Pijn in de tong, wat kan daar de oorzaak van zijn?

Pijn in de tong komt voor bij jong en oud en bij zowel mannen als vrouwen. Pijn kan zich uiten in een tintelende of brandend gevoel ook kan er sprake zijn van een stekende pijn. Soms is er een duidelijke oorzaak te vinden maar er zijn ook gevallen bekent waarvan de oorzaak niet is te achterhalen.

Tong

De tong bevindt zich in onze mondholte en helpt ons bij het praten, eten, slikken en het reinigen van de tanden en kiezen. Tevens kunnen we met behulp van de duizenden smaakpapillen die de tong bevat, allerlei verschillende smaken onderscheiden zoals zoet, zout, zuur, bitter en hartig. De tong bestaat voor het grootste gedeelte uit spieren wat hem erg beweeglijk maakt, sommige mensen kunnen zelfs een rolletje van hun tong maken. Tongrollen is een genetisch bepaalde eigenschap, u hoeft zich geen zorgen te maken indien u dit niet lukt. Sommige mensen hebben een erg lange tong en anderen daarentegen hebben juist een kortere versie, de gemiddelde lengte van de tong zit op zo'n vier centimeter.

Pijn

Sommige mensen hebben pijn in hun tong, dit kan van korte duur zijn maar ook een langere periode aanhouden. Er kunnen verschillende oorzaken zijn voor een pijnlijke tong. Het kan ontstaan door invloeden van buitenaf, een aandoening van de tong zelf of een onderliggende ziekte, in enkele gevallen kunnen specialisten zelfs helemaal geen oorzaak vinden.
Behandeling hangt dan ook af van de oorzaak. Een pijnlijke tong wordt ook wel burning mouth syndrome (BMS) genoemd, bij deze aandoening worden ook lippen, tandvlees en gehemelte meegerekend en niet uitsluitend de tong. BMS komt voor bij mensen van alle leeftijden maar vrouwen in de overgang hebben er het vaakst last van, dit is te wijten aan hormonale schommelingen.

Glossodynie

Een brandende tong wordt aangeduid met de term glossodynie, in tegenstelling tot BMS betreft het hier vaak wel uitsluitend, enkele uitzonderingen daargelaten, de tong. Een brandende tong is zeer vervelend en kan het dagelijks leven behoorlijk zuur maken. Glossodynie is, anders dan men vaak vermoedt, op zich een vrij onschuldige aandoening en het duidt meestal niet op een (ernstige) onderliggende ziekte. In de meeste gevallen is er helaas geen duidelijke oorzaak te vinden voor glossodynie wat behandeling moeilijk maakt. Er zijn wel vermoedens dat stress een belangrijke rol kan spelen bij tongbranden.

Scherpe kies

Het is op zich al erg vervelend als er een stukje van een kies afknapt of dat er spontaan een vulling uit valt. Er kunnen dan ook nog eens scherpe randen aan een kies ontstaan. Doordat de tong constant in beweging is, kan hij bij de scherpe rand langs schuren en wordt dit op den duur erg pijnlijk. Er kan zich zelfs op die plek een kleine ontsteking ontwikkelen. Het is in het geval van een scherpe rand aan een kies raadzaam om zo snel mogelijk een afspraak te maken met de tandarts. Bent u onderweg, is het weekend of u kunt om een andere reden niet naar een tandarts, dan is het mogelijk om zelf met een nagelvijl (geen metalen!) voorzichtig het meest scherpe gedeelte iets weg te vijlen. Doe dit echt met beleid en verwijder absoluut niet meer dan nodig is.

Voedingsmiddelen

Voedingsmiddelen kunnen een allergische reactie opleveren en daardoor een brandende en/of pijnlijke tong geven. Ook kan er irritatie ontstaan doordat voedingsmiddelen scherp of zuur zijn.
Denk bijvoorbeeld aan:

• Kruiden
• Kleurstoffen
• Azijn
• Citrusvruchten
• Kiwi's
• Gluten

Tongpersen en tandenknarsen door spanning en stress

Mensen die last hebben van spanning of stress kunnen tijdens hun slaap ongemerkt hun tong hard tegen de tanden drukken. Doordat bij tongpersen de tong continue onder (hevige) druk staat kan dit pijn opleveren. Mensen die overdag tongpersen, hebben meestal iets minder klachten doordat ze zich eerder bewust worden van het feit dat hun tong onder druk staat. Tandenknarsen kan eveneens leiden tot een pijnlijke tong, vooral 's nachts. Mensen kunnen tijdens het knarsen hun tong tussen hun tanden en kiezen krijgen met alle gevolgen van dien.

Aften

Aften zijn zeer pijnlijk, het zijn kleine kratervormige ontstekingen tot een centimeter met een witgrijze kleur. Ze kunnen zich ontwikkelen aan de binnenkant van de wangen, lippen, gehemelte, onder de tong of op de tong. Aften kunnen ontstaan bij een verminderde weerstand, tevens kunnen aften zich ontwikkelen bij beschadiging van het slijmvlies door bijvoorbeeld een tandenborstel. Aften verdwijnen meestal na zo'n tien dagen uit zichzelf. Indien men erg veel last ondervindt is het raadzaam om contact op te nemen met een huisarts of een apotheker.

Schimmelinfectie

Een schimmelinfectie, ook wel candidose of spruw genoemd, kan pijn in de tong veroorzaken. Schimmel komt over het algemeen bij iedereen, in geringe mate, in de mond voor maar levert onder normale omstandigheden bijna nooit klachten op. Klachten kunnen echter wel ontstaan indien er iets verandert aan het milieu in de mondholte waardoor schimmel de kans krijgt om zich te vermeerderen. Dit kan veroorzaakt worden door een verminderde weerstand, gebruik van antibiotica of door simpelweg een slechte hygiëne. Men herkent een schimmelinfectie aan een iets verheven laag die gemakkelijk is te verwijderen door het af te schrapen, in een enkel geval kan men kleine schimmeldraden zien. Ook kan een schimmelinfectie lijken op kleine aften. Een schimmelinfectie is goed te behandelen met een kuur van de huisarts. Bij een schimmelinfectie moet men eens per week de tandenborstel vervangen en gebruik in zo'n geval niet elkanders tandenborstel.

Droge mond

Een pijnlijke tong en mondholte kunnen worden veroorzaakt door een droge mond. Een droge mond is zeer vervelend met name tijdens het eten en praten. Het kan ook zeer pijnlijke situaties opleveren vooral wanneer men er langdurig last van heeft, kunnen er veel onaangename klachten ontstaan. Een droge mond wordt aangeduid met de medische term: xerostomie. Het is een aandoening die vaak voorkomt, waarvan ouderen vaker last van hebben dan jongeren. Er kunnen bij xerostomie de volgende klachten ontstaan:

• Ontstekingen van de tong en in de mondholte
• Brandend en pijnlijk gevoel van de tong en mondholte
• Scheuren en kloven in oppervlak van de tong en mondhoeken

Een droge mond kan ontstaan bij zeer veel aandoeningen, een bekende voorbeeld hiervan is het Sjögren Syndroom (SS) waarbij speekselklieren chronisch ontstoken raken en negatieve invloed uitoefent op de speekselproductie. Andere aandoeningen of oorzaken kunnen ook een droge mond tot gevolg hebben:

• Diabetes
• Astma
• Hoge bloeddruk
• HIV
• Bestraling
• Stress
• Alcohol misbruik
• Medicijn gebruik

Hormonen

Hormonen regelen erg veel in ons lichaam, zolang alle hormoonwaarden binnen minimale en maximale waarden vallen zullen er op dat gebied geen problemen ontstaan. Maar als waarden ineens (sterk) gaan dalen of stijgen, kunnen er lichamelijke klachten optreden. Wat voor klachten er op treden en in welke mate, hangt af van de soort hormoon en hoe sterk die hormoon piekt of daalt. Door veranderingen van hormoonspiegels kunnen klachten zoals pijn in de tong ontstaan. Vrouwen kunnen door veranderingen in de hormoonhuishouding tijdens en rond de overgang last krijgen van BMS. Dit komt door een daling van het oestrogeen, wat er voor zorgt dat slijmvliezen droger worden met o.a een pijnlijke mond en tong als gevolg.
Een tekort aan het hormoon insuline, zoals bij een diabeet, kan eveneens een droge mond veroorzaken.

Onderliggende aandoening

Bij bepaalde aandoeningen kan men allerlei verschillende klachten ontwikkelen, een pijnlijke tong kan één van die klachten zijn. Enkele voorbeelden op een rijtje:

• Bloedarmoede
• Diabetes
• Schildklieraandoeningen
• Vitamine B12 tekort

Kanker van de tong

Tongcarcinoom, zoals kanker van de tong ook genoemd wordt, is in het begin niet altijd pijnlijk. Pijn kan uiteindelijk optreden bij het eten en drinken, waarbij de pijn kan uitstralen naar oren, kaken en keel. Tongkanker begint meestal als een klein, slecht of niet genezend, zwerend plekje of bultje. Indien een (zwerend) bultje na drie tot vier weken nog niet is genezen dan is het raadzaam om contact op te nemen met een huisarts. Tongcarcinoom kan veroorzaakt worden door roken en alcoholmisbruik.

Algemeen advies

Om een pijnlijke of een brandende tong te kunnen behandelen is het noodzakelijk om de oorzaak te vinden. Helaas is niet in alle gevallen een duidelijke oorzaak te vinden en moet men hopen dat klachten uit zichzelf zo snel mogelijk weer verdwijnen.
Enkele tips om te voorkomen dat klachten erger worden:

• Vermijdt alcohol
• Vermijdt koolzuurhoudende dranken
• Vermijdt scherpe specerijen
• Gebruik geen alcoholhoudende mondwater
• Niet roken
• Drink regelmatig water

Bij pijn en/of een brandend gevoel, wil iedereen zo snel mogelijk van die vervelende klachten af. Hieronder enkele simpele hulpmiddelen die klachten mogelijk kunnen verlichten:

• Neem suikervrije kauwgom
• Drink koud water
• Zuig op een ijsblokje

Tot slot

Blijf niet te lang met klachten rondlopen, neem altijd contact op met een huisarts of een KNO-arts. Bij pijn kunt u vragen naar een pijnstillend middel. Ook indien u een extreem droge mond heeft, kan een (huis)arts in sommige gevallen een recept uitschrijven om klachten te verlichten.