Cyaanvergiftiging: abrikozenpitten of blauwzuur

Cyaanvergiftiging of blauwzuurvergiftiging treedt op bij inademing van een cyaanverbinding of cyaanwaterstof. Dit staat ook wel bekend onder blauwzuur. Tegenwoordig duikt steeds meer het consumeren van abrikozenpitten op. Dit middel zou tegen kanker werken en andere voordelen hebben. In abrikozenpitten zit een hoeveelheid cyaan die bij hoge dosering leidt tot een cyaanvergiftiging met alle gevolgen van dien.

Wat is een cyaanvergiftiging?

Een cyaanvergiftiging is een vergiftiging met een cyaanverbinding of dyciaan. Een cyaanverbinding (cyanide) kan bestaan uit kaliumcyanide, natriumcyanide, vynilcyanide, calciumcynaide. Met name blauwzuur oftewel cyaanwaterstof is giftig. Cyaan wordt vooral gebruikt in de industrie, bij de productie van kunststof, winning van edelmetaal, als onkruidbestrijding, farmaceutische producten, harsen en als oplosmiddel. Ook komt er een kleine hoeveelheid cyaan in steenvruchten voor zoals amandelen, kersen, abrikozen, pruimen en perziken. Inademen of via de mond innemen van cyaan veroorzaakt een cyaanvergiftiging die vrijwel altijd dodelijk is. Een cyaanvergiftiging kan optreden bij mensen die met cyaan/cyanide werken, maar komt ook voor bij mensen die cyaan binnen krijgen via voedsel zoals de maniokwortel (cassave) of steenvruchten.

Een cyaanvergiftiging is niet hetzelfde als cyanose. Hierbij is er sprake van blauwverkleuring van de huid als gevolg van een te laag zuurstofgehalte in het bloed. De oorzaak hiervoor is divers.

Symptomen van een vergiftiging

Er is een verschil tussen een acute vergiftiging en een vergiftiging door langdurige blootstelling of een kleine blootstelling aan cyaan. Door het eten van steenvruchten ontstaat vaak een aantal symptomen die gelijk zijn aan een cyaanvergiftiging maar in mindere mate. Bij een acute vergiftiging komt behandeling vaak te laat. Deze laatste vergiftiging is dodelijk.

Een acute vergiftiging is te herkennen aan kortademigheid, hoofdpijn, verwardheid, misselijkheid en braken. De huid kleurt blauw tot zwart. De patiënt raakt in coma en kan binnen enkele seconden tot minuten sterven door verstikking. Bij een langzame vergiftiging door langdurige blootstelling treedt er hoofdpijn op, vermoeidheid, algehele zwakte, duizeligheid en kan de werking van de schildklier aangetast worden. Hoewel deze vorm van vergiftiging niet direct dodelijk is, kan het op de lange duur zoveel schade aanrichten dat er bewusteloosheid of coma optreedt. We spreken dan over een toenemende hoeveelheid inademing of via de maag innemen van cyaan. De adem van patiënten die vergiftigd zijn ruikt naar bittere amandelen, maar kan achterwege blijven.

Het inademen van blauwzuur (cyaanwaterstof of waterstofcyanide) is direct dodelijk wanneer er meer dan 300 mg/m3 wordt ingeademd. Bij de helft hiervan treedt de dood van 30 minuten in.

Het dodelijke aan een cyaanvergiftiging is het inactiveren van de hemoglobine in het bloed. Hemoglobine verzorgt in het bloed de transport van zuurstof en koolstofdioxide. Wanneer door het gif de hemoglobine inactief wordt gemaakt, wordt zuurstof niet meer getransporteerd. De weefsels sterven zeer snel af waardoor er verstikking optreedt. Hemoglobine geeft de rode kleur aan het bloed. Het inactief worden van hemoglobine heeft als gevolg dat de rode schijn onder de huid verdwijnt en er een blauwe tot blauwzwarte verkleuring optreedt.

Amandelen, kersen en andere steenvruchten zijn giftig

Let op met het eten van de pitten van steenvruchten als onder andere amandelen, abrikozen en kersen. Deze bevatten een kleine hoeveelheid cyaan. Hoewel het eten van deze pitten niet dodelijk is, veroorzaakt het wel ziekten van het zenuwstelsel. Vaak wordt niet direct een link gelegd tussen de ziekte en het eten van de pitten. Abrikozenpitten worden soms wel geadviseerd als middel tegen kanker. Hier is vroeger onderzoek naar gedaan, maar omdat de pitten veel te giftig zijn is er met dit onderzoek gestaakt. Toch zijn er nog steeds kwakzalvers die de abrikozenpitten verkopen als wondermiddel tegen kanker. na een aantal maanden is de kanker niet verminderd, maar de hoeveelheid cyaan in het bloed is wel toegenomen. Er werden in het verleden soms zelfs dodelijke hoeveelheden cyaan (na het gebruik van abrikozenpitten) in het bloed gevonden.

Behandeling

Bij een langdurige vergiftiging zal aan de hand van de klachten de diagnose gesteld worden. Mensen die voor hun beroep in aanraking komen met cyaan moeten bedacht zijn op cyaanvergiftiging en dit bij klachten doorgeven aan de arts. Het vermijden van de werkplek is van belang. De arbeidsinspectie gaat na of er daadwerkelijk sprake is van een gevaarlijke werkomgeving. Het eten van steenvruchten kan ook een cyaanvergiftiging veroorzaken. Dit zien we vaak terug bij paarden, maar ook mensen zijn er gevoelig voor wanneer de pitten in grote hoeveelheden gegeten worden. Aan de hand van de klachten kan de arts de diagnose stellen. Er worden tegengiften toegediend die ervoor moeten zorgen dat cyaan wordt gebonden. Andere middelen zorgen er juist voor dat het hemoglobine niet inactief wordt gemaakt. Een bekend tegengif is DMAP. Daarnaast zal men zuurstof toedienen. Bij een acute vergiftiging is snelle behandeling noodzakelijk. Echter, bij een grote dosis cyaan/blauwzuur is redding vaak niet meer mogelijk daar de dood direct volgt.