Spataders of spataderen

Spataderen, of spataders, zijn bloedvaten die door de huid heen schijnen als kronkelende blauwpaarse, soms gezwollen adertjes. Ze komen vaak op de benen voor maar kunnen ook elders op het lichaam ontstaan. Veel zwangere vrouwen krijgen te maken met spataderen. De klachten bestaan niet alleen uit pijn en vermoeidheid, maar vooral het feit dat ze ontsierend zijn. Wat is de behandeling van spataderen?

Wat zijn spataderen?

Spataderen zijn er van groot tot klein. Grote spataderen zijn onder de huid zichtbaar als blauwe tot paarse dikke kabels. Kleine spataderen zijn kleine kronkelende riviertjes. Vaak zijn kleine spataderen niet gezwollen of minimaal gezwollen, terwijl de grote echt als een verdikking zichtbaar kunnen zijn. Spataderen komen het meest aan het been voor.

Oorzaak en het ontstaan

Er zijn verschillende oorzaken te vinden voor spataderen. Allereerst zijn spataderen erfelijk bepaald. Kinderen van ouders met spataderen lopen een veel grotere kans ook ook spataderen te krijgen. Daarnaast worden spataderen vaker bij vrouwen dan bij mannen gezien. Een zwangerschap veroorzaakt soms ook spataderen, vooral wanneer er ook nog eens een erfelijke aanleg voor is. Hormonen spelen hierin een belangrijke rol. Veel staan verhoogt het risico op spataderen. Dit zien we vaak terug bij mensen die veel voor hun beroep staan zoals winkelmedewerkers. Daarnaast komen spataderen vaker voor bij mensen met trombose.

Nu we de oorzaken weten, is het de vraag hoe spataderen ontstaan. De aderen bevatten klepjes die ervoor moeten zorgen dat bloed niet terugstroomt. Bloed vanuit de voeten moet terug naar het hart vervoerd worden. Dit bloed moet tegen de zwaartekracht in omhoog gepompt worden. De klepjes zorgen ervoor dat het omhoog gepompte bloed niet weer terug naar beneden zakt. Wanneer door één van bovengenoemde oorzaken de kleppen onvoldoende sluiten, kan het bloed gedeeltelijk terugzakken. Hierdoor komt er druk op de vaatwanden te staan en zetten deze uit. Door de toegenomen druk in de aderen zullen steeds meer kleppen onvoldoende gaan werken. Uiteindelijk is de druk zo groot geworden, dat het uitzetten van de ader van buitenaf zichtbaar wordt.

Symptomen en klachten

Van spataderen wordt soms pas gesproken wanneer er dikke, gezwollen blauwe tot paarse aderen zichtbaar zijn. Toch hebben veel mensen ook kleine spataderen die niet verdikt zijn. Deze kleine spataderen kunnen later wel groter en dikker worden, maar dit hoeft niet altijd te gebeuren. Kleine spataderen worden ook wel eens bloedspinnetjes genoemd. Bij middelgrote tot grote spataderen is er sprake van een duidelijk zichtbare verdikking. Vaak is er ook oedeem in het been aanwezig. Grote spataderen geven vaak een moe en loom gevoel in de benen en pijnklachten. De klachten verergeren wanneer de aderen warm worden, veel mensen hebben dan in de zomermaanden ook meer last ervan. Daarnaast is lang staan ook een uitlokkende factor.

Laseren en verwijderen

Spataderen hoeven niet altijd verwijderd te worden. Alleen wanneer ze duidelijk klachten geven of wanneer het om grote spataderen gaat, worden spataderen verwijderd. Grote spataderen geven een verhoogd risico op een open been, trombose of een ontsteking. De zorgverzekering vergoedt daarom altijd het verwijderen van grote spataderen.

Vroeger was de meest gebruikte methode het operatief verwijderen van spataderen. Deze methode wordt nog steeds toegepast, maar maakt langzaam plaats voor andere behandelmethoden. Het operatief verwijderen van spataderen is niet altijd succesvol: soms komen spataderen weer terug.

Een nieuwe methode is het laseren van spataderen. Met een laserbehandeling wordt een dun slangetje in de spatader gebracht en met behulp van laserenergie dicht gemaakt. Dit gebeurt onder plaatselijke verdoving. Het voordeel van deze behandelmethode is dat het een stuk prettiger verloopt en het herstel sneller is dan bij operatief verwijderen. Het laseren van spataderen is echter niet voor iedereen weggelegd.

Spataderen verdwijnen niet vanzelf maar kunnen wel minder worden. Bij zwangere vrouwen met spataderen zien we wel vaker dat spataderen na de bevalling minimaal worden. Spataderen kunnen wel verkleind worden. Door veel te bewegen wordt de doorbloeding verbetert. Lopen heeft een pompend effect in de aderen, waardoor het bloed omhoog wordt gestuwd. Dit voorkomt of verlicht een hoop klachten. Door gezonde voeding en te letten op het gewicht kan voorkomen worden dat er meer spataderen ontstaan. Mensen met overgewicht hebben veel meer kans op het ontwikkelen van spataderen. Ook wanneer spataderen veel in de familie voorkomt is het belangrijk om er een gezonde levensstijl op na te houden. Blijven spataderen ondanks alles toch pijnlijk, ga dan langs een arts. Deze zal bekijken of een behandeling mogelijk is.

Lees verder

• Vaatchirurgie bij bloedvaten
• Open been: wond aan het been