Hormonen: hun functies

Hormonen zijn belangrijk voor ons lichamelijk en geestelijk welzijn. Hormonen beïnvloeden ons seksleven en ons humeur. Niet voor niets krijgen saggerijnige mensen te horen: 'heb je last van je hormonen' of: 'je moet zeker ongesteld worden.' Hormonen bepalen ook in welke mate je (vroegtijdig) oud word, hoe het met je figuur en huid gesteld is. Hormonen sturen cellen aan, zodat deze op de juiste manier hun taken vervullen en hormonen geven informatie door. Het zijn dus belangrijke boodschappers. Er zijn twee grote groepen hormonen, namelijk de wateroplosbare proteohormonen (proteïne is eiwit) en de vetoplosbare steroïde hormonen. De steroïde hormonen hebben direct toegang tot de cellen en zorgen ervoor dat cellen hun werk doen. Maar wat zijn nu de functies die de verschillende hormonen vervullen?

Het hormoon melatonine

Melatonine wordt geproduceerd door de pijnappelklier en zorgt voor ons slaap- en waakritme. Door melatonine reageert ons lichaam op licht en donker. Dit verschilt per dag en per seizoen. De uitscheiding van melatonine wordt aangestuurd via zenuwbanen en pigmentcellen die doorgeven wat het netvlies van het oog opvangt. Als het donker wordt, dan verhoogt de melatonine-afscheiding zich. Bij de toename van melatonine worden we moe, en bij afname worden we wakker. Melatonine is van invloed op de geslachtsorganen en is verantwoordelijk voor de zin in seks. Ook stimuleert melatonine de productie van afweerstoffen en heeft het hormoon invloed op de reacties van afweerstoffen. Het schijnt volgens bepaalde wetenschappers niet zo goed te zijn, dat de maatschappij (over het algemeen) rond 8.00 uur begint te draaien. Volgens hen, is het beter wanneer de maatschappij (bedrijven maar ook scholen) zo vanaf 10.00 begint te draaien. Dit zou beter passen bij ons bioritme. Vooral bij het bioritme van pubers. In principe voel je je pas fit als je slaapt totdat het licht geworden is.

Schildklierhormonen
In de schildklier worden de hormonen tri-jodothyronine (T3) en Thyroxine (T4) gevormd. T3 en T4 regelen de temperatuur, activeren de stofwisseling en stimuleren het optimale zuurstofgebruik in de cel. Ze zijn dus erg belangrijk voor de biochemische activiteiten in de cellen en ook voor het gebruik van energie uit voedingsmiddelen. Bij pasgeborenen zijn ze verantwoordelijk voor de rijping van de hersenen en de groei van de botten. Een vertraagde stofwisseling kunnen een gevolg zijn van een T3 en T4 tekort, waardoor je sneller dik wordt.
De schildklier produceert ook het hormoon calcitonine. Deze is van invloed op onze calciumhuishouding en stimuleert zodoende de opname van calcium in de botten.

Bijschildklierhormonen

Het hormoon parathormoon wordt in de bijschildklieren geproduceerd. Dit hormoon zorgt ervoor dat we onze spieren probleemloos kunnen bewegen en dat onze zenuwen informatie snel en zonder storingen kunnen doorgeven. Ook zorgt het parathormoon ervoor dat we een constante calciumspiegel hebben. Zenuwen en spieren hebben calcium nodig om goed te kunnen functioneren. Dus wanneer de calciumspiegel daalt, scheiden de bijschildklieren parathormoon uit. Wanneer de calciumspiegel te hoog is, gebeurt het tegenovergestelde.

Het hormoon insuline

Insuline wordt afhankelijk van de suiker concentratie (glucose) in het bloed geproduceerd. Elke maaltijd met koolhydraten verhoogt de bloedsuikerspiegel omdat alle koolhydraten in kleine glucosedeeltjes gesplitst worden. Wanneer de bloedsuikerspiegel stijgt wordt de alvleesklier gestimuleerd om insuline te produceren en af te scheiden. insuline bevordert de opname van glucose in de lever en in de spiercellen, waar ze als energiereserves worden opgeslagen. Insuline zorgt er ook voor dat suiker vanuit het bloed getransporteerd wordt en in de cellen in vet wordt omgezet.
Het hormoon insuline wordt geproduceerd door de alvleesklier.

Het hormoon glucagon

Glucagon wordt geproduceerd door de alvleesklier en is een tegenspeler van insuline. Glucagon stimuleert de afbraak van glycogeen en zorgt ervoor dat bij stress en lichamelijke activiteit de suikerreserves worden aangesproken en worden afgegeven aan het bloed. Zodoende kunnen de suikerreserves door de cellen als energiebron gebruikt worden. Glucagon wordt uitgescheiden op het moment wanneer de bloedsuikerspiegel lager is dan de minimumwaarde. Glucagon wordt voorgeschreven om diabetici in noodsituaties te behandelen, wanneer de bloedsuikerspiegel gevaarlijk laag is.

Het hormoon cortisol

Cortisol wordt geproduceerd in de bijnierschors en hoort bij de corticosteroïde hormonen. Cortisol is het belangrijkste hormoon van de corticosteroïde. Cortisol stuurt namelijk de verwerking van vetten, eiwitten en koolhydraten aan. Bij risicovolle situaties zorgt cortisol ervoor dat er levensreddende energie wordt klaargezet. Cortisol onderdrukt ontstekingsprocessen in het lichaam en reguleert ook het immuunsysteem. In de afgelopen jaren is DHEA heel bekend geworden, een hormoon dat ook in de bijnierschors gevormd wordt. DHEA zou gunstig werken tegen huidveroudering en bij het behoud van vitaliteit.

De hormonen adrenaline en noradrenaline

Het hormoon adrenaline wordt gevormd in het bijniermerg en is het 'vecht-of-vlucht-hormoon'. Adrenaline verhoogt de frequentie van de hartslag en ook het bloedvolume, waardoor het hart beter kan presteren. Ook verwijdt adrenaline de luchtwegen waardoor er makkelijker zuurstofrijke lucht het lichaam in kan gaan, om spieren van zuurstof te voorzien.
Het hormoon noradrenaline werkt ongeveer op dezelfde manier en is verantwoordelijk voor prestatieverhoging in noodsituaties. Noradrenaline heeft de belangrijke taak om de bloeddruk op het juiste peil te houden.

Het hormoon prolactine

Prolactine wordt in de hypofysevoorkwab gevormd. Dit hormoon stimuleert (in samenwerking met andere hormonen) de groei en ontwikkeling van borstspieren in de pubertijd. Tijdnes de zwangerschap stijgt het prolactine gehalte in het bloed. Zo worden de borstklieren voorbereid op de productie van melk. Als de baby geboren is, blijft het niveau van prolactine evenhoog als tijdens de zwangerschap. Proclactine neemt toe bij geestelijke of lichamelijke inspanning.

Het hormoon oxytocine

Oxytocine stimuleert ons verlangen naar tederheid en intimiteit. De hypofyse speelt een belangrijke rol bij de productie van dit hormoon en het hormoon zorgt ervoor dat we zin hebben in seks. Het gehalte aan oxytocine bepaalt hoe intens een orgasme wordt beleefd. Tijdnes het geboorteproces zorgt het ervoor dat de baarmoeder zich met een bepaalde regelmaat samentrekt zodat de baby door het geboortekanaal kan gaan.