Diabetes: medicatie in tabletvorm bij DM type 2

Patiënten die de diagnose diabetes mellitus type 2 hebben gekregen, krijgen vaak te maken met een andere levensstijl. Deze levensstijl wordt hen door de arts voorgeschreven om zo het gebruik van medicatie te kunnen vermijden. Wanneer het aanpassen van de levensstijl, gezonder eten en meer bewegen, niet afdoende is, zal over worden gegaan op medicatie in de vorm van tabletten. Tabletten zijn enkel van toepassing bij patiënten met diabetes mellitus type 2, waarbij nog (weliswaar in mindere mate) insuline wordt aangemaakt. Voor patiënten met diabetes mellitus type 1 is het injecteren van insuline helaas een noodzaak. Zij maken als gevolg van een auto-immuunreactie zelf helemaal geen insuline meer aan.

Inhoud

• Diabetes mellitus
• Symptomen bij diabetes
• Medicatie bij diabetes
• Bloedglucoseverlagende tabletten

Diabetes mellitus

Iedereen kent de term 'suikerziekte'. Suikerziekte is de bekende naam voor de aandoening diabetes mellitus of kortweg diabetes. Diabetes is een ziekte waarbij de patiënt zelf te weinig of geen insuline aanmaakt. Door deze verstoring stijgt de bloedsuikerspiegel in het bloed te veel. Dit heeft allerlei nadelige gevolgen voor het gehele lichaam. Een gezonde persoon maakt bij het nuttigen van een maaltijd automatisch insuline aan in de pancreas (alvleesklier). Insuline is een hormoon dat ervoor zorgt dat de suiker in het bloed de lichaamscellen in kan, om daar verbrand te worden. Op deze manier kan het menselijk lichaam functioneren. De suiker (glucose) in het bloed komt door het verbranden weer tot een optimale waarde. Patiënten met diabetes maken zoals gezegd weinig of geen insuline aan, waardoor de glucose niet naar de juiste lichaamscellen kan. De glucoseconcentratie in het bloed wordt nu te hoog. De te hoge bloedsuikerspiegel moet voorkomen worden met een aangepaste levensstijl of medicatie in de vorm van een tablet of het extra injecteren van insuline. De aandoening diabetes mellitus kent verschillende types. De twee meest bekende types zijn:

Diabetes mellitus type 1

Bij deze vorm van diabetes maakt de patiënt helemaal geen insuline meer aan. Medicatie die de aanmaak van insuline stimuleert helpt deze patiëntengroep niet. Dit type diabetes is een auto-immuunziekte (een ziekte waarbij het afweersysteem van het lichaam zich tegen zichzelf keert), vormt zich acuut en openbaart zich vaak op jonge leeftijd. De patiënt is vanaf dat moment afhankelijk van insuline-injecties.

Diabetes mellitus type 2

Diabetes type 2, ook wel welvaartsdiabetes genoemd, ontwikkelt zich langzaam en openbaart zich meestal vanaf het vijftigste levensjaar. Dit type diabetes is erfelijk. Negentig procent van alle diabetespatiënten lijdt aan diabetes mellitus type 2. Bij deze vorm van suikerziekte kunnen tabletten die de alvleesklier stimuleren om insuline aan te maken al voldoende helpen. Insuline spuiten is dan niet nodig.

Symptomen bij diabetes

De meest bekende bijwerkingen zijn vaak plassen, veel dorst hebben, een droge tong hebben, wazig zien en vermoeidheid. Het is dan slim om naar de huisarts te gaan, want misschien is er sprake van een te hoge bloedsuiker (hyperglykemie). Met een kleine vingerprik is de glucosespiegel van het bloed snel te bepalen. Een verdere behandeling en doorverwijzing is dan door de huisarts te bepalen.

Medicatie bij diabetes

Een arts zal, afhankelijk van het soort diabetes, bekijken welke behandeling het best bij de patiënt past. Een gezondere levensstijl kan bij diabetes type 2 leiden tot het minder of zelfs niet meer nodig hebben van medicatie. De meeste van die patiënten starten met medicatie in de vorm van een tablet die zorgt voor een lagere bloedsuiker. Wanneer een patiënt hier te weinig baat bij heeft,, zal worden overgegaan tot het injecteren van insuline. Het verlagen van de bloedsuiker door medicatie moet voorzichtig gedaan worden. De bloedsuikerspiegel kan namelijk ook te laag worden (dit wordt hypoglycemie of hypo genoemd). Hoe lager de spiegel, hoe meer klachten bij de patiënt en hoe acuter de situatie wordt. Bij een ernstige lage hypo (lager dan 3 mmol/L) kan bewusteloosheid optreden. Patiënten met diabetes type 1 zijn hoe dan ook afhankelijk van het injecteren van insuline.

Bloedglucoseverlagende tabletten

Lagere glucoseproductie - Metformine

Wanneer een veranderde levensstijl niet voldoende is, schrijft de arts meestal eerst het tablet metformine (handelsnaam: Glucophage) voor, omdat deze tablet geen gewichtstoename veroorzaakt en dat is juist weer een oorzaak voor diabetes. Metformine zorgt ervoor dat de insuline die aanwezig is in het lichaam beter werkt en werkt 3 tot 6 uur. Daarnaast zorgt metformine voor een lagere productie van glucose in de lever. Dat zorgt voor een lagere glucosespiegel. Doordat het medicijn niet de insulineaanmaak stimuleert, kan metformine niet een hypo veroorzaken. Metformine heeft als bijwerking die regelmatig voorkomt maagklachten en diarree.

Alvleesklierstimulerend - Tolbutamide

Tolbutamide (handelsnaam: Rastinon) is een zogenaamde kortwerkende SU-derivaat (sulfonylureumderivaten) en werkt 6 tot 12 uur lang. Dit medicijn stimuleert de aanmaak van het hormoon insuline in de alvleesklier en wordt vaak als tweede keus voorgeschreven. Tolbutamide kan zorgen voor een te lage bloedsuikerspiegel (hypo). Dat kan wanneer er sprake is van een matige intake (bijvoorbeeld het overslaan van een maaltijd), overmatig alcoholgebruik of een flinke inspanning van de patiënt. Een nadelige bijwerking van het middel is gewichtstoename.

Alvleesklierstimulerend - Gliclazide

Gliclazide (handelsnaam: Diamicron) is net als tolbutamide een SU-derivaat, maar met een lange werking en werkt 12 tot 24 uur lang. Dit medicijn stimuleert de aanmaak van het hormoon insuline in de alvleesklier. Dit medicijn geeft meer kans op een hypo (lage bloedsuikerspiegel) wanneer er sprake is van te weinig voeding, overmatig alcoholgebruik of wanneer de patiënt zich meer dan gemiddeld heeft ingespannen. Gliclazide heeft als bijwerkingen: gewichtstoename, maag- en darmproblemen en allergische huidreacties.

Alvleesklierstimulerend - Glimepiride

Glimepiride (handelsnaam: Amaryl) is net als gliclazide een langwerkende SU-derivaat en werkt 16 tot 23 uur lang. Dat betekent dat ook glimepiride de pancreas (alvleesklier) stimuleert om insuline aan te maken. Daarom is er ook bij glimepiride meer kans op een hypo bij te weinig intake (voeding), overmatig alcoholgebruik of wanneer de diabeet zich flink heeft ingespannen. Glimepiride heeft als bijwerkingen: gewichtstoename, maag- en darmproblemen en allergische huidreacties.

Insulinegevoeligheid verbeteren - Pioglitazon

Pioglitazon (handelsnaam: Actos) behoort tot de medicatiegroep: thiazolidinedionen of TZD's en werkt 16 tot 23 uur lang. Dit medicijn verbetert de gevoeligheid voor insuline van de lever, vet- en spierweefsel. Dat is met name een voordeel bij patiënten met overgewicht. Bijwerkingen bij pioglitazon zijn vochtophoping (oedeem), hartfalen, luchtweginfecties, hoofdpijn en gewichtstoename.

Bij het gebruik van bloedsuiker verlagende medicatie zoals bovenstaande tabletten zal de specialist regelmatig het bloed van de patiënt laten controleren. Meestal wordt gecontroleerd op de glucose, maar ook de lever- en nierfunctie. Deze functies kunnen namelijk beïnvloed worden door de medicatie.