anticonceptiestaafje geeft geleidelijk een lage hoeveelheid etonogestrel af. Etonogestrel is een kunstmatig vrouwelijk hormoon, een progestageenhormoon dat lijkt op progesteron. Het heeft ongeveer dezelfde werking als het natuurlijke progesteron en speelt een belangrijke rol bij de vruchtbaarheidscyclus. Elk anticonceptiestaafje bevat 68 mg etonogestrel. De eerste 5-6 weken bedraagt de afgiftesnelheid ongeveer 60-70 µg/dag, dit neemt af tot ongeveer 35-45 µg/dag aan het eind van het eerste jaar. Aan het einde van het tweede jaar is de afgifte ongeveer 30-40 µg/dag en aan het einde van het derde jaar is de afgifte afgenomen tot ongeveer 25-30 µg/dag.

Zwangerschap voorkomen

Een implantatiestaafje voorkomt zwangerschap op dezelfde manier als de anticonceptiepil. Het hormoon etonogestrel zorgt ervoor dat er geen eicel vrijkomt uit de eierstok. Ook verandert het de samenstelling van het slijm in de baarmoederhals waardoor zaadcellen (sperma) moeilijker in de baarmoeder kunnen komen. Het implantatiestaafje werkt dus op twee manieren om zwangerschap te voorkomen.

Hoe gebruik je het anticonceptiestaafje?

Het anticonceptiestaafje is eenvoudig in gebruik, je hoeft er niet aan te denken om elke dag een pil in te nemen. Dit maakt het een goede en betrouwbare vorm van anticonceptie voor vrouwen die de pil gemakkelijk vergeten in te nemen. Het staafje wordt door de huisarts subdermaal ingebracht net onder de huid van de bovenarm en vervolgens ben je 3 jaar beschermd tegen zwangerschap zonder er over na te hoeven denken. Bij vrouwen met overgewicht kan het staafje 2 jaar blijven zitten. Daarna moet het staafje door de huisarts verwijderd worden en kan er eventueel direct een nieuw staafje geplaatst worden. Omdat het staafje door de huisarts geplaatst wordt hoef je hiervoor niet naar een gynaecoloog.

Hoe veilig is het anticonceptiestaafje?

Betrouwbaarheid

De veiligheid en werkzaamheid van het anticonceptiestaafje zijn aangetoond bij vrouwen tussen de 18- en 40-jarige leeftijd. Het anticonceptiestaafje is bijzonder betrouwbaar (meer dan 99% effectief) en is daarmee een van de meest betrouwbare vormen van anticonceptie. Hormonale anticonceptie, zoals het anticonceptiestaafje, biedt bescherming tegen zwangerschap maar niet tegen hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s).

Wanneer is het staafje goed ingebracht?

Het anticonceptiestaafje kun je zelf gemakkelijk voelen omdat het net onder de huid ligt. Als je het staafje kan voelen weet je zeker dat het goed geplaatst is en dat je beschermt bent tegen zwangerschap. Voel je het staafje niet? Ga dan na de huisarts om te laten controleren of het staafje goed geplaatst is. Het anticonceptiestaafje moet op de juiste manier onder de huid worden aangebracht. Als het staafje niet goed wordt geplaatst, bijvoorbeeld doordat de huisarts het staafje inbrengt zoals een injectienaald, komt het staafje te diep in de huid of valt (vaak ongezien) op de grond. Ook kan het staafje achterblijven in de wegwerpapplicator als het niet goed wordt ingebracht. Voel dus altijd na het plaatsen of je het staafje kan voelen in je arm en laat dit controleren door de huisarts. Als het staafje goed geplaatst wordt is het een zeer betrouwbare vorm van anticonceptie.

De belangrijkste voordelen en nadelen op een rijtje

Hormonale anticonceptie zonder oestrogeen

Het anticonceptiestaafje bevat, in tegenstelling tot de combinatiepil, geen oestrogeen en kan daarom gebruikt worden door vrouwen die geen oestrogenen mogen of willen gebruiken.

Je menstruatie verandert en kan wegblijven

Door het anticonceptiestaafje verandert het menstruatiepatroon. De menstruatie kan helemaal wegblijven en menstruatiepijn kan verminderen. Bij ongeveer 1 op de 5 vrouwen blijft de menstruatie helemaal weg. Veel vrouwen vinden dit een groot voordeel van het anticonceptiestaafje. Na het verwijderen van het anticonceptiestaafje komt de menstruatie na enkele weken weer op gang. Het kan ook zijn dat de menstruatie onregelmatig wordt. Soms kunnen de bloedingen vaker voorkomen, heviger worden of langer duren, deze bijwerking werd ook door ongeveer 1 op de 5 vrouwen gemeld. Het menstruatiepatroon in de eerste drie maanden geeft in het algemeen een goede indruk. Een verandering van het menstruatiepatroon betekent niet dat je niet beschermt bent tegen zwangerschap. Als je last hebt van heel veel of langdurig bloedverlies neem dan contact op met de huisarts.

Geen stopweek

Het anticonceptiestaafje heeft geen stopweek. Dit betekent dat je zelf geen invloed hebt op de timing van je menstruatie. Met het anticonceptiestaafje kun je je menstruatie dus niet uitstellen of overslaan, met bijvoorbeeld de anticonceptiepil kan dit wel.

Bijwerkingen van het anticonceptiestaafje

Naast het wegblijven van de menstruatie of een onregelmatige menstruatie zijn er een paar bijwerkingen die vaak voorkomen bij het gebruik van het anticonceptiestaafje. Veel voorkomende bijwerkingen zijn hoofdpijn en pijnlijke of gespannen borsten. Deze klachten gaan meestal vanzelf binnen 3 maanden over. Als je hier na 3 maanden nog steeds veel last van hebt is het verstandig de huisarts te raadplegen. Mogelijk is een andere vorm van anticonceptie dan beter geschikt voor jou.

Inbrengen en verwijderen

Het staafje wordt in de bovenarm geplaatst, veel vrouwen vinden dit een voordeel ten opzichte van bijvoorbeeld een hormoonspiraaltje dat in de baarmoeder geplaatst wordt. Het inbrengen en verwijderen is eenvoudig en wordt gedaan met een plaatselijke verdoving waardoor de kleine ingreep over het algemeen niet pijnlijk is. Soms kan het anticonceptiestaafje zich verplaatsen ten opzichte van de oorspronkelijke inbrengplaats in de arm. Dit kan voorkomen als het staafje niet correct is ingebracht of door uitwendige oorzaken zoals bijvoorbeeld manipulatie van het staafje of door contactsporten. Als het staafje is verplaatst kan het moeilijker zijn om de exacte plaats van het staafje te bepalen, een grotere snee of chirurgische ingreep kan dan nodig zijn om het staafje te verwijderen. Als het staafje op enig moment niet voelbaar is in de bovenarm moet het staafje gevonden worden en kan verwijdering worden aanbevolen. Neem daarom altijd contact op met de huisarts als je het staafje niet kan voelen.

Zwangerschap en borstvoeding

Als je zwanger bent of zwanger denkt te kunnen zijn mag je het anticonceptiestaafje niet gebruiken. Wanneer je twijfelt of je zwanger bent kun je een zwangerschapstest doen voordat je het anticonceptiestaafje gaat gebruiken. Als je stopt met het gebruik van het anticonceptiestaafje is het niet nodig om maanden te wachten met proberen om zwanger te worden. Het hormoon dat afgegeven wordt door het staafje is na verwijdering van het staafje binnen enkele dagen uit het bloed verdwenen. Geadviseerd wordt om te wachten tot je één natuurlijke menstruatie hebt gehad, het is dan gemakkelijker om uit te rekenen wanneer de bevalling zal plaatsvinden.

Het anticonceptiestaafje mag tijdens de borstvoeding gebruikt worden omdat er slechts een kleine hoeveelheid van de werkzame stof in de moedermelk terecht komt. Dit heeft geen invloed op de kwaliteit van de moedermelk of op de ontwikkeling van het kind. Als je borstvoeding wilt geven en het anticonceptiestaafje wilt gebruiken overleg dit dan met de huisarts.