Yoga, balans van lichaam en geest

De een ziet yoga als zweverige ontspanningsoefeningen op een matje, een ander denkt aan ingewikkelde houdingen met de benen in de nek. Een derde denkt aan het Verre Oosten waar bebaarde mannen op een tapijtje mediteren. Yoga wordt met van alles geassocieerd maar yoga beoogt enkel bewustwording van lichaam en geest met evenwicht als doel. Van yoga word je lichaam flexibeler en kom je tot rust, daarnaast vraagt het zelfdiscipline en concentratie. Wie aan yoga doet komt terug bij zichzelf.

Bewustwording en balans

Het woord Yoga komt uit een oude taal uit het verre Oosten, het Sanskriet. Het betekent 'tot evenwicht komen', 'samenbrengen', 'eenwording' of 'verenigen'. Dit zoeken naar een balans kan zijn tussen voelen en denken, tussen uzelf en uw omgeving, tussen rust en beweging, tussen spanning en ontspanning en tussen lichaam en geest. Over yoga doen vele verheven uitspraken de ronde, alsof het zou gaan om een levensopvatting of een religie. Maar yoga is niets anders dan een hulpmiddel om uzelf bewust te worden van uw lichaam en functioneren zodat je een innerlijk evenwicht kunt bereiken. Dit evenwicht is in de huidige tijd vaker dan ooit verstoord door een stressvol bestaan met vele lichamelijke en psychische klachten zoals allerlei pijnen, nervositeit, spanningen, depressie en zo verder. Vaak brengt een medische klacht de patiënt uiteindelijk bij yoga, soms zelfs op advies van een arts. Andere redenen om met yoga te beginnen zijn plezier, stress-hantering of om 'lekker in je vel' te zitten.

Principes en grenzen

Yoga streeft dus naar een eenheid van lichaam en geest. Vaak wordt het ook gezien als een spirituele bezigheid. Yoga is dus meer dan een soort veredelde gymnastiek. Voor sommigen is het een manier van leven. De principes van yoga zijn al eeuwenoud en de leer van yoga beperkt zich niet meer enkel tot India, de bakermat van de yoga, maar wordt nu over de hele wereld beoefend. Iedereen kan yoga doen omdat de kracht van yoga ligt in de variëteit aan niveaus. Yoga behoort nooit pijn te doen, hooguit is het ongemakkelijk als de spieren stijf zijn. Nooit wordt het lichaam geforceerd, integendeel, grenzen worden afgetast en aanvaard. Ook is yoga niet een kwestie van presteren en gaat het er niet om wie de beste is. Er zijn er geen examens en geen diploma's.

Vormen en stromingen

Yoga is een kwestie van doen en hierbij is in het begin een yogadocent nodig die de oefeningen uitlegt en voordoet. Het beroep van yogadocent is echter niet wettelijk beschermd zodat iedereen yogalessen kan gaan geven. Dit houdt in dat je een yogadocent kunt treffen die niet is aangesloten bij de vereniging van yogadocenten en dus mogelijk niet voldoet aan de binnen de vereniging vereiste criteria. Lesgeven is in elk geval altijd verschillend, ook tussen aangesloten docenten onderling, omdat ieder zijn eigen benadering heeft. Daarbij zijn er vele vormen van yoga. Er zijn echter zes stromingen die van oudsher in India beoefend worden, te weten: Hatha yoga, Bhakti yoga, Jnana yoga, Karma yoga, Mantra yoga en Raja yoga. Hatha Yoga is de bekendste vorm. Nog meer vormen zijn door de eeuwen heen afgeleid uit deze traditionele stromingen. In Nederland worden circa veertig vormen van yoga gegeven.

Ademen en ontspannen

Yoga is vooral ervaren. Een yogales bestaat in de eerste plaats uit een reeks heilzame oefeningen, de Asana's. Deze zorgen voor een strekking van spieren, ligamenten, pezen en gewrichten. Tevens helpen de oefeningen het zenuwstelsel in evenwicht te brengen, de bloedcirculatie te verbeteren, spanningen op te heffen en het lichaam als geheel soepeler te maken. Er worden zowel dynamische als statische houdingen beoefend, welke vervolgens een tijdje worden 'vast'gehouden. Diep doorademen is hierbij belangrijk en essentieel bij yoga. Bij diepe inademing voorzie je je lichaam van een overvloedige hoeveelheid zuurstof en bij uitademing worden afvalstoffen uitgestoten. Ademhalingstechnieken in de yoga heten 'Pranayama's'.

Dynamische houdingen zijn anders in die zin dat je vloeiend van de ene houding in de andere overgaat. Tijdens yoga wordt er gewerkt met de ademhaling, de concentratie, meditatie, visualisaties en diverse ontspanningstechnieken. Oefeningen worden in alle houdingen uitgevoerd waarbij alle bewegingen van de wervelkolom aan bod komen: Voor- en achteroverbuigingen, zijwaartse buigingen en torsies. Oefeningen en houdingen hebben elk een eigen naam, zoals 'De zonnegroet', 'Egyptische draak', 'Vliegende zwaan' en 'Buigend riet'. Soms worden de oefeningen met gesloten ogen uitgevoerd of tegen een wand. Een belangrijk onderdeel van yoga zijn evenwichtsoefeningen. Vaak eindigt een yogales met een uitgebreide ontspanningsoefening. Na afloop voel je je meer verbonden met wat je doet, hoe je ademt, hoe je beweegt.

Voorbereiding bij yoga

Voor yoga heb je weinig nodig. Gemakkelijke ruimvallende kleding zoals joggingpak, T-shirt en legging of een turnpak voldoen uitstekend. Schoenen zijn onpraktisch, beter zijn sokken of blote voeten. Verder is het meestal nodig om een yogamat mee te nemen en een badhanddoek om erop te leggen. Alvorens je je ergens inschrijft kun je vaak een proefles bijwonen. Denk niet dat er naar een yogacursus enkel zweverige types komen want de deelnemers zijn zeer gevarieerd: Zowel man als vrouw en van alle leeftijden, uit alle beroepsgroepen. Meestal worden de lessen in kleine groepen gegeven. Voor de oefeningen wordt veel tijd uitgetrokken en word je geholpen bij de diverse houdingen, eventueel gecorrigeerd. Indien je iets niet kunt, is dat geen probleem. Ook is er zwangerschapsyoga, yoga voor 55 plussers, of yoga voor kinderen.

"Yoga is the practice of quieting the mind." ~ Patañjali