Zelftest bij een tekenbeet: gevaar voor Lyme of niet?

Niet alleen rapporteren vrijwilligers steeds grotere aantallen gevonden teken, ook neemt de kans toe dat teken zijn besmet met de borelia-bacterie, die de ziekte van Lyme kan veroorzaken. Enerzijds is de kans dat een tekenbeet tot de ziekte van Lyme leidt niet zo heel groot als weleens gedacht wordt. Anderzijds kan een tekenbeet in het slechtste geval tot erg onaangename chronische klachten leiden. Bekend is dat teken zo snel mogelijk moeten worden verwijderd na een beet. Minder bekend is dat de 'rode ring' op de huid die waarschuwt voor besmetting, maar in maximaal 50% van de gevallen verschijnt. Naast de tekentang of -pincet, is er nog een handig hulpmiddel. Namelijk een thuistest die met ruim 90% betrouwbaarheid besmetting signaleert. De feiten, de cijfers en goede raad. Niet alleen het aantal teken dat bij tellingen wordt gevangen door vrijwilligers neemt toe. Dit geldt ook voor het aantal teken dat besmet is met de bacterie die de ziekte van Lyme veroorzaakt: de borelia-bacterie. Wageningen University en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu hebben een tekenradar online gezet. Hier werden in 2013 een kwart meer tekenbeten gemeld dan het jaar daarvoor: 9.000. 2% van de mensen die een beet oplopen, krijgen de ziekte van Lyme, zo vertelt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu.

Ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme is lastig aan te tonen, en veroorzaakt een vaag klachtenpatroon dat eventueel een leven lang problemen kan veroorzaken. Het is zaak dat de teek bijtijds wordt verwijderd uit de huid. In dit verband kenden we al het tekenpincet, waarmee de teek kan worden verwijderd zonder delen onder de huid achter te laten. Nu is er echter ook een doe-het-zelf tekentest. Met deze test kan de teek na verwijdering worden nagekeken op de vraag, of het beestje besmet is met de borelia-bacterie. De set wordt verkocht door Care Plus®.

Volgens het RIVM vinden we de hoogste 'tekenbeet-dichtheid' op de Utrechtse Heuvelrug, de Veluwe, de Noord-Hollandse duinen én op de grens tussen Groningen en Drenthe (ter hoogte van het Paterswoldemeer).

Een op de vier teken is besmet

Al is de kans dat een tekenbeet daadwerkelijk tot besmetting leidt dus niet zo groot als wel wordt gevreesd, toch is een op de vier teken in ons land wel degelijk besmet met de borelia-bacterie. Op zich luidt de bekende wijsheid dat een rode kring rond de plaats waar iemand gebeten is, een duidelijk signaal is voor besmetting. Helaas is deze methode echter lang niet waterdicht. Zo'n kring, met fraaie dokterstermen de 'Erythema Migrans' genoemd, komt er namelijk maar in ruwweg een derde tot de helft van de gevallen, als iemand besmet is. Daarom is een teken-test een welkome aanvulling. Hoe sneller bekend is dat een teek besmet was met de borelia-bacterie, des te sneller kan de persoon behandeld worden. Dat maakt de kans dat de behandeling lukt, groter.

Check en dubbelcheck

Na een bezoek aan het bos is het raadzaam om het lichaam te controleren op de aanwezigheid van teken. Wordt een beet geconstateerd, dan zit er een klein 'propje' in de huid geborgen en dat is de teek. Google Images kan plaatjes laten zien, voor wie meer wil weten over het uiterlijk van zo een plek. Belangrijk is nu, dat een eventuele teek zo snel mogelijk én helemaal uit de huid wordt gehaald. De tekentang helpt voorkomen dat delen van de teek toch blijven zitten.

Feiten over teken

• Het klinkt niet prettig, maar een teek zoekt juist die plekken uit 'waar de zon niet schijnt' op uw huid: check na een wandeling ook plekken waar het warmer en vochtiger is op uw huid, zoals oksels en andere huidplooien
• Teken gaan dood na het op 60 graden wassen van de kleding
• Insecten werende middelen beschermen via aanbrengen op de huid én kleding
• Teken houden niet alleen van bos, maar ook van hoog gras en struiken

'Deadline' voor optimale veiligheid: acht uur

De 'deadline' voor de meest optimale kans niet besmet te worden met Lyme, is acht uur. Maar op elk moment dat een teek wordt aangetroffen, is verwijderen uiteraard van belang. De teek kan dan worden getest, via een thuistest die vagelijk doet denken aan de overbekende zwangerschapstest. De test begint door hem in het proefbuisje te doen dat bij de tekentest hoort. Een vloeistof uit de testset wordt bijgevoegd, en dan moet de teek worden fijngemaakt met een bijgeleverd staafje. De reden dat de teek fijn moet worden gemaakt, is dat de borelia-bacterie zich uitsluitend bevindt in de darm van dit piepkleine beestje! Van de oplossing die dan ontstaat, worden met het pipetje uit de set drie á vier druppels op een test-rondje aangebracht. Na twintig tot dertig minuten, kan de uitslag van de tekentest zelf worden geconstateerd. Is er een rood streepje bij de letter 'C' gekomen, dan is de test in elk geval gelukt. Komt er daarnaast ook nog een rood streepje bij de letter 'T', dan was de teek helaas besmet met de borelia-bacterie. Het is noodzakelijk om zo snel mogelijk naar de huisarts te gaan. Blijf bij een negatieve uitslag de huid voor de zekerheid monitoren op het ontstaan van de genoemde rode ring, maar ook bij gezondheidsklachten als koorts, moeheid, spier- of hoofdpijn.