Zilverkaars in de overgang

Vrouwenwortel noemden de Noord-Amerikaans Indianen de zilverkaars (black cohosh. bugbane, black snake root). In het najaar groeven ze de wortels op en maakten er medicijnen van die de vrouwen verlichting gaven bij pijnlijke menstruatie en geboorteweeën. Tegenwoordig worden extracten uit de wortels voor dezelfde doeleinden gebruikt, maar bovendien bleek zilverkaars een van de nuttigste planten om overgangsklachten bij vrouwen te verhelpen.

Cimicifuga botanisch.

De zilverkaars groeit van oorsprong in Noord-Amerika. In Europa is het kruid een statige vaste tuinplant, waarvan de langgerekte witte bloeiaren in de nazomer tot twee meter hoog reiken.
Cimicifuga racemosa (L.) Nutt. (syn. Actea racemosa L.) behoort tot de familie van de Ranonkelachtigen met o.a. een aantal bekende wilde bloemen en sierplanten zoals boterbloemen, anemonen en nieskruidsoorten, maar ook zeer giftige planten zoals Aconitum. De meeste planten van het geslacht Cimicifuga zijn winterharde kruidachtige overblijvende planten die voorkomen in Noord-Amerika, China en Japan. Zij worden tot 2 m hoog en bloeien laat in de zomer zelfs in de herfst met lange gracieuze aren van witte bloemen. De geslachtsnaam van deze planten, Cimicifuga, is ontleend aan het Latijnse cimex, insect, en fugo of fugare, verdrijven, wat slaat op de insectendodende eigenschappen. Ook in China komen verschillende soorten voor, waarvan de voornaamste: C. dahurica, C. foetida of C. simplex. Ze worden alle drie voor dezelfde medicinale doeleinden gebruikt: bij reuma, als diureticum en bij vrouwenklachten.

Geschiedenis van Zilverkaars.

De zilverkaars behoort tot de artsenijmiddelen van de Noord-Amerikaanse medicijnmannen. Deze maken gebruik van de in schijven gesneden wortelstok. De oudste beschrijving van Zilverkaars stamt van Morrison uit het jaar 1680. Hij noemde de plant 'Christophoriana canadensis, waarvan later de naam 'Christoffelkruid' is afgeleid. In 1729 kwam de plant reeds voor in de eerste Amerikaanse botanische tuin van John Bartram en in 1743 werd het kruid door Golden aanbevolen tegen leverontsteking. Vanaf 1823 werd Cimicifuga door Garden in de wetenschappelijke geneeskunde geïntroduceerd en het was volgens hem, uiterst werkzaam tegen longtering en reuma. Hutchinson publiceerde in 1887 uitvoerig over de farmacologische werking van het kruid, in het bijzonder over de bloeddrukverlagende en digitalisachtige werking ervan; het laatste werd in de volgende jaren wel als controversieel beschouwd. Rond 1850 was het in de VS een zeer populair middel en belangrijk in de ‘American Ecclectic Dispensatory’, een soort apothekersboek. Iin 1944 werd door Gizycki de eerste dier-experimentele resultaten beschreven, die overeenkomen met het hedendaags gebruik bij overgangsklachten.

Hedendaags gebruik van Cimicifuga.

De zilverkaars, Cimicifuga racemosa is een geneeskrachtige plant die via de klassieke volksgeneeskunde en de homeopathie zijn weg heeft gevonden in de moderne fytotherapie. De werking berust op het gehalte aan triterpeenglycosiden. Bereidingen uit de wortel bezitten hormonale, vooral oestrogene eigenschappen. Cimicifuga racemosa reguleert het vrouwelijke hormonale systeem (hypothalamus -hypofyse - ovarium) op een manier die veel gelijkt op de werking van oestriol. Cimicifuga extract veroorzaakt een stimulatie van de botstofwisseling. Het heeft een kalmerende en stemmingsverbeterende werking.

Het is vooral aangewezen bij overgangsklachten door een tekort aan oestrogeen, maar ook bij premenstruele klachten en bij dysmenorroe (zeer heftige pijn in de onderbuik en rug tijdens de menstruatie). Daarenboven werd een ontstekingswerende, hypoglycemische (vermindering van het glucose gehalte in het bloed) en hypotensive werking vastgesteld. Het extract normaliseert zwakke en onregelmatige weeën en toniseert het genitaalstelsel.
Extracten uit Cimicifuga racemosa hebben geen toxische of mutagene eigenschappen. De werking van verschillende bereidingen werden placebo-gecontroleerd of vergeleken met andere hormonale therapieën. De neurovegetatieve climacterische klachten verbeteren na een korte periode met weinig of geen gastro-intestinale nevenwerkingen.

Het gebruik van Cimicifuga racemosa extract in de aangegeven adviesdosis is veilig. Contra-indicaties zijn zwangerschap of borstvoeding. Cimicifuga is bewezen veilig te zijn voor vrouwen met een voorgeschiedenis van borstkanker.