Verband tussen inentingen en autisme

Soms wordt een vorm van autisme vastgesteld nadat een kind is ingeënt tegen bof, mazelen en rodehond (het zogeheten BMR-vaccin). Is het gewoon toeval dat autisme net op dat moment ontdekt wordt? Of kan autisme veroorzaakt of verergerd worden door de betreffende inenting? Waar komen de geruchten over een verband tussen vaccinaties en autisme vandaan? En is er een verband of niet? Het is een vraag die veel ouders bezighoudt en waar veel onderzoek naar gedaan is.

Inhoudsopgave

• BMR-vaccin
• Autisme
• Verband aangetoond door Andrew Wakefield
• Daling vaccinaties
• Journalist ontdekt bedrog
• Financiële belangen
• Fout onderzoek
• Persoonlijk belang
• Geen verband tussen inentingen en autisme
• Wantrouwen in de onderzoeken

BMR-vaccin

In veel landen worden kinderen ingeënt tegen de besmettelijke kinderziekten bof, mazelen en rodehond. Het betreft een zogenaamd 3-in-1-vaccin. Dit wil zeggen dat slechts één injectie nodig is voor de inenting tegen drie ziekten. In Nederland krijgen kinderen de injectie meestal zodra ze ongeveer 14 maanden oud zijn. Voor de meeste kinderen zorgt deze inenting voor een levenslange bescherming tegen de betreffende ziekten. Bij een kleine groep (2% tot 10%) biedt de inenting echter niet direct voldoende bescherming. Daarom worden alle kinderen voor de zekerheid nog een keer ingeënt zodra ze een jaar of negen zijn.

Autisme

Autisme wordt vaak omschreven als een ontwikkelingsstoring. Het kenmerkt zich met name door beperkingen in spraak en/of sociale interactie. Er bestaan veel verschillende soorten autisme en is mede daardoor lastig vast te stellen. Vooral bij zeer jonge kinderen kan autisme lange tijd onopgemerkt blijven. Over het algemeen kunnen symptomen van autisme vastgesteld worden tussen de leeftijd van één en drie jaar. Kortom, zodra kinderen voor het eerst een vaccinatie krijgen kan autisme meestal voor het eerst geconstateerd worden.

Verband aangetoond door Andrew Wakefield

In 1998 publiceerde de Engelse maag-darmchirurg Andrew Wakefield een artikel in het toonaangevende medische blad The Lancet. In een persconferentie verklaarde dr. Wakefield dat hij door middel van onderzoek had aangetoond dat een bepaalde vorm van autisme kan ontstaan als gevolg van inenting met het BMR-vaccin. Volgens Wakefield zou het vaccin een chronische darminfectie bij de kinderen kunnen veroorzaken. Als gevolg van deze infectie kon de darm lek raken waardoor allerlei stoffen eenvoudig het lichaam van het kind binnen konden dringen. Sommige van deze stoffen zouden vervolgens de ontwikkeling van de jonge hersenen kunnen verstoren. Kort samengevat: autisme kan veroorzaakt worden door de inenting tegen bof, mazelen en rodehond.

Daling vaccinaties

Het verhaal van Wakefield sloeg in als een bom. Vele kranten schreven over het aangetoonde verband tussen autisme en het BMR-vaccin. In de periode na de publicatie van het onderzoek nam het aantal gevaccineerde kinderen in rap tempo af. Ouders namen het zekere voor het onzekere en besloten af te zien van de altijd onschuldig geachte vaccinatie. De vaccinatiegraad daalde van ongeveer 90% tot 70% en in sommige delen van Groot-Brittannië zelfs tot 50%. Ook in omringende landen was een zelfde daling waar te nemen. Als gevolg hiervan stierven er zelfs enkele kinderen aan de mazelen.

Journalist ontdekt bedrog

Reeds in 1998 waren er deskundigen die twijfelden aan de conclusies uit het onderzoek van Wakefield. Van deze deskundigen werd gezegd dat ze de fabrikanten van de vaccins wilden beschermen en werden niet voldoende serieus genomen. In 2004 kwam het verhaal echter in een stroomversnelling toen een journalist van de Sunday Times zich ging verdiepen in de feiten. Deze journalist - Brian Deer - stuitte op enkele vreemde zaken. Hij ontdekte dat het onderzoek van Wakefield nooit de noodzakelijke goedkeuring had gekregen van een medisch-ethische commissie. Later bleek zelfs dat Wakefield het benodigde controle-bloed had afgenomen van kinderen die op het verjaardagsfeestje van zijn zoon aanwezig waren. Als tegenprestatie had hij deze jonge donateurs vijf pond per persoon betaald. Dit bleek echter nog maar het topje van de ijsberg te zijn.

Financiële belangen

De journalist Brian Deer ontdekte dat Andrew Wakefield door ene Richard Barr was ingeschakeld om het betreffende onderzoek te doen. Richard Barr was een advocaat die een groep ouders vertegenwoordigde die dachten dat hun kinderen autistisch waren geworden door het BMR-vaccin. De bedoeling was een enorme rechtszaak te beginnen tegen de fabrikanten van de vaccins. Hiervoor was natuurlijk wel enig wetenschappelijk bewijs nodig. Hierbij kwam Andrew Wakefield in beeld. Als dank voor zijn deskundige hulp kreeg Wakefield alvast 55.000 pond van Barr. In de loop der jaren heeft Wakefield nog veel meer geld voor zijn medewerking ontvangen van Barr. Volgens Brian Deer zou het zelfs gaan om meer dan 400.000 pond. Hoewel gesponsord onderzoek wel vaker voorkomt, is het wel de bedoeling dat dit vooraf gemeld wordt. Dit had Wakefield niet gedaan, hetgeen de geloofwaardigheid niet ten goede kwam. Toen zijn mede-onderzoekers de verhalen hoorden over de betalingen van Barr, besloten tien van de dertien auteurs zich terug te trekken.

Fout onderzoek

In eerste instantie waren er slechts aanwijzingen dat het onderzoek van Wakefield niet zou deugen. Uit de onderzoeken die volgden, bleek echter al snel dat het onderzoek op vele punten niet klopte. Veel belangrijke resultaten uit het onderzoek waren verzonnen en konden op geen enkele manier onderbouwd worden. Ook konden de opmerkelijke resultaten in geen enkel vervolgonderzoek bevestigd worden.

In een rechtszaak in 2007 werd de fraude in het onderzoek bevestigd door een research-analist van Wakefield. Het werd langzaam duidelijk dat Wakefield grove fraude had gepleegd en zich voor veel geld voor het karretje had laten spannen van Richard Barr. Toen iedereen overtuigd was van de fraude werd de vergunning van Andrew Wakefield ingetrokken door de General Medical Council (GMC). Dit betekende dat Wakefield niet meer als dokter werkzaam kon zijn. Op 2 februari 2010 kondigde The Lancet aan dat zij niet meer achter de inhoud van het onderzoek konden staan en trokken het artikel terug.

Persoonlijk belang

Het was duidelijk dat Wakefield een (financieel) belang had in de onjuiste uitkomst van zijn onderzoek. Hij had immers forse bedragen ontvangen van de schade-advocaat Richard Barr. Uiteindelijk bleek dat Wakefield nog veel meer reden had om te frauderen. Wakefield had namelijk in al in 1995 een patent aangevraagd voor een diagnosetest van autisme als gevolg van vaccinatie. De gedachte was dat verontruste ouders met de betreffende test konden 'bewijzen' dat het autisme van hun kind het gevolg was van de vaccinatie (en vervolgens een proces tegen de vaccinatiefabrikant konden beginnen). Wakefield was van plan om een bedrijf op te zetten voor de fabricage en verkoop van deze diagnosetest. De verwachtte winst van dit bedrijf zou $43 miljoen per jaar zijn. Hiernaast was Wakefield van plan om een vervangend BMR-vaccin op de markt te brengen, zodra het imago van het oorspronkelijke vaccin voldoende beschadigd was.

Geen verband tussen inentingen en autisme

Na 1998 zijn er tientallen onderzoeken gedaan naar het mogelijke verband tussen autisme en de BMR-vaccinatie. Zo heeft de Gezondheidsraad in Nederland in 2007 onderzoek gedaan. Een studie in samenwerking met de Universiteit van Sydney bevatte zelfs data van maar liefst 1,26 miljoen kinderen. Uit geen van deze onderzoeken is gebleken dat er enig verband bestaat tussen autisme en de BMR-vaccinatie. Autisme wordt niet veroorzaakt of verergerd door de BMR-vaccinatie. De medische wereld is het er over eens dat autisme een aangeboren en ongeneeslijke stoornis is.

Wantrouwen in de onderzoeken

Hoewel de onderzoeken glashelder zijn in de conclusies, blijven er mensen geloven in de bevindingen van Andrew Wakefield. Enerzijds wordt dat waarschijnlijk ingegeven door een stevig wantrouwen in de farmaceutische industrie. Volgens schattingen verdienen de fabrikanten jaarlijks zo’n 2 miljard aan de verkoop van de vaccinaties. De 'Wakefield-volgers' verdenken de fabrikanten ervan dat ze geen kritiek dulden om zo hun lucratieve handel in stand te houden. De fabrikanten zouden de bewijzen verdoezelen en rapporten in de doofpot stoppen. Mede door deze theorie besluiten sommige mensen om hun kinderen niet te laten inenten. Hoewel de onjuistheid van het onderzoek van Wakefield bewezen is, zal het waarschijnlijk nog lang duren voordat het wantrouwen tegen het BMR-vaccin verdwenen is.