Borstvoeding geven

Na bijna 9 maanden wachten is het zo ver: de baby is geboren! Toen de baby zich nog veilig en warm in je buik bevond werd was het voorzien van alle gemakken qua voedingsbehoefte. Nu de baby geboren is zal je daarom een andere manier van voeden moeten vinden. De natuurlijkste manier van voeden van de pasgeboren baby is het geven van borstvoeding. Veel vrouwen hebben al zo hun ideeën over welke manier van voeden zij prefereren voordat de baby überhaupt geboren is. Je kan je beslissing nemen op praktische gronden: wanneer je snel weer aan het werk wilt is borstvoeding geven onhandig. Je kan je beslissing ook nemen op gevoelsmatige gronden. Wat voor de moeder de voedingsmethode van voorkeur is, is geheel persoonlijk.

De voordelen van borstvoeding

De wetenschappers en deskundigen zijn het er over eens: borst voeding geven is de beste en meest natuurlijke voeding voor de baby. Het is onmogelijk om in het laboratorium een flessenvoeding na te maken die identiek is aan de natuurlijke moedermelk. Uiteraard is flessenvoeding een goed alternatief voor borstvoeding en is flessenvoeding niet slechter dan borstvoeding. Het is maar net wat jouw wensen en mogelijkheden zijn.

Perfect op maat

Borstvoeding is een perfect op maat gemaakte voeding voor de baby. Niet alleen qua hoeveelheid, maar ook qua voedingsstoffen. Baby's die met de fles grootgebracht worden hebben soms de neiging te snel in gewicht aan te komen, omdat de baby in tegenstelling tot bij borstvoeding zijn voedselinname niet zelf kan reguleren. De moedermelk is daarnaast perfect aangepast aan de behoeften van de baby. Zo blijkt dat moedermelk in de ochtend anders van samenstelling is dan moedermelk in de avond, qua onder meer calorieën en voedingsstoffen. Tevens wordt moedermelk vaak beter verdragen dan kunstmatige of koemelk door de andere samenstelling van eiwitten en vetten in beide melksoorten.

Uitgebalanceerde voeding

Borstvoeding is rijk aan alle benodigde voedingsstoffen die de baby nodig heeft. Bovendien krijgt de baby via de moedermelk ook dagelijks een portie antilichamen van de moeder binnen, waardoor de baby gemiddeld gezien minder last heeft van nare verkoudheden en andere kwaaltjes ten opzichte van baby's die met de fles grootgebracht worden.

Gemak

Moedermelk is altijd voorradig, hoeft niet opgewarmd te worden en hoeft niet in een tas meegezeuld te worden bij uitjes. Simpel gezegd: leg de baby aan de borst en voilá, het voeden kan beginnen. Borstvoeding kan niet op raken, is niet dicht op zondagavond en hoeft niet gesteriliseerd te worden. Bovendien is moedermelk gratis, flessenvoeding kan een dure aangelegenheid zijn.

Herstel van de moeder

Anders dan vaak gedacht wordt heeft het geven van borstvoeding geen nadelige invloed op de borsten. De borsten worden niet slapper of ongevoeliger van het geven van borstvoeding. Sterker nog, borstvoeding kan een gunstige invloed hebben op het lichamelijk herstel van de moeder! Omdat je door het geven van borstvoeding de natuurlijke zwangerschapscyclus volgt en af maakt, kan de baarmoeder rustig terug keren naar het oorspronkelijke formaat, krijgt je lichaam sneller het oorspronkelijke gewicht weer terug en komt de menstruatie rustig weer op gang. Houdt er echter rekening mee dat je, ondanks de uitblijvende menstruatie, wel degelijk weer vruchtbaar kan zijn ondanks dat je nog steeds borstvoeding geeft!

Ontwikkeling moeder-kind relatie

Wat is er intiemer dan het voeden van je baby met je lichaamseigen voeding? Tijdens het geven van de borstvoeding bouw je een sterke en intieme band met de baby op. Je hebt immers direct huid-op-huid contact, kan lekker knuffelen en hebt oogcontact. Uiteraard kan dit ook met het geven van flessenvoeding, je zal er dan alleen wat meer inzet voor moeten tonen, aangezien het erg comfortabel kan zijn de baby af en toe door iemand anders te laten voeden.

Borstvoeding: de voorbereiding

In principe zijn alle borsten en bijbehorende tepels van nature uitermate geschikt voor het geven van borstvoeding. Sterker nog, de borsten en tepels insmeren met speciale zeep en dergelijke kan zelfs uitdrogend en nadelig werken. In overleg met de huisarts kan je echter wel een aantal technieken toepassen om de borsten en tepels voor te bereiden op de borstvoeding, al is een medische noodzaak vrijwel altijd afwezig.

Melkproducten

Om melk te kunnen geven, is het belangrijk dat je zelf ook voldoende melkproducten binnen krijgt. Wanneer je minder dan 5 melkproducten per dag binnen krijgt kan de kalk die nodig is bij de melkproductie aan je botten onttrokken worden. Dit vergroot de kans op botverkalking (osteoporose).

De eerste keer borstvoeding

Hoewel je zou denken dat het van nature meteen goed gaat, is het geven van borstvoeding nog best een kunstje dat je onder de knie moet weten te krijgen. Alle begin is moeilijk, zo ook het geven van borstvoeding.

De beginselen van het geven van borstvoeding

• Maak het jezelf makkelijk, ontspan en zorg dat je comfortabel zit of ligt. De eerste keren geven veel vrouwen de voorkeur aan het liggen op de zij, later zitten de meeste vrouwen het liefst. Leun niet naar voren om de borst bij de baby te krijgen, maar ondersteun de baby met een kussen en breng de mond van de baby naar de borst.
• Pak de tepel met duim en wijsvinger van de vrije hand vast en knijp voorzichtig rondom de tepel, terwijl je de mond van de baby naar de tepel brengt.
• Zorg ervoor dat de baby niet enkel de tepel, maar ook het tepelhof in de mond heeft. Alleen op deze manier worden de klieren die de melk produceren gestimuleerd.
• Sommige baby's hebben de neiging om op de eigen lippen of tong te zuigen. Controleer dit door voorzichtig de onderlip van de baby naar beneden te trekken en de tong eventueel voorzichtig naar buiten te werken.
• Wanneer de baby ritmische bewegingen maakt met de mond en slikbewegingen maakt kan je er zeker van zijn dat de baby de melk binnen krijgt. Wanneer je het idee hebt dat de baby teveel melk tegelijkertijd binnen krijgt, staak het voeden dan tijdelijk en ga pas weer verder als de baby de melk verwerkt heeft.
• De eerste paar dagen is het voldoende om de baby 2 à 3 minuten per borst te geven. Verleng de drinktijd iedere dag vervolgens met 2 minuten, tot de 10 minuten bereikt zijn.
• Begin elke voeding met een andere borst.
• Wanneer de borstvoeding klaar is, laat de borsten dan als het even kan een kwartier aan de buitenlucht 'drogen'
• Geef de baby de eerste tijd zo'n 8 tot 10 keer per dag de borst.

Beginnen met het geven van borstvoeding

Het is het handigst om zodra het mogelijk is meteen te beginnen met het geven van borstvoeding. Dit kan al in de kraamkamer zijn, of pas wanneer je bijgekomen bent van een zware bevalling. Wanneer je de baby aan je borst legt gaat het voeden meestal niet meteen helemaal van zelf. Onthoud dat je niet faalt, alle begin is moeilijk. Het is overigens mogelijk om tot ongeveer 5 tot 7 weken na de geboorte nog voor het eerst met de borstvoeding te beginnen, bij de meeste vrouwen herstelt de melkproductie zich dan vanzelf.

De eerste paar voedmomenten kan het gebeuren dat je onvoldoende melk geeft. Dit is niet erg, het is zelfs vrij normaal. Beschouw daarom de eerste voedingspogingen maar meer als oefenen van de techniek dan het daadwerkelijk voeden. De baby zal heus niet ondervoed raken wanneer het de eerste pogingen niet meteen goed gaat. Sowieso zijn de behoeften van de baby in het begin nog erg minimaal, het maagje moet bijvoorbeeld wennen aan de verandering van voedsel.

Probeer de voedmomenten af te stemmen op de behoeften van de pasgeborene. De baby zal over het algemeen zelf heel goed aangeven wanneer het hongerig is. Belangrijk bij het geven van borst voeding is dat je er de tijd voor neemt en er geen haastklusje van wilt maken. Zowel baby als moeder zijn onervaren in borstvoeding en zullen moeten wennen aan elkaar. Dit kan alleen wanneer je veel geduld hebt en er de tijd voor uit trekt. Houdt er tijdens het geven van de borstvoeding rekening mee dat je ruimte openlaat voor een boertje. De meeste baby's laten een boertje na elke borstwisseling.

Nachtelijke voeding

Helaas voor de baby, maar voor helaas voor jou, moet de baby ook s'nachts gevoed worden, en wel om de 3 à 4 uur. Sommige baby's slapen dwars door het moment van voeden heen. Toch is het belangrijk dat zij ook dan borstvoeding krijgen. Om de baby voorzichtig te waken voor de voeding kan je hem rechtop houden en de kin en rug ondersteunen met de handen. Zodra de baby wakker geworden is leg je de baby aan de borst. Het kan zomaar gebeuren dat de baby zelfs tijdens de borstvoeding in slaap sukkelt. Ga niet tevergeefs proberen de baby toch te voeden, wanneer het slaapkopje écht enorme honger had gehad had het wel wakker geworden. Neem echter wel contact op met de arts of verpleegster wanneer de baby slaperig blijft en nauwelijks eet.

Mastitis

Eén op de 20 vrouwen krijgt last van ontstekingen in de borstklier, dit wordt mastitis genoemd. Deze ontsteking kan in principe op elk moment de kop opsteken, maar ontstaat het meest tussen de 10e en 28e dag na de bevalling. Mastitis ontstaat doordat ziektekiemen de melkklieren binnendringen, veelal via tepelkloven. De symptomen van mastitis zijn onder meer gevoeligheid van de tepels en borsten, roodheid, gezwollen tepels, verhoging van de lichaamstemperatuur en een griepachtig gevoel. Mastitis wordt behandeld met bedrust, antibiotica, pijnstillers en (warme of koude) kompressen. Hoewel het een pijnlijke aangelegenheid kan zijn is het het beste de borstvoeding niet te staken maar deze te vervolgen. De baby loopt geen risico ziek te worden van mastitis, de ziektekiemen komen namelijk vrijwel altijd uit zijn mondje.

Onvoldoende melkproductie

In enkele gevallen komt de melkproductie bij de moeder niet of onvoldoende op gang. Dit kan je bij het kind herkennen aan de volgende factoren:

• Minder dan vijf ontlastingen per dag (vaak grote, korrelige ontlasting met een mosterdkleur) wijzen op een te lage melkproductie
• De baby maakt weinig slok- en slikgeluiden tijdens het voeden kan er op wijzen dat de baby onvoldoende melk binnen krijgt
• De baby behoort na de meeste voedingen kalm en tevreden te ogen
• De melkproductie kan verminderen wanneer je op je buik (en dus borsten) slaapt, dit knelt de melkklieren af namelijk
• Wanneer de borsten niet in gewicht en omvang toenemen na een voeding kan je te weinig stuwing hebben
• De afwezigheid van vloeiende tepels kan er op wijzen dat je te weinig/geen melk produceert
• Als de menstruatie binnen drie maanden weer begint is er vaak sprake van onvoldoende melkproductie

Kolven

Hoewel je het misschien graag wilt, is het niet altijd even goed mogelijk om de baby altijd zelf de borstvoeding te geven. Daarom kan je op sommige momenten de melk uit je borsten kolven, om zo een voorraadje moedermelk aan te leggen, de borstvoeding op gang te brengen of de melkproductie op peil te houden.

Hoe moet je moedermelk kolven?

Vroeger was kolven alleen mogelijk met de hand. Het gevolg was dat sommige vrouwen langdurig aan de gang waren met kolven en alsnog weinig tijd overhielden voor andere zaken. Tegenwoordig is er echter een ruime keuze aan borstpompen, welke het kolven vergemakkelijken en versnellen. Welke manier van kolven je ook kiest, er zijn een aantal te nemen stappen bij het kolven:

1. Kies het moment van de dag uit waarop de melkproductie het hoogst is, bij de meeste vrouwen is dit ergens in de ochtend
2. Zorg dat eventuele kolfpompen steriel gemaakt zijn
3. Kies een rustige plaats waar je niet gestoord wordt
4. Was de handen met water en zeep en spoel de borsten af met water
5. Zorg dat je een ruime hoeveelheid vocht binnenkrijgt, warme dranken werker vaak beter dan koude dranken
6. Om de melkvloed te stimuleren denk je aan je kindje of breng hete kompressen aan op de borsten gedurende 5 à 10 minuten voor het kolven
7. Leg de hand om een borst met de duim aan de ene kant en de vingers aan de andere kant van de tepel, op de tepelhof
8. Druk de borst met de hand tegen de borstkas en breng de vingers ritmisch naar elkaar toe
9. Beweeg de vingers om alle melkklieren te bereiken
10. Vang de moedermelk op in een steriel bakje of kommetje
11. De afgekolfde melk moet zo snel mogelijk in gesteriliseerde flessen gedaan worden en zo snel mogelijk in de koelkast gezet worden

De stappen 7 tot en met 9 kunnen uiteraard vervangen worden door het kolven met een elektrische borstpomp.

Het bewaren van gekolfde moedermelk

Nadat de moedermelk opgevangen is, moet het direct in de koelkast bewaard worden. Kunststof flessen zijn het meest praktisch, omdat de witte bloedlichaampjes uit de moedermelk eventueel aan de binnenkant van het glas vast kunnen gaan plakken, waardoor de moedermelk kwaliteit verliest.

De gekolfde moedermelk kan ingevroren worden in het vriesvak. De melk moet hiervoor eerst een halfuur gekoeld worden om vervolgens in flessen ingevroren te worden.

Houdbaarheid gekolfde moedermelk

Wanneer je de gekolfde moedermelk in de koelkast bewaard moet dit binnen 5 dagen gebruikt worden. In het vriesvak kan de gekolfde moedermelk zo'n 2 weken tot 6 maanden bewaard worden, afhankelijk van de temperatuur in het vriesvak. De bevroren moedermelk mag nooit in de magnetron, op het gasfornuis of bij kamertemperatuur ontdooid worden, dit moet altijd met behulp van stromend lauw water gebeuren, of door de melk in de koelkast te laten ontdooien. Gooi restjes gekolfde moedermelk altijd weg en gebruik dit niet opnieuw!

Opgepast

Gedurende de tijd dat je borstvoeding geeft is het belangrijk dat je goed oplet met wat je eet. De voedingsstoffen uit het voedsel van de moeder kunnen namelijk in de moedermelk terechtkomen. Om de moedermelk gezond te houden moet je de volgende regels in acht nemen:

• Gebruik geen aanvullende vitaminesupplementen zonder overleg met de arts
• Rook niet
• Gebruik geen geestverruimende middelen
• Overleg met de arts over te gebruiken medicatie (ook geneesmiddelen die zonder recept verkrijgbaar zijn!)
• Drink geen alcohol
• Pas op met kruidenthee (in sommige theesoorten zitten geestverruimende kruiden)
• Pas op met mogelijk chemisch verontreinigd voedsel
• Beperk het gebruik van cafeïnehoudende middelen (zoals koffie en thee)