Groene ogen: een zeldzame verschijning!

Wie zegt dat de mens letterlijk genomen een kleurloos wezen is moet toch echt beter opletten. Het menselijk oog kan namelijk verschillende kleuren aannemen. De kleur van je iris wordt genetisch bepaald en heb je zelf dus niet in de hand. De groene oogkleur is een vreemde eend in de bijt. Het is één van de zeldzaamste oogkleuren.

Hoe wordt de kleur van mijn oog bepaald?

Je oogkleur wordt bepaald door het genetische materiaal in je lichaamscellen. Dit materiaal dat op het DNA ligt bepaalt welke stoffen worden geactiveerd om een oogkleur te vormen. Een stof die wordt aangemaakt is onder andere melanine. Bij mensen met bruine ogen wordt veel melanine aangemaakt en, aan de andere kant van het spectrum, bij mensen met grijze ogen wordt juist heel weinig melanine aangemaakt. Melanine is een stof die je ook in het haar vindt. Precies zoals bij de oogkleur veroorzaakt veel melanine in het haar een donkere haarkleur. Echter hebben mensen niet een specifieke kleur in het oog zelf. Mensen met blauwe ogen hebben dus niet een blauw pigment in het oog. De kleur van het oog wordt bepaald door de concentratie van het melanine in de voor en achterkant (iris-pigmentepitheel) van het stroma (iris) en de cellulaire dichtheid van het stroma (iris). De dichtheid van het stroma bepaalt hoeveel licht er wordt geabsorbeerd door het onderliggende epitheliumpigment. Als de dichtheid kleiner is wordt er meer licht doorgelaten en lijken je ogen dus feller. Als de dichtheid groter is wordt er minder licht doorgelaten en lijken je ogen minder fel. Mensen met bijvoorbeeld staalblauwe ogen hebben een kleine dichtheid van het stroma waardoor er veel licht kan vallen op de kleine concentratie melanine (dit betekent dus een blauwe oogkleur) op het iris-pigmentepitheel. Ingewikkeld? Lees snel door voor meer!

Bruin over groen en groen over blauw

De iris, of het regenboogvlies, is het gekleurde gedeelte van je oog. Het kan een aantal kleurtinten aannemen maar veruit de meest voorkomende kleur is bruin. In deze populatie zijn uiteraard nuances te omschrijven. Lichtbruin ''oogt'' heel anders dan donkerbruin. In Afrikaanse en Aziatische landen vind je zelfs mensen met extreem donkere irissen die bijna zwart lijken.

Frequentie

Bruin komt wereldwijd als oogkleur het meest voor omdat de genen die deze kleur veroorzaakt dominant zijn over alle andere kleuren. Groen komt, als het om dominantie gaat, op de tweede plek en blauw op de laatste. Alle andere kleuren, zoals grijs en amber, kun je het beste omschrijven als een mix van alle mogelijke oogkleuren met elk hun eigen melanine hoeveelheden.

Waarom dan zeldzaam?

Er zijn simpelweg weinig dragers met het groene oogkleur gen. Groen is echter wel dominant over de blauwe en grijze oogkleur maar als er weinig ‘’groene DNA dragers zijn in de wereldwijde populatie’’ zal deze dus ook niet vaak voorkomen. Dragers met de groene oogkleur gen vind je vooral in Noord-Europa en in mindere mate Pakistan, India en het Midden-Oosten. Landen waar je vooral mensen tegen kunt komen met groene irissen zijn o.a. Noord-Nederland, Ierland, Noord-Duitsland, Denemarken, Zweden, Noorwegen, IJsland, Polen en Estland. Uiteraard komen andere lichte oogkleur vormen ook in deze landen voor.

Mensen met een lichte haarkleur hebben vaker ook lichte irissen. Mensen met een donkere haarkleur hebben juist vaker donkere irissen. Net als bij de lichte oogkleur is er een verspreiding te zien in Europa en andere delen van de wereld. In de gebieden en landen waar ook lichte irissen voorkomt, vindt men ook vaker een van nature lichte haarkleur.

Onderzoek

In het verleden is er onderzoek uitgevoerd naar de oogkleur van de mens. Een opvallend verschijnsel is dat de groene oogkleur vaak in combinatie wordt gebracht met het hebben van rood hoofdhaar. Onderzoek bevestigt dit, al is het geen gegeven (het hoeft niet altijd zo te zijn). Het hebben van een rood haar is tevens een zeer zeldzaam verschijnsel.

Hazel oogkleur is niet een groene oogkleur!

Naast blauwe, groene, bruine en grijze irissen heb je natuurlijk nog veel meer variaties. Zo heb je ook een hazel kleur. De hazel oogkleur is een beetje een aparte oogkleur. Soms lijken ze bruin, soms lichtbruin en soms schijnen hazel ogen een beetje goudkleurig op. De hazelkleur moet niet verward worden met de groene oogkleur. De hazel oogkleur valt in principe onder de bruine oogkleur maar dan met een twist. Mensen met hazel irissen denken soms dat ze groene ogen hebben omdat het in bepaalde gevallen kan lijken alsof er groen pigment in de oog zit. Dit kan vooral zo lijken wanneer er veel licht op de iris valt. Echte groene irissen hebben geen bruin pigment in de iris. Soms kan er wel een amberkleurige pigment aanwezig zijn bij groene irissen. Bruin pigment (veel melanine) hoort echter niet thuis bij groene irissen.

Bekende groene ogen

In 1985 werd op de cover van het National Geographic magazine een meisje afgebeeld met fel groene ogen. Vanaf dat moment stond ze bekend als ''the girl with the green eyes''. Een bekende Nederlander met groene ogen is Carlo Boszhard en de bekende internationale performer ''Lady Gaga'' is ook in het bezit van groen gekleurde ogen. Natuurlijk zijn er nog meer mensen te noemen met groene ogen. Omdat de groene oogkleur een zeldzaam verschijnsel is, blijft het lastig zoeken naar beroemdheden met deze iriskleur. De volgende celebs hebben de groene oogkleur te pakken:

• Drew Barrymore
• Sarah Michelle Gellar
• Amanda Seyfried
• Alicia Silverstone
• Scarlett Johansson
• Evangeline Lilly
• Jessica Biel
• Kristen Stewart (Twilight)
• Jennifer Connelly
• Kristin Kreuk
• Charlize Theron

Niet alleen vrouwen hebben groene ogen. Ook mannen kunnen natuurlijk de groene oogkleur krijgen. Er is echter een vermoeden dat de groene oogkleur minder vaak voorkomt bij het mannelijk geslacht. Ook de rode haarkleur komt daar minder voor. Waarschijnlijk worden de genen die verantwoordelijk zijn voor deze twee kleuren in enige mate beïnvloed door geslacht (of andersom). Het blijft echter een mysterie. De volgende mannelijke bekendheden hebben groene ogen:

• Channing Tatum
• Taylor Kitsch
• Tom Cruise
• Tom Welling (Smallville)
• Mathias Lauridsen
• Kevin Richardson
• Billy Zane

Wat maakt de groene iris nou eigenlijk groen?

De oogkleur (iris) ontstaat door twee typen melanine: eumelanine en feomelanine (lipochroom). Het melanine wordt gevormd uit de aminozuur tyrosine. Als eerste is het belangrijk om te beseffen dat er geen blauwe, bruine of groene pigment in het oog aanwezig is. Een iris lijkt een bepaalde kleur te hebben door lichtomstandigheden (denk aan de blauwe lucht die 's avonds en 's ochtends rood oogt).

Er is echter nog meer te zeggen over hoe de oogkleur uiteindelijk zal ''ogen''. Als eerste is het natuurlijk van belang hoeveel melanine in het stroma (iris) aanwezig is. Veel melanine geeft een bruine (donkere) iris, weinig melanine geeft een blauwe (lichte) iris. Ten tweede is de dichtheid van de stroma ook belangrijk. Groene ogen hebben veel lipochroom, een stof die bij hogere concentraties het licht kan buigen naar een groene kleur.

Verschillende soorten groene ogen

• Zuiver groene ogen: lipochroom en melanine in een verhouding zodat de ogen zuiver groen van kleur zijn.
• Donker groene ogen: matig hoeveelheid lipochroom en veel melanine.
• Licht groene ogen: matig hoeveelheid lipochroom en weinig melanine.
• Groene ogen met Bruine ondergrond: weinig lipochroom en veel melanine.
• Groene ogen met Blauwe ondergrond: weinig lipochroom en erg weinig melanine.
• Groene ogen met Amber ondergrond: grote hoeveelheid lipochroom en matig melanine.

Blauw, bruin en amber

Blauwe ogen

Erg weinig melanine & geen lipochroom. Als er wel lipochroom in het oog zou zitten zouden deze ogen lichtgroen zijn. Als er heel veel lipochroom in deze ogen zouden zitten worden de ogen geel (amber). Blauwe ogen komen vooral voor in noord, noord-west, noord-oost en in het westen van Europa. Ook in de USA, Australië (Oceanië) en in grotere mate Canada zijn blauwe ogen voorkomend. Genen die verantwoordelijk zijn voor blauwe ogen zijn recessief. Een persoon met blauwe ogen en een persoon met bruine ogen maken een zeer grote kans om kinderen te krijgen met bruine ogen. Kinderen van dit paar dragen nog wel de blauwe genen, maar deze genen komen waarschijnlijk niet tot uiting. De bruine oogkleur is dominant.

Bruine ogen

Erg veel melanine & geen lipochroom (meest voorkomende oogkleur op Aarde, echter veel minder voorkomend in o.a. Nederland, Denemarken, Zweden, Finland, Noorwegen, IJsland en Estland). Naar schatting heeft 90% van alle mensen op Aarde een bruine oogkleur. In sommige landen, veelal in Afrika en Azië, heeft 99% van de inwoners de bruine oogkleur. De bruine oogkleur is in veel landen dus de standaard oogkleur. Een lichtere oogkleur is in veel landen zeer zeldzaam.

Amber ogen

Erg weinig (tot bijna geen) melanine & erg veel lipochroom. Deze kleur is uiterst zeldzaam. De iris heeft een gelige kleur. Als er wel veel melanine en een beetje lipochroom in het stroma is te vinden spreken we van de kleur hazel. Deze kleur komt veel vaker voor en wordt vaak verward met amber. Amber kleurige ogen komen alleen tot uiting als beide ouders weinig melanine in het stroma hebben (blauwe ogen, licht groene ogen). Onthoud dat bruine ogen (veel melanine) altijd dominant is. Een ouder met bruine ogen (dominant) en een ouder met bijvoorbeeld blauwe ogen (recessief) zal waarschijnlijk een kind krijgen met bruine (lichtbruin, donkerbruin, vaalbruin) ogen. Wanneer je bruin met groen mixed verhoogt dat de kans op een kind met hazelkleurige ogen. Groen met blauw zorgt voor (licht)groen of blauwe ogen. Het is altijd belangrijk om te beseffen welke recessieve genen beide ouders bij zich dragen. Zie onderstaand schema.


In het klassieke bovenstaand voorbeeld is er 50% kans op een kind met blauwe ogen, en 50% kans op een kind met groene ogen. Let echter wel op. Het voorbeeld is een zeer simplistische weergave van overerving. Vooral bij oogkleuren is het overerving zeer complex. Meerdere genen (er zijn al meer dan 15 ontdekt!) zijn betrokken bij dit proces. Twee van deze genen zijn bijvoorbeeld OCA2 en HERC2. Sommige oogkleuren kunnen zelfs een generatie overspringen. De blauwe ogen van opa kunnen bijvoorbeeld tot uiting komen bij zijn kleindochter. Tevens hebben recessieve oogkleuren ook invloed op het fenotype (hoe het eruit komt te zien). Het recessieve blauwe gen kan de dominante bruine ogen bijvoorbeeld lichter maken. De kinderen hebben dan vaak lichtbruine ogen die vaal of flets ogen. Een groene kleur kan alleen tot uiting komen als er in de familie een gen aanwezig is die lipochrome aan kan maken. Als deze niet aanwezig is, is de kans op groene ogen bijna nihil. Dit is tevens de reden waarom groene ogen zeer zeldzaam zijn. Genen voor de aanmaak van lipochroom zijn zeer zeldzaam. Er zijn, wereldwijd gezien, weinig mensen met deze genen.

Groene ogen en make-up

Wie in het bezig is van mooie groene ogen kan dat extra accentueren door middel van make-up. Make-up kan er voor zorgen dat je ogen nog mooier uitkomen. Welke kleuren kun je het beste gebruiken als je make-up gebruikt bij groene ogen? De kleuren die je het beste kunt gebruiken blijven in het groene kleurspectrum. Denk dan aan lichtgroen, donkergroen, mosgroen of grasgroen. Ook de kleuren paars en abrikoos zijn een goede match. Deze kleuren zorgen voor contrast zonder te overdrijven. Je eigen oogkleur zal extra oplichten.

Groene ogen en haarkleur

Net zoals de make-up rond je ogen kun je ook je haarkleur gaan verven om je ogen net dat beetje extra mee te geven. Het hangt uiteraard altijd een beetje af van de soort groene ogen die je hebt. Mensen met fel groene ogen genieten van een ander advies dan mensen met meer donkergroene tot groen bruine ogen. Paars is natuurlijk voor veel mensen geen optie. Paars haar gaat net een aantal stappen te ver en de vraag is natuurlijk of paars een mooi staat als haarkleur. Omdat paars geen reële optie is, komen wij bij de bruine haarkleur. Bruin staat fantastisch bij mensen met groene ogen. Bruin laat de ogen extra sprankelen en vestigt de nadruk specifiek op de ogen. Hoe lichter je oogkleur is, hoe donkerder je je haar kunt verven. Mensen met iets donkere irissen kunnen beter een iets lichtere haarverf kiezen.

Kan mijn oogkleur veranderen?

Vraag jij je ook wel eens af of je oogkleur kan veranderen? Sommige mensen beweren dat het kan en claimen dat hun eigen oogkleur een aantal tinten is veranderd. Je oogkleur kan inderdaad ook veranderen, maar niet zo rigoureus dat het erg opvalt. De zon kan bijvoorbeeld invloed uitoefenen op de perceptie van je oogkleur. Als er bijvoorbeeld veel zonlicht op je iris valt lijkt of schijnt het doorgaans lichter op. Als er veel zonlicht op je iris valt (met name in de zomer) kan je oogkleur ook iets donkerder worden. Het pigment in je oog reageert namelijk op zonlicht. Niet alleen zonlicht kan de perceptie van je oogkleur veranderen. Ook kleding, make-up en natuurlijk je haarkleur kan je oogkleur veranderen. Uiteraard is er niets wezenlijk veranderd: het lijkt alleen maar zo.

Vooral in dagen met veel zonlicht kan het lijken alsof je ogen opeens een andere kleur aannemen. Als je in de zon kijkt worden je pupillen kleiner. Ze trekken zich als het ware samen waardoor er minder zonlicht op je netvlies valt. Dit is ter bescherming van je netvlies omdat daar niet al te veel licht op mag vallen. Dit kan namelijk schadelijk zijn. Als je pupil kleiner wordt, wordt de oppervlak van je iris (het gekleurde deel) dus groter. De hoeveelheid pigment (melanine) verandert niet en blijft hetzelfde. Omdat die hoeveelheid nu op een groter oppervlak zit (alles is uitgerekt) wordt je oogkleur dus ook lichter en soms ook feller.

De betekenis van de groene kleur

Kleuren zeggen veel. Zo kan rood het gevoel van gevaar oproepen maar tegelijkertijd ook het gevoel van warmte en vertrouwen. De groene kleur heeft net als de andere kleuren ook een betekenis. Is het je bijvoorbeeld al eens opgevallen dat in Disney animatiefilms vaak de slechteriken groene ogen hebben? Groen is de kleur van bedrog en leugens. Groen staat tevens synoniem voor gif en gevaar. Groen wordt ook geassocieerd met buitenaardse aliens en met draken. Anderzijds is groen natuurlijk de kleur van bos en ruimte.

Groene ogen en persoonlijkheid

De wereld om ons heen is groen en daar voelen wij ons vertrouwd bij. Als je groen als favoriete kleur hebt kan dat betekenen dat je een persoonlijkheid hebt die bij de groene kleur past. Je bent vrolijk, spraakzaam en opgewekt. Mensen die van de groene kleur houden zijn, volgens de kleurenpsychologie, warm, gezellig en houden van vrijheid.

Lees verder

• Blauwe ogen: een intelligente verschijning!
• Bruine ogen: een dominante verschijning!