Groep B Streptokokken: gevaarlijk voor pasgeboren baby's
Zwangere vrouwen kunnen draagster zijn van GBS, de Groep B Streptokok, en daar hebben zij zelf geen last van. Zij kunnen de bacterie op hun baby overbrengen tijdens de bevalling. Met de baby gaat het dan in de meeste gevallen na de geboorte goed. Bij een minderheid wordt de baby wel ziek van deze bacterie en dan gaat het over een levensgevaarlijke ziekte: de baby kan longontsteking of hersenvliesontsteking krijgen en zelfs overlijden. Over GBS ziekte, de verschijnselen en het voorkomen ervan.Groep B Streptokokken: wat voor infecties veroorzaken ze?
Groep B Streptokokken (GBS) zijn bacteriën die normaal in de dikke darm voorkomen en daar geen kwaad kunnen. Ze zijn in een aantal gevallen de verwekker van een urineweginfectie en komen ook voor bij wondinfecties; vaak bij been- of voetwonden. Sommige zwangere vrouwen (20%) hebben de bacterie in hun vagina zonder daar last van te hebben: ze zijn draagster. Maar deze bacterie kan bij pasgeboren baby's een levensbedreigende infectie veroorzaken. De baby loopt de besmetting op via de moeder vlak voor of tijdens de bevalling, of in de periode na de geboorte, tot de leeftijd van zo'n drie maanden. De baby kan heel erg ziek worden, gehandicapt raken en ongeveer 5% overlijdt aan de infectie met deze bacterie.De bacterie
Groep B Streptokokken zijn facultatief anaerobe Gram-positieve bacteriën. Ze horen thuis in de groep hemolytische streptokokken. Een andere bacterie uit de groep hemolytische streptokokken is de groep A Streptokok, de veroorzaker van bijvoorbeeld tonsillitis, angina, roodvonk en acuut reuma. Onder 'Groep B Streptokokken' verstaat men een aantal subtypen bij elkaar, afgekort tot GBS.Een andere naam voor deze bacterie is Streptococcus agalactiae. Ze werden vroeger veelvuldig gevonden bij mastitis (melkklierontsteking) bij rundvee, waardoor de koeien geen melk meer konden geven (a-galactiae= zonder melk). Ongeveer veertig jaar geleden is de bacterie ook bij mensen terechtgekomen en veroorzaker van bepaalde infecties geworden. Het is niet bekend waarom dat gebeurd is, het is ook niet duidelijk hoe deze bacterie wordt verspreid.
Besmetting met GBS
Als een zwangere vrouw draagster is kan de baby tijdens de bevalling besmet worden met de bacterie. Het kan ook in de baarmoeder gebeuren, als de vruchtvliezen zijn gebroken en de bacterie via het vruchtwater bij de baby terechtkomt. Besmetting kan daarnaast nog gebeuren na de geboorte, tot de eerste (twaalf) weken, meestal door contact via de handen.Ongeveer 10 % van alle baby's wordt na de geboorte besmet met deze bacterie maar dat is dan alleen oppervlakkig: de bacterie is dan te vinden op de huid en de slijmvliezen maar de baby is dan niet ziek. Ongeveer 250 tot 300 baby's worden wel ziek omdat de bacterie het lichaam binnendringt en in 5% van de gevallen is dat met dodelijke afloop.
De ziekteverschijnselen bij een infectie met GBS
Als het om een nog ongeboren baby gaat zijn de volgende verschijnselen van belang:- koorts van meer dan 38,0 bij de moeder
- veranderde hartslag bij de baby
- meconium (eerste ontlasting van de baby) in het vruchtwater
Bij de pasgeborene treden de ziekteverschijnselen in negen van de tien gevallen op tijdens de eerste dag, zoals:
- kreunen
- versnelde ademhaling
- grauwe kleur
- slechte algemene conditie
Als de baby een paar dagen of weken oud is kunnen behalve de bovenstaande verschijnselen ook nog voorkomen:
- verhoogde of verlaagde lichaamstemperatuur
- ademhaling stopt af en toe
- slap aanvoelen, sufheid
- spugen, niet willen drinken
- overprikkeling
- stuipen
Bij een infectie met GBS kan een longontsteking ontstaan, een hersenvliesontsteking of een infectie van het bloed. Deze kunnen ook tegelijk voorkomen. Het is afhankelijk van de weerstand van de baby (te vroeggeboren baby's lopen daarom meer risico) en van het type GBS. Het kan zijn dat de ziekte zich zo snel ontwikkelt dat medische hulp te laat komt. Zelfs als er snel antibiotica wordt gegeven kan het toch dodelijk aflopen.
Wanneer is er meer kans is op een infectie met GBS?
Er zijn lang niet altijd aanwijzingen dat een baby een verhoogde kans op een infectie met GBS heeft, maar als dat wel zo is kan tijdens de bevalling al antibiotica gegeven worden, uit voorzorg. Het is bekend dat er in de volgende gevallen een grotere kans is op een infectie met GBS bij de baby:- de zwangerschap duurde korter dan 37 weken
- de vliezen waren langer dan 24 uur gebroken
- de moeder heeft meer dan 38 graden koorts tijdens de bevalling
- de moeder had een blaasontsteking met deze bacterie tijdens de zwangerschap
- de moeder heeft al eerder een kind gekregen dat een infectie met deze bacterie had
Kan een infectie bij de baby worden voorkomen?
Omdat maar 20% van de zwangere vrouwen de bacterie bij zich draagt en dit maar in een klein aantal gevallen gevolgen heeft wordt in Nederland niet iedere zwangere hierop onderzocht. Zelfs als een draagster behandeld wordt met antibiotica om de GBS weg te krijgen, komen deze meestal snel weer terug omdat ze gewoon in de darm voorkomen.Wel wordt er een kweek gedaan van de introïtus (ingang van de schede) bij een zwangere die in het ziekenhuis wordt opgenomen met voortijdige weeën of te vroeg gebroken vliezen. Na een paar dagen is bekend of er GBS aanwezig is. Als dat het geval blijkt te zijn, kan alvast begonnen worden met antibiotica.
Als een vrouw draagster is van de bacterie en al eerder een kind heeft gekregen dat geïnfecteerd raakte met GBS krijgt zij bij een volgende bevalling uit voorzorg antibiotica. Dit is het landelijke beleid.
Borstvoeding en vaccinatie
Vrouwen die draagster zijn van GBS kunnen hun baby gewoon borstvoeding geven omdat er geen overdracht plaatsvindt van de moeder op de baby via de moedermelk.Er bestaat nog geen vaccin voor GBS, maar in het buitenland wordt hiernaar wel veel onderzoek gedaan.
